عبدالرحمن گمشادزهی یکی از نویسندگان اهل سنت در استان سیستان و بلوچستان در یادداشتی به وصف فضائل امام باقر(ع) و دیدگاه و ارادت اهل سنت نسبت به ایشان می پردازد.
اشتراک گذاری :
به گزارش خبرنگار حوزه استان های خبرگزاری تقریب، متن یادداشت به شرح زیر است: امام باقر(ع) از بزرگان اهلِ‌بیت و عالمان دین و الگویی از عبادت و تقوا و دیانت در عصر خویش بود. لقب باقر، خود حکایت از جایگاه والای علمی ایشان دارد. ایشان دانش پدر و دانش دو جد بزرگوارش حضرت حسن و حضرت حسین و جد پدرش، حضرت علی رضی‌اﷲعنهم را به نسل‌های بعدی منتقل کرد.
وی از محضر اصحاب و یاران پیامبر فیض‌ها برد و از آنان احادیث جدش پیامبر اسلام را روایت کرد. به‌همین‌جهت تشنگان علم و معرفت از ایشان فیض‌یاب شدند و از محضر مبارکش علوم و معارف اسلامی را کسب کردند. آنچه در ادامه می‌آید گوشه‌هایی از جلوه‌های علمی و معرفتی ایشان است. به امید آنکه زندگی پربار و با برکت ایشان مشعل راه هدایت برای نسل‌های مسلمان قرار گیرد.
اسم، كنیه و لقب:
اسمش محمد، کنیه‌اش ابوجعفر و لقبش باقر است. راغب اصفهانی می‌گوید: «سُمِّیَ محمدبن علی رضی اﷲعنه باقراً لِتَوَسُّعِه فی دقائق العلوم»؛ محمدبن علی به‌خاطر تبحر علمی و رسیدن به دقایق علوم و ظرافت‌های آن باقر نامیده شد. (اصفهانی،1412 :107) ابن‌خلّکان می‌گوید: «انّما قیل له الباقر لانه تَبَقَّر فی العلم أَیْ توسَّع، و التبقُّر: التوسُّع»؛ بدین‌جهت به وی باقر گفته می‌شد که در علوم تبحر و گستردگی حاصل کرده بود. (ابن‌خلكان، 1994: 4/174)
تولد و دوران كودكی ابوجعفر محمدبن علی‌بن حسین‌بن علی بن ابی‌طالب طبق روایتی در سال 56هـ. (ذهبی، 1419: 1/94) و طبق بعضی از روایت‌ها در سال 57هـ روز سه‌شنبه سوم صفر دیده به جهان گشود. (ابن‌خلكان، 1994: 4/174) پدرش امام سجّاد (زین‌العابدین) است و مادرش فاطمه دختر امام حسن رضی‌اﷲعنه. (ذهبی، 1419: 1/94) ازاین‌جهت می‌توان وی را نجیب‌الطرفین گفت.
پدر بزرگوارش علی بن الحسین، مشهور به زین‌العابدین در علم و عمل و پرهیزگاری ضرب‌المثل و در شرافت و علم پیشوای اهل مدینه قرار گرفته بود. امام مالک می گوید: علی بن الحسین در هر شبانه‌روز هزار رکعت نماز می‌خواند تا اینکه از دنیا رحلت کرد؛ ازاین‌جهت به ایشان زین‌العابدین می‌گویند. (ذهبی،1405: 4/392)
زین‌العابدین برای فراگیری علم وارد مسجد رسول‌اﷲ صلّی‌اﷲعلیه‌وآله وسلّم می شد و از حلقه‌های درس، یکی پس از دیگری رد می‌شد تا به حلقۀ درس زیدبن اسلم می‌رسید. یکبار نافع‌بن جبیر به زین‌العابدین گفت: خداوند تو را بیامرزد تو سرور و آقای مردم هستی، از میان این مردم عبور می کنی و (خود را به حلقۀ درس زیدبن اسلم می رسانی و) کنار این بندۀ سیاه می نشینی! علی‌بن حسین در جواب گفت: مرد هرجا که سودی به او برسد، می نشیند، دانش هرجا که باشد طلب می‌شود. (مزی،1400: 20/386) امام باقر نیز شوق و شیفتگی به علم، زهد، تقوا، و عبادت را از پدرش به ارث برده بود. (هیتمی، 1417: 2/585)
اوضاع علمی و سیاسی:
عصر امام باقر امام باقر در عهد اموی می‌زیسته و خلافت عمربن عبد العزیز را دریافته است. عمربن عبدالعزیز در عهد خود برخی اصلاحات چون لغو مالیات‌های سنگین را انجام داد و هدایت و ارشاد مردم و كارهای فرهنگی را در رأس برنامه‌ها قرار داد. وی به یکی از فرماندهانی که از ورشکستگی به‌علت عدم أخذ مالیات شکوه می کرد، چنین نوشت: خداوند حضرت محمد صلّی‌اﷲعلیه‌وسلّم را داعی و هدایت‌گر فرستاده نه مالیات بگیر. (ندوی،[بی‌تا]: 1/74)
همچنین وی با اهل بیت و خاندان پیامبر بسیار محبت داشت و می‌گفت: «واﷲ ما علی وجه الارض اهل بیت أحب الیّ منکم ولأنتم أحبّ إلیّ من اهل بیتی»؛ شما از همۀ روی زمین نزد من محبوب‌ترید و من شما را حتی از خانواده‌ام دوست‌تر دارم.(صلابی، [بی‌تا]: 112) یکی از کارهای تجدیدی عمربن عبد العزیز تدوین حدیث نبوی بود، وی بعد از اینکه به مسند خلافت نشست، به فرمانداران خویش دستور داد احادیث نبوی را جمع‌آوری و تدوین كنند. امام زهری پیشتاز در این میدان قرار گرفت و اهل بیت نبوت نیز در تدوین و جمع‌آوری حدیث نبوی سهم به‌سزایی داشتند. امام باقر که امامت مدینۀ منوره را در زمینۀ حدیث و فقه به‌عهده داشت از این فضای باز بهترین بهره را برد.
علوم و معارف:
امام باقر خود را وقف علوم اسلامی کرده بود. او توانست در علوم تبحر حاصل کند. وی به علم و علما اهمیت قائل بود و جست‌وجوی علم را بهمراتب از زهد ترجیح می داد. از ایشان نقل است كه فرمود: «به خدا سوگند! مرگ عالم نزد شیطان از مرگ هفتاد عابد دوست‌داشتنی‌تر است.»(اصفهانی،1405: 3/180)
تابعین و بزرگان فراوانی از وی کسب فیض می نمودند. شمس‌الحق عظیم آبادی، شارح سنن ابی‌داود امام باقر را یکی از مجدّدین قرن اوّل برمی‌شمارد. (عظیم‌آبادی،1415: 11/266) امام باقر دخالت در سیاست را مناسب نمی دانست؛ به همین جهت عمرگران‌بهای خویش را صرف علم و فیض رساندن به مردم نمود.
جایگاه رفیع امام باقر(ع) نزد اهل‌سنّت:
امام باقر جایگاه علمی، حدیثی و عرفانی والایی نزد اهل‌سنّت دارد. كتب ستّه و بسیاری از کتابهای روایی و تفسیری از وی حدیث نقل کرده اند. در اینجا پاره‌ای از اقوال بزرگان در مورد شخصیت ایشان نقل می‌شود: عبداﷲبن مکی می گوید: من همواره علما و دانشمندان را در برابر ابوجعفر محمد، حقیر و کوچک می دیدم. (ابن‌عساکر،1415: 54/278)
ابن‌خلکان می‌گوید: امام باقر عالمی فرزانه و دارای جایگاه ویژه‌ای بود، و به‌خاطر وسعت علمش به وی باقر گفته شد. (ابن‌خلكان، 1994: 4/174) اهل‌سنّت به اهل‌بیت عشق می ورزند.
گفتار و رفتار اهل‌سنّت نسبت‌به اهل‌بیت بزرگ‌ترین گواه بر این ادعا بوده است. اهل‌سنّت در مورد ائمۀ اهل‌بیت و جایگاه رفیع‌شان راه میانه را انتخاب کردند و به هر یک از آنها نسبت‌به جایگاه ویژه‌اش احترام قائلند. امام ذهبی، محدث بزرگ و رجال شناس قرن هشتم هجری، در مورد امام باقر می‌گوید: وی یکی از ائمۀ دوازدهگانهایست که شیعیان آنان را بزرگ می‌دارند و به عصمت و احاطۀ ایشان بر دین معتقد هستند. بنابرین ما او را دوست داریم و با او بدین‌خاطر محبت می ورزیم که در وی صفات والا و خوبی‌های اخلاق جمع شده بود. (ذهبی،1405: 4/402)
