پورقاسم در هفتاد و پنجمین نشست تحلیلی-تخصصی خبرگزاری تقریب:
آموزش در جهان اسلام را اعتبارسنجی و اعتبار بخشی کنیم/تأکید بر ضرورت ایجاد محتوای تعاملی در جهان اسلام
هفتاد و پنجمین نشست تحلیلی-تخصصی خبرگزاری تقریب با حضور "احمد پورقاسم شادهی" مدیر آموزش سازمان بین‌المللی سینوو(شبکه دانشگاه‌های مجازی جهان اسلام) و رئیس دپارتمان بین المللی زبان دانشگاه صنعتی امیر کبیر برگزار شد.
اشتراک گذاری :
خبرگزاری تقریب با "احمد پورقاسم شادهی" مدیر آموزش سازمان بین‌المللی سینوو و رئیس دپارتمان بین المللی زبان دانشگاه صنعتی امیر کبیر پیرامون فعالیتهای وی در این سازمان بین‌المللی به گفت‌وگو پرداخت که مشروح این گفت‌وگو در ادامه می‌آید:
علوم انسانی را از فرایند ناکارآمد به کارآمد تبدیل کنیم
تمرکز اصلی بنده بر روی روش تدریس علوم انسانی بوده است تا بتوانیم این علوم را از فرایند ناکارآمد به کارآمد تبدیل کنیم.
همانطور که حل مشکلات جامعه را می‌توان با راهکارهای سیاسی و فرهنگی و اقتصادی حل کرد، در آموزش هم می توان راهکارهایی پیشنهاد داد تا در کنار راهکارهای دیگر بتواند مشکلات جامعه را حل کند. از قدیم الایام کسانی همچون سید جمال الدین اسد آبادی و اقبال لاهوری هم دنبال همین راهکار بودند.
راهکار آموزشی توجه ویژه به روش تدریس یعنی تغییر پارادایم آموزش از توجه به دانش به مهارت است که اگر این کار را انجام دهیم امید خواهیم داشت که علوم انسانی در آینده نه چندان دور محصولاتی را که به درد جامعه مسلمین می‌خورد از خود ارائه دهد.علوم انسانی باید کاربردی باشد که راه کار آن اصلاح روش تدریس است.در سینوو هم در کنارهمه دوستان تلاش می‌کنیم تا بتوانیم پارادایم‌های آموزشی در جهان اسلام را اصلاح کنیم و پیشنهاداتی را ارائه دهیم تا شاید بتوانیم نتایج متفاوتی بگیریم.
آموزش در جهان اسلام را اعتبارسنجی و اعتبار بخشی کنیم
اگر بتوانیم محورهای آموزشی مد نظر را به سرانجام برسانیم جهان اسلام را از یک سری مشکلات در حوزه آموزش نجات داده‌ایم.ما باید بتوانیم آموزش در جهان اسلام را اعتبارسنجی و اعتبار بخشی کنیم تا نیازی به مراجعه به غرب و تأیید آن نباشد.
اما چرا ما باید این فرایند را برویم؟ وقتی 57 کشور اسلامی می‌توانند دور هم جمع شوند و مصوبه‌ای داشته باشند مبنی بر اینکه نهاد اعتبار سنجی را برای کشورهای اسلامی در حوزه‌های مختلف از جمله پزشکی، فنی، آموزشی و ... ایجاد کنند تا در این زمینه نیازی به غرب نداشته باشیم و اعتبار سنجی براساس نیازهای بومی جهان اسلام و نه نیازهای بومی جهان غرب انجام خواهد گرفت.
فرایند روش تدریس باعث می‌شود قدرت و سرعت یادگیری بالا برود
دومین اقدام روش تدریس است؛ الان در علوم فنی ما در ایران هیچ روش تدریسی وجود ندارد، حال آنکه فرایند روش تدریس باعث می‌شود قدرت و سرعت یادگیری بالا برود و در نتیجه محصولات بهتری برای جامعه اسلامی داشته باشیم.
اگر استاد جوری تدریس کند که ما از هر کلاس او بتوانیم یک محصول داشته باشیم، طبیعتا کار ما قدرتمندتر خواهد بود و امید داریم جامعه بتواند تغییر جدی کند.
حوزه بعدی محتواست؛ ما در محتوای آموزشی یک کتاب فیزیکی یا فایل پی دی اف یا اپلیکیشن را به دست دانشجو می‌دهیم و منتظر می‌مانیم ببینیم جهان غرب می‌خواهد چه دستاوری برای ما به ارمغان بیاورد.
محتوای تعاملی در جهان اسلام به وجود آوریم
کتاب یا محتوای آموزشی بین استاد و دانشجو و سیستم آموزشی مشترک است و اگر بتوانیم محتوایی به وجود آوریم که بتواند در این سه محور تعامل ایجاد کند و محتوای تعاملی در جهان اسلام به وجود آورد، عملا پارادایم آموزش را جابجا کرده‌ایم و منتظر غرب نمی‌مانیم.
با بسیاری از کشورهای اسلامی از جمله اندونزی، مالزی، سوریه و ... در این خصوص صحبت کرده و دیده‌ایم که چه کارهایی خوبی را می‌توانند ارائه دهند.اگر نهادی همانند سازمان همکاری اسلامی بتوتند اینها را کنار هم جمع کند شاید طی چند سال کمک کنیم تا اینها تبدیل به فرایندهای اجرایی شوند و محتوای تعاملی بین استاد و دانشجو و سیستم آموزشی را تحویل کل دنیا دهیم.
سوق دادن دوره‌های آموزشی از بلندمدت به کوتاه مدت
چهارمین محور و یکی از بزرگترین محورها این است که سیستم آموزشی را آرام آرام در منطقه کف بازار آموزش از دوره‌های بلند مدت به دوره‌های کوتاه مدت سوق دهیم.
تا پنجاه سال قبل همه آنچه که در آموزش زبان انگلیسی رایج بود، این بود که دوره‌های آموزشی بگذرانیم تا بتوانیم معلم زبان انگلیسی شویم اما غربی‌ها که تصمیم به نفوذ در کشورهای دیگر داشتند و می‌دانستند زبان از نظر راهبردی در این زمینه بسیار مهم است، به دنبال دوره‌های آموزشی کوتاه مدت گوناگون برای زبان رفتند تا مدرک آموزشی آن در دیگر کشورها هم قابل استفاده باشد.
حال در علوم انسانی هم مثلا ممکن است کسی باشد که فلسفه را می‌داند اما می‌خواهد در کشوری دیگر تدریس کند، اگر 57 کشور اسلامی توافق کنند که دوره‌های کوتاه مدت را نهاد اعتبار سنجی ما مهر کند و محتوایی که تولید می‌کنیم محتوایی کاملا به روز و ویژه به نام محتوای تعاملی باشد و مدرک هم مهر بزنیم که مثلا به اندازه چند واحد دانشگاهی محسوب می‌شود، می‌توانیم امیدوار باشیم به جای اینکه دانشجویان ما درگیر مدرک دانشگاهی باشند با یک دوره کوتاه مدت در کشورهایی که فقیرتر هستند راحت کار کنند؛ داشتن چنین دوره‌هایی می تواند یک وفاقی را در بین کشورهای اسلامی به وجود بیاورد.
پارادایم آموزش را در حوزه پلتفرم عوض کنیم
پنجمین محور پلتفرم آموزشی است؛ ویژه‌ترین پلتفرمهای آموزشی پلتفرمهای آنلاین و یا آموزشهای ترکیبی (آفلاین، آنلاین و حضوری) است.باید پارادایم آموزش را در حوزه پلتفرم عوض کنیم؛ چرا به جای آموزش آنلاین آموزش متاورس نبینیم؟ تا به عنوان مثال دانشجو قطعه‌ای را از نزدیک حس کند.می‌توانیم در این زمینه یک وفاق کلی بین کشورهای اسلامی ایجاد و به این سمت و سو حرکت کنیم.
اگر در حوزه آموزش این پنج محور رخ دهد، کل آموزش را زیر و رو کرده‌ایم.دغدغه سه رهبر اسلامی یعنی امام خمینی(ره)، سید جمال الدین اسد آبادی و اقبال لاهوری علاوه بر دغدغه‌های سیاسی، فرهنگی و اقتصادی رشد جامعه اسلامی بوده است، اما وقتی با علمای کشور خودمان در حوزه‌های متعدد از جمله پزشکی، فنی و ... صحبت می‌کنیم، نا امیدی زیادی از نظر عملیاتی در این خصوص وجود دارد.
کشورهای ثروتمند برای اجرایی شدن طرح ابردانشگاه حمایت کنند
یکی از مفاهیمی که ما در کنار این پنج اصل وارد کردیم مفهوم ابر دانشگاه است.ابر دانشگاه یعنی دانشگاهی در جهان اسلام که از همه کشورها در آن دانشگاه شعبه داشته باشند و با وزارت علوم متفاوت است؛ وزارت علوم یک کشور وظیفه خود را در سامان‌دهی به مؤسسات آموزش‌عالی به انجام می‌رساند و قوانین را وضع و کنترل می‌کند.کشورهای ثروتمندتر باید کمک و حمایت کنند تا این طرح ابر دانشگاه اجرایی شود.
حضور ابردانشگاه در جهان اسلام بسیاری از مفاهیم را زیرو رو خواهد کرد تا دانشجو بتواند خیلی راحت در حیطه دانشگاهی از این کشور به آن کشور جابجا شود و جابجایی بین کشورها در مفهوم امروزی نباشد و مدرک در بین 57 کشور اسلامی معتبر خواهد بود.
کیفیت آموزشی با آنچه ما در حال طراحی‌اش هستیم از جمله محتوای آموزشی، شیوه آموزشی شکل خواهد گرفت. روش آموزشی در هیچ یک از کشورهای اسلامی یکسان نیست، چون تعریفی که از آموزش و فلسفه آموزشی می‌کنند با هم یکی نیست. کشوری می‌خواهد شهروند خوب تحویل دهد، کشور دیگر می‌خواهد حیات طیبه تحویل دهد و دیگری می‌خواهد کارگر خوب به جهان تحویل دهد.
سازمان همکاری اسلامی فلسفه آموزش یکسان برای کشورهای اسلامی پیشنهاد کند
اگر سازمان همکاری اسلامی بتواند فلسفه آموزش یکسان برای کشورهای اسلامی پیشنهاد کند، آن وقت دیگر روشهای آموزشی متفاوت نخواهد بود.وقتی روش متفاوت نباشد کسی که از این سیستم آموزشی بیرون می‌آید هم آنقدری متفاوت نخواهد بود.
مفهوم ابر دانشگاه مفهوم بسیار بزرگی است؛ غرب از هفتاد سال پیش به آن فکر کرده است و برخی از اینها را تنظیم کرده است. غرب در روش تدریس و علوم انسانی و علوم مهندسی چیز زیادی ندارد اما ما چرا نداشته باشیم؟ آیا غرب بیست سال دیگر هم چیزی نخواهد داشت؟ قطعا خواهد داشت.هوش مصنوعی طراحی خواهد کرد تا خیلی کارها را برایش انجام دهد. اما خوب چرا ما پیشرو نباشیم و همیشه باید منتظر باشیم ببینیم غرب چکار می‌کند؟
مفهوم عملیاتی دیگری که در حال انجام آن هستیم ایجاد فوکال پوینتهاست. الان در حوزه خلیج فارس، بندرعباس را به عنوان فوکال پوینت قرار داده ایم که قدرت اجرایی ما را خیلی زیاد می‌کند، بندرعباس خود آرام آرام با دیگر کشورها جلسه می‌گذارد و کارهای اجرایی را پیش می‌برد.در آفریقای مرکزی چند کشور را انتخاب کرده ایم تا یک کشور به عنوان فوکال پوینت دیگر کشورها را طبق راهبردهای آموزشی سازمان سینوو هماهنگ کند.
فوکال پوینتها به تقریب بیشتر بین کشورهای اسلامی کمک می‌کند
در برخی مناطق دیگر هم این کار را انجام داده ایم و اگر بتوانیم در 2024 فوکال پوینتها را در جهان اسلام کامل کنیم، قدرت ما به طور تصاعدی بالا می‌رود و به تقریب و هماهنگ شدن بیشتر بین کشورهای اسلامی در حوزه های مختلف از جمله علم و فناوری کمک می‌کند و کشورهای غربی وقتی تکمیل کار ما را ببینند، مسلما جا خواهند خورد.
در حالی که دانشکده‌های علوم انسانی ما تقریبا هیچ دستاوری در اعتبار سنجی ندارند، اندوزی سیستم بسیار بزرگی در این زمینه راه‌اندازی کرده است که ما می‌توانیم از آن کمک بگیریم، در مالزی و سوریه هم کارهای زیادی در این خصوص انجام شده است که می‌توانیم از آنها کمک بگیریم.
امیدوارم در جلسه وزرای علوم 57 کشور اسلامی که سال آینده در ایران برگزار می‌شود، بتوانیم مصوبه این پنج حوزه را به صورت رسمی در آن جلسه بگیریم تا پس از آن در مجمع عمومی سازمان همکاری‌های اسلامی بتوانیم مصوبه را بگیریم و سپس وارد مرحله اجرایی شویم و کشورها را در این خصوص آرام آرام کنار هم قرار دهیم.سازمان همکاری اسلامی اسلامی باید یک عدالت آموزشی در این حوزه ایجاد کند.
در حوزه عملیاتی مذاکره با کشورهای مختلف از جمله پاکستان و اندونزی و .. را شروع کرده‌ایم و در حال سنجش هستیم تا ببینیم کدام کشور در کدام حوزه می‌تواند به ما کمک کند تا مدیریت خوبی در این زمینه داشته باشیم.
یکی از اهداف راهبردی سینوو ایجاد عدالت آموزشی است
یکی از اهداف راهبردی سینوو ایجاد عدالت آموزشی است، این هدف را اگر در سطح بالا قرار دهیم، خیلی از چیزها مفهوم پیدا می کند، جایی که آموزش کمتری در آن صورت می‌گیرد، سازمان همکاری اسلامی یا شبکه دانشگاه‌های مجازی چهان اسلام باید حضور داشته باشد و رایگان سرویس دهی کند.ایا مگر دختران افغانستان همین الان نگران آموزش خود نیستند؟ یکی از کارهایی که ما می توانیم انجام دهیم در همین حوزه است.
غزه قبل از جنگ در حوزه آموزش مشکلات جدی داشته و بعد از جنگ این مشکلات صد برابر شده است به حدی که دیگر عملا آموزشی در آن صورت نمی گیرد.کاری که ما می‌توانیم انجام دهیم این است که آموزش را در این پنج حوزه به صورت رایگان در غزه و یا افغانستان و گابن و ... ارائه دهیم.
امروز آموزش تبدیل به صنعت شده است و برای صنعت هم باید پول داد و این تفکر غلطی است. ما در سازمان همکاری اسلامی آموزش را صنعت نمی‌بینیم بلکه آن را هدف والای انسانی می دانیم که قرار است ما را به رشد و ارتقای الهی برساند و اگر اینگونه ببینیم آموزش دیگر برای ما صنعت و ممر و معاش نیست هرچند درآمد هم دارد.با تفکرات اسلامی سند آموزشی داریم که با سند آموزشی حاصل از تفکرات غربی کاملا متفاوت است.همچنین برای هر دوره آموزشی باید بورسیه مشخص کنیم و چند نفر را در کشورهای متعدد بورس آموزشی کنیم تا آرام آرام در جهان اسلام معنا پیدا کند.
