نگاهی به سازمان اوقاف در ۸ سال اخیر/ الگوهای پرداخت حقوق موقوفات چه کسانی هستند
سازمان اوقاف و امور خیریه در سه حوزه «وقف»، «آستان امامزادگان و بقاع متبرکه» و «فعالیت‌های قرآنی» از وظایفی برخوردار است؛ با نگاهی به عملکرد هشت سال گذشته این سازمان درصد برآمدیم تا به بررسی میزان تحقق اهداف بپردازیم.
اشتراک گذاری :
به گزارش خبرگزاری تقریب، سازمان اوقاف و امور خیریه در سه حوزه «وقف»، «آستان امامزادگان و بقاع متبرکه» و «فعالیت‌های قرآنی» از وظایفی برخوردار است که از جمله مهمترین آنها سیاست‌گذاری جهت تبدیل بقاع متبرکه به قطب فرهنگی کشور، افزایش بهره وری موقوفات، نظارت بر عمل امینانه در وقف و ترویج فرهنگ وقف و ورود به عرصه‌های نوین آن است.
طی هشت سال گذشته ریاست سازمان اوقاف و امور خیریه را حجت‌الاسلام والمسلمین علی محمدی بر عهده داشت تا اینکه روز گذشته ۲۸ مهرماه، سکان هدایت این سازمان به دست حجت‌الاسلام والمسلمین خاموشی سپرده شد.
با نگاهی به عملکرد هشت سال گذشته این سازمان درصد برآمدیم تا به بررسی میزان تحقق اهداف بپردازیم.
در حوزه وقف می‌توان به تدوین سند چشم‌انداز نهاد وقف و سازمان اوقاف و امور خیریه به عنوان مهمترین اقدام صورت گرفته اشاره کرد. همچنین رشد بیش از پنج برابری وصول عواید موقوفات در سال ۹۶ نسبت به سال ۸۸ و رشد نزدیک به چهار برابری مجموعه عواید موقوفات طی هشت سال اخیر نسبت به ۲۷ سال گذشته از جمله این موارد است. سازمان اوقاف در حوزه موقوفات توانست طی هشت سال اخیر رشد بیش از دو برابری اجرای نیات موقوفات را ایجاد و نسبت به ۲۰ سال قبل رشد دو برابری عمران و آبادانی رقبات را پدیدار کند.
احداث رقبات جدید با اولویت ایجاد رقبات تجاری برای موقوفات به تعداد سه هزار و ۱۰۴ رقبه و افزایش تعداد موقوفات تحت مدیریت و نظارت سازمان از نزدیک به ۱۳۰ هزار نفر در سال ۸۸ به ۱۹۱ هزار و ۸۹۵ موقوفه در سال ۹۶ نیز از دیگر مواردی است که باید بدان اشاره کرد.
همچنین سازمان اوقاف طی هشت سال گذشته نسبت به جمع‌آوری اسناد موقوفات و ساماندهی آنها به لحاظ ایمنی و امنیتی در مراکز اسناد و تجهیز این مراکز به سیستم‌ها و فناوری‌های استاندارد مورد نیاز اقدام کرد و بازخوانی و بازنویسی و اسکن اسناد موقوفات را پیگیری کرد تا علاوه بر صیانت از موقوفات موجب جمع‌آوری بیش از ۱۶ هزار سند وقفی در کشور شده باشد.
ایجاد وقف‌های جدید و زنده ماندن این سنت حسنه از مهمترین اهداف سازمان اوقاف و امور خیریه است که در این راستا طی هشت سال اخیر سازمان موفق به رشد پنج برابری میانگین تعداد وقف‌های جدید شده است.
با توجه به اینکه موقوفاتی تحت تصرف دستگاه‌های دولتی و نهادهای انقلابی قرار دارد، سازمان اوقاف درصدد جمع آوری اطلاعات موقوفات تحت تصرف درآمد و مشخص شد که به میزان ۲۴ هزار و ۷۵۳ هکتار زمین و عرصه در اختیار این نهادها است، در این راستا سازمان توانست بیش از پنج هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان بدهی به موقوفات که در خصوص دو هزار و ۴۹۷ میلیارد تومان آن با دستگاه‌های مربوطه توافق شده است را احصا کند.
انتشار اوراق وقف
سازمان اوقاف طراحی و انتشار اوراق وقف را به عنوان یک راهکار تحقق وقف جمعی جهت ساخت سه پروژه بیمارستان تخصصی سرطان در تهران، شیراز و اراک آغاز کرد که باید گفت هنوز در این زمینه توفیق چندانی حاصل نشده است و اگر چه طرح خوبی شکل گرفت اما ساز و کارهای اجرای آن به خوبی به پیش نرفت.
بخش دیگر مأموریت‌های سازمان اوقاف به حوزه بقاع متبرکه مرتبط می‌شود که در این حوزه نیز سازمان می‌تواند تدوین سند چشم انداز قطب فرهنگی شدن بقاع متبرکه کشور را به عنوان مهمترین دستاورد طی هشت سال گذشته بیان کند.
احداث ۱۳۵ خانه عالم، ۱۴۰ خانه خادم و احداث سرویس بهداشتی در هزار و ۹۴۶ بقعه متبرکه و رشد سه و نیم برابری نذورات و عواید بقاع متبرکه از دستاوردهای هشت سال گذشته است. سازمان اوقاف طی سال‌های اخیر ساماندهی و ایجاد انضباط مالی در آرامستان‌های بقاع متبرکه را دنبال کرد که منجر به افزایش منابع وصولی از مبلغ دو میلیارد تومان در سال ۹۰ به مبلغ بیش از ۷۹ میلیارد تومان در سال ۹۶ شده است.
طرح‌های نیازمند بازبینی
سازمان اوقاف طی سال‌های اخیر فعالیت‌های جدید فرهنگی در بقاع متبرکه که شامل طرح‌های متمرکز مناسبتی در طول سال است را اجرایی کرد که می‌توان به آرامش بهاری و طرح تابستانی نشاط معنوی اشاره کرد؛ اگرچه این طرح‌ها طی سال‌های اخیر دچار تکرار شده است و نیاز به بازخوانی و بازبینی برای اثرگذاری بیشتر دارد.
از سال ۹۰ تا کنون در دو هزار و ۸۰۰ بقعه، مراکز فرهنگی و هنری احداث و برای هزار و ۵۰۰ بقعه متبرکه طرح جامع عمرانی تهیه و تصویب شده است.
سازمان اوقاف و امور خیریه همچنین مکلف به اجرای برنامه در حوزه فعالیت‌های قرآنی است که در این راستا نیز نسبت به تدوین سند راهبردی فعالیت‌های قرآنی سازمان اقدام کرد و ذیل آن به ارتقای کمی و کیفی مسابقات ملی و بین‌المللی قرآن کریم دست یافت.
همچنین رشد شش برابری تعداد محفل انس با قرآن با حضور قاریان ممتاز بین‌المللی در سال ۹۶ نسبت به سال ۸۸ و شرکت بیش از دو میلیون و ۲۶ هزار نفر در دوره های حفظ قرآن کریم از خروجی‌های تدوین سند راهبردی است. سازمان اوقاف در این مدت موفق به راه‌اندازی و ارتقای مرکز تربیت مربی حفظ قرآن کریم و آموزش بیش از ۱۱ هزار مربی تا پایان سال ۹۶ شد و ۱۰ هزار و ۳۱۸ هزار دانشجو را در دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم پذیرش کرد.
بنابر این گزارش، هر چند در زمینه ترویج تبلیغ سنت حسنه وقف و عمران و آبادانی بقاع متبرکه و اجرای صحیح نیت واقفان اقدامات خوبی صورت گرفته است اما موانعی موجود است که مانع از شکل گیری عملکردی بهینه‌تر می‌شود که از جمله باید به وجود نقایص و نارسایی‌های متعدد در قوانین و مقررات وقف و امور خیریه و عدم توجه به جایگاه وقف و بقاع متبرکه در اسناد بالادستی و ملی اشاره کرد.
در این میان نگاه مدیریت دولتی مسئولان، مدیران و دستگاه‌ها به وقت بدون نگاه تولیت شرعی است و دولت و نهادهای عمومی همچون شهرداری‌ها جهت اجرای موازین شرعی و حقوقی موقوفات و بقاع متبرکه همراهی مطلوبی ندارند؛ این در شرایطی است که برخی مسئولان و نمایندگان مجلس و شوراهای اسلامی با وعده خروج از وقفیت برخی موقوفات به بهره‌برداری سیاسی از این موضوع می‌پردازند و حقوق موقوفات در تصرف دستگاه‌های حاکمیتی پرداخت نمی‌شود.
در این راستا باید به نابسامانی و عدم نظارت بر مؤسسات خیریه اشاره کرد به نحوی که عدم نظارت سبب توسعه تأسیس این مؤسسات طی سال‌های اخیر به عنوان جایگزین وقف شده است.
پرداخت حقوق موقوفات از سوی مردم، نیازمند ایجاد الگوهای مناسب است؛ بدین منظور تعیین تکلیف رقبات موقوفات در اختیار دستگاه‌های دولتی و نهادهای عمومی و پرداخت بدهی آنها می‌توانند راهگشا باشد. همچنین دولت و مجلس می‌توانند با قرار دادن موضوع احیای موقوفات کم‌درآمد و فاقد درآمد در دستور کار خود بدین جریان کمک کنند.
