عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان کرد
«جوادالائمه(ع)»؛ الگوی اخلاق و معنویت موردنیاز جوانان در گام دوم انقلاب
حجت الاسلام پورامینی تاکید کرد: جوانان در گام دوم انقلاب اسلامی، محور صیانت و رشد انقلاب هستند و در این مسئولیت خطیر می توانند به امام جواد (ع) تاسی کنند؛ زندگی کوتاه امام به بندگی خدا، دانش گستری، هدایت مردم، توجه به مردم، جهاد با کفر و طغیان گذشت.
اشتراک گذاری :
به گزارش حوزه اندیشه خبرگزاری تقریب، به مناسبت فرا رسیدن سالروز ولادت باسعادت امام جواد(ع) و به منظور بررسی شیوه حضرت جوادالائمه(ع) در مواجهه با فرقه های انحرافی و اندیشه های وارداتی و ضرورت الهام از این سیره در گام دوم انقلاب با حجت الاسلام والمسلمین «محمدباقر پورامینی»، پژوهشگر و مولف سیره اهل بیت علیهم السلام و عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت وگو کرده ایم که مشروح آن تقدیم حضورتان می شود:
امام جواد علیه السلام از نظر آزاداندیشی و مواجه با جریان های فکری چه روش و منشی داشتند؟
امام محمد جواد (ع) در فضل و عظمت، بسیار ممتاز بود آنگونه که «سبط ابن جوزی حنفی» از علمای قرن هفتم، از دانش و تقوا و زهد ایشان یاد می کند و از سویی «مؤمن بن حسن شبلنجی شافعی»، از علمای اهل سنت در قرن ۱۳ قمری نیز مدعی است: امام(ع) با وجود كمی سن، فضل و علم و كمال عقل خود را نشان داده، عظمت خود را آشكار ساخت.
امام جواد(ع) در عصر دوخلیفه عباسی مامون و معتصم زیست؛ در این دوره دایره سنت بر مرویات صحابه و تابعین محدود شده بود و تا آنجا پیش رفتند که هر قول باطل و لغوی نسبت داده شده به پیامبر(ص) را بپذیرند؛ اما به عمد خود را از کلام عترت(ع) به عنوان ثقل اصغر، در تبیین و رمزگشایی از معارف قرآن بی بهره سازند. از این رو غفلت از روایات اهل البیت علیهم السلام خود یکی از آسیب های بزرگ فهم قرآن است.
در کنار توجه دستگاه حاکم عباسی به جعل حدیث برای مقابله و تضعیف اهل بیت(ع)، تلاش مستمری شدند که به صورت خاص از اعتبار فهم صحابه در میان سلف یاد کرده و برای سنت صحابه و حجیت آن، شأنى همانند كتاب و سنت نبوى قائل شوند و حجیت سخن و فتوای صحابی را همچون نص موضوعى و نه طريقى می دانند. در صورت طریقی دانستن ، فهم در صورتی حجّت است که خبر صحابى از شرايط خبر واحد؛ امثال ثقه و عدل بودن برخوردار باشد و در حقيقت بين صحابى و ديگر راويان حديث هيچ فرقى وجود ندارد. لیکن منسوبان به دستگاه عباسی برای موضوعی بودن فهم صحابه اصرار داشتند این که سخن و فتوای صحابی ذاتا حجّت بوده و تعبد به آن لازم است. در حالی که صحابه خود نیز ادعای وجوب پیروی از نظرها و رفتار خود را نداشتند .
یکی از آثار جعل حدیث، جعل فضیلت برای خلفا از سده های نخست جاری بود؛ امام جواد(ع) در مواجهه با این جریان با بحث و مناظره «جعل حدیث» را به چالش کشاندند. یکی از ادعاهای جعلی مطرح شده در آن دوران، آن بود که «خداوند جبرئیل را فرستاد تا از پیامبر صلی الله علیه و آله بخواهد كه از فردی که خلیفه نخست شد سؤال كند: آیا او از خداوند راضی هست یا نه؟ با این كه خداوند از او راضی می‌باشد»
این ادعا را چه کسی مطرح کرد؟
این سخن از سوی «یحیی بن اکثم بن محمد تمیمی» در دوره خلافت مامون عباسی مطرح شد ، او متوفی سال ۲۴۲ هجری قمری است و به مدت 20 سال ، منصب قضاوت را در اختیار داشت و به عنوان قاضی القضات عباسیان مطرح بود . یحیی مناظرات علمی متعدد حضوری و کتبی با امام داشت
پاسخ امام جواد (ع) به این ادعا چه بود؟
امام ضمن رعایت باور و عقیده یحیی، جعلی بودن حدیث را با حدیث معتبری عیان کردند و شاخصی برای حدیث شناسی بیان داشتند و چنین فرمودند: من منکر فضل ابوبکر نیستم، ولی کسی که این روایت را نقل کرده است می بایست به روایتی که از رسول خدا (ص) نقل شده و همه حدیث شناسان صحت آن را پذیرفته اند توجه داشته باشد ؛ آنکه حضرت در حجه الوداع فرمود: نسبت سخنان دروغ و ساختگی بر من زیاد شده و پس از این هم زیادتر خواهد شد(قد کثرت الکذابه علی) ، کسانی که دروغ بر من می بندند جایگاهشان از آتش پر خواهد شد . هنگامی که حدیثی از طرف من به شما می رسد آن را بر کتاب خدا وسنت من عرضه کنید در صورتی که با آن دو موافقت داشت آن را بپذیرید و گرنه کنارش گذارید . اکنون حدیثی که تو نقل می کنی با کتاب خدا موافق نیست، زیرا خداوند در قرآن می فرماید : «وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ وَ نَعْلَمُ ما تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ وَ نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَريد» آیا خدا از رضا و سخط ابوبکر آگاهی نداشت که از او می پرسد؟ این عقلا محال است.
چه تحلیلی از سبک مناظره امام جواد (ع) می توان به دست آورد؟
باید به سبک رفتاری و همچنین سبک استدلالی در مناظرات و مباحثات امام جواد(ع) توجه داشت: نخست آنکه امام در رفتار علمی خود به رعایت حریم رقیب و باور او تاکید داشتند.
ثانیا رویکرد استدلالی امام ممتاز و استثنائی است و حضرت(ع) با استدلال نقلی و عقلی به مواجهه با حریف پرداختند، استناد به آیات قرآن و سخن پیامبر(ص) که مورد توجه و پذیرش حریف بود، جایگاه ویژه ای در گفت وگوهای امام جواد (ع) داشت.
جوان امروز برای تحقق گام دوم انقلاب چگونه می تواند از آموزه های امام جواد(ع) الگو بگیرد؟
جوانان در گام دوم انقلاب اسلامی، محور صیانت و رشد انقلاب هستند و در این مسئولیت خطیر می توانند به امام جواد (ع) تاسی کنند؛ زندگی کوتاه امام به بندگی خدا، دانش گستری، هدایت مردم، توجه به مردم، جهاد با کفر و طغیان گذشت. ایشان در نوجوانی امامت امت را عهده دار شدند و در سالهایی کوتاه بخصوص در دوره جوانی ، و تا سن 25 سالگی پرچم عزت و سربلندی را برافراشتند.
یکی از شاخصه های عزت جوان که در گام دوم نیز بسیار موثر است، «علم و دانش» است؛ در این زمینه جوان امروز باید از حضرت محمد جواد (ع) الگو بگیرید که برتری انسان‌ها را به واسطه علم آنان می‌دانست. از امام چنین نقل است: «الشریف کلُّ الشریف مَن شرّفَه علمُه»؛ باشرافت‌ترین از همه شریف‌ها کسی است که شرفش به واسطه علمش باشد.
یکی از توصیه های هفت گانه مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم، توجه به سبک زندگی است، در سیره و سخن امام جواد (ع) نمونه های متعددی برای الگوبرداری و تاسی وجود دارد ؛ شما به این سخن امام بنگرید: امام جواد(ع) درباره جلب محبت اجتماعى مى فرمايد: «ثـَلاثٌ يـَجـْلِبْنَ المَوَدّة : اَلاِْنْصافُ فِى الْمُعاشِرَةِ وَ الْمُواساةُ فِى الشِدَّةِ و الرُّجُوعُ عَلى قَلْبٍ سَليم »؛ سـه چـيـز سـبـب جـلب مـحبت ديگران است : انصاف در معاشرت ، برابرى و مواسات در سختيها و بازگشت به قلبى صاف و پاك.
این سخن امام جواد(ع) چه آموزه هایی برای جوانان در رفع مشکلات معیشتی دارد؟
این سخن امام(ع) نیز در تعلق خاطر بیشتر جوانان به مردم و توجه به رفع مشکلات آنان و ارتقاء معیشت و زندگی مردم موثر است؛ حضرت(ع) که در جود و بخشش شهره بودند، همگان به برخورداری از این صفت پسندیده توصیه می فرمودند: «اِنَّ للّهِِ عـِباداً يَخُصُّهُمْ بِدَوامِالنِّعْمَةِ فَلا تَزالُ فِيهِمْ ما بَذَلُوها فَاِنْ مَنعُوها نَزَعَهَا اللّهُ عَنْهُمْ وَ حَوَّلَها اِلى غَيْرِهِمْ» ؛ خداوند را بندگانى است كه به دوام نعمت مخصوصشان گردانده است و تا هر زمان كه ببخشند، از آن نـعـمـتـ هـا بـرخـوردارند و اگر دست از بخشيدن بردارند، خداى تعالى از ايشان نعمت ها را گرفته، به غير آنان مى دهد.
نعمت عزت و شکوه انقلاب در گرو خدمت به مردم و اعتلای کشور و رساندن آن به قله تمدن اسلامی است که این مدیریت این فرآیند را رهبر انقلاب به جوانان عزیز سپرده است.
