شرایط خرید خودرو وارداتی

دولت نیز در کشمکش تعیین آیین‌نامه‌های مرتبط، حدود سه ماه زمان خرید و در نهایت بخشنامه اجرایی این قانون را در شهریور ماه به نهادهای زیرمجموعه خود ابلاغ کرد.

ابتدا قرار بود که عرضه خودروهای خارجی از طریق بورس کالا باشد، اما در نهایت وزارت صمت تصمیم گرفت که سامانه یکپارچه خودروهای وارداتی را برای این کار در نظر بگیرد. نحوه تخصیص خودروهای وارداتی نیز به این صورت است که امکان انتخاب خودروهای عرضه شده توسط خودروسازان تنها بر اساس نوبت‌های تعیین شده توسط وزارت صمت، میسر است.
این نوبت‌ها هم هیچ ارتباطی به زمان ثبت ‌نام اولیه در سامانه ندارد، بلکه بعد از اتمام مهلت ثبت ‌نام اولیه، وزارتخانه قرعه‌کشی انجام داده و فهرست نهایی را منتشر می‌کند.

متقاضیان ثبت نام در طرح خرید اتومبیل‌های وارداتی، باید واجد شرایط زیر باشند:

داشتن گواهینامه رانندگی
عدم خرید خودرو از شرکت‌های خودروساز داخلی یا بورس کالا در ۴۸ ماه گذشته
نداشتن پلاک انتظامی فعال (از زمان ثبت نام تا زمان تحویل خودرو)
موجودی پیش پرداخت اولیه و به صورت علی‌الحساب به مبلغ ۵۰۰ میلیون تومان در حساب وکالتی متقاضی و مسدود شدن آن تا زمان تحویل خودرو
امکان انتقال امتیاز و حقوق ناشی از خرید خودرو به اشخاص دیگر در هر صورتی ممنوع است.
متقاضیانی که نوبت خرید خودرو دارند، نمی‌توانند براید خرید خودروهای داخلی و مونتاژ ثبت‌نام کنند.
امکان فروش حواله خودرو به صورت وکالتی وجود ندارد.
درباره خودروهای وارداتی نمی‌توان صلح کرد.
سند این خودروها تا یک سال بعد از زمان خرید، قابل انتقال نیست.
اشخاص حقوقی نمی‌توانند در این طرح‌ها شرکت کنند.
بعد از تعیین نوبت، متقاضیان می‌تواندن در عرضه‌های خودروهای وارداتی آینده، خودرو مورد نظر خود را انتخاب کنند.
امکان خرید خودروها، تنها بر اساس نوبت تعیین‌شده میسر است.
افتتاح حساب وکالتی و ثبت‌نام اولیه در سامانه یکپارچه فروش خودروهای وارداتی، تعهدی برای تخصیص خودرو ایجاد نمی‌کند.

وزارت صمت شرایط زیر در رابطه با نحوه فروش خودروهای خارجی، و همچنین محدودیت‌های چگونگی عرضه آن‌ها در نظر گرفته است:

واردات ماشین تنها برای خودروهای پایین‌تر از ۲۰ هزار یورو (فوب) مجاز است. البته اولویت با خودروهای کمتر از ۱۰ هزار یورو (فوب) است.
تخلیه خودرو بدون ثبت سفارش و تخصیص ارز ممنوع است.
ارزش گمرکی بر اساس ماده ۱۴ قانون امور گمرگی محاسبه می‌شود.
خودروهای وارداتی توسط سامانه یکپارچه خودروهای وارداتی عرضه می‌شوند.
کارگروهی با مسئولیت وزارت صمت و عضویت وزارت اقتصاد و سازمان برنامه و بودجه موظف است نرخ سود بازرگانی خودروهای وارداتی را بر حسب ارزش تعیین کند. نرخ سود که مابه‌التفاوت قیمت پایه با قیمت پایانی در بورس کالا است، باید عادلانه باشد.
کارگاه مذکور می‌تواند سود بازرگانی علی‌الحساب در زمان ترخیص و همچنین سود بازرگانی قطعی در زمان فروش را تعیین کند.
وزارت صمت باید با هدف توسعه تولید خودروهای اقتصادی (حداکثر ۱۰ هزار یورو)، مشوق‌های سرمایه‌گذاری و تولید را پیش‌بینی کند. همچنین وزارت صمت باید اقدامات مورد نیاز برای هدایت بخشی از واردات به سمت تولید و افزایش تولیدات داخلی را در دستور کار قرار دهد. برنامه تولیدات داخلی واردکنندگان موضوع این بند، باید توسط وزارت صمت تایید شود.
واردات خودروهای سواری به‌ صورت سرمایه‌گذاری خارجی (با تأیید سازمان سرمایه‌گذاری خارجی)‌ تنها برای استفاده در شبکه حمل‌ونقل عمومی مجاز است.
خودروهای وارداتی در مناطق آزاد تجاری – صنعتی تنها منحصر به خودروهای هیبریدی یا برقی است. راه‌اندازی و سرمایه‌گذاری ایستگاه‌های شارژ با واردکنندگان خودرو است.

متقاضیانی که در اسفند ماه سال 1401 در سامانه یکپارچه برای خرید خودرو ثبت نام کرده و در انتظار تعیین قیمت خودرو خارجی و همچنین مشخص شدن نوع خودرو بودند، نهایتا در مهر ماه پیامکی دریافت کردند مبنی بر باز شدن سامانه یکپارچه و لزوم تعیین اولویت‌بندی از میان اتومبیل‌های موجود.
بالاخره سامانه یکپارچه خودرو وارداتی (saleauto.ir) در روز یکشنبه 23 مهر 1402 برای مرحله دوم عرضه باز شد و به متقاضیان اعلام شد که از میان 6 خودروی موجود، می‌توانند 3 خودرو را به صورت اولویت بندی انتخاب کنند؛ یعنی بعد از پایان ثبت نام خودرو وارداتی در مرحله دوم (25 مهر 1402)، این اولویت ها بررسی و یکی از خودروها به متقاضی تحویل داده می شود.
تعداد متقاضیان خرید خودرو وارداتی در اسفندماه 1401 و مرحله اول این طرح، 34 هزار نفر بود که تعدادی از آن‌ها انصراف دادند و پس از قرعه‌کشی اولویت‌های واگذاری، تعداد متقاضیان خرید ماشین وارداتی جدید به 30 هزار نفر رسید.
تخصیص خودرو از میان سه گزینه انتخابی نیز بر اساس اولویت متقاضی در سامانه خواهد بود و افرادی که رتبه بالاتری در اولویت‌بندی‌ها دارند، خودروهای بهتری دریافت می‌کنند (چیزی شبیه به انتخاب رشته کنکور که رتبه برترها، اولویت پذیرش در دانشگاه‌های بهتر هستند).
همچنین پس از تخصیص خودرو، متقاضی باید نیمی از قیمت علی‌الحساب آن (یعنی مازاد 500 میلیون پرداخت شده در اسفند که در حساب وکالتی موجود است) را پرداخت کند. سپس با مشتری قرارداد تحویل سه ماهه خودرو بسته می شود. فقط باید در نظر داشت که در مرحله دوم عرضه خودروهای وارداتی، به هیچ عنوان امکان ثبت ‌نام متقاضی جدید وجود ندارد.

لیست خودروهای قابل ثبت نام و همچنین قیمت خودرو خارجی که آخرین بار در تاریخ 23 آبا ماه 1402 به‌روزرسانی شده، به شرح زیر است:

نکته: بر اساس اطلاعیه درج شده در سامانه فروش یکپارچه، به قیمت‌های بالا هزینه‌ها و عوارض قانونی هم اضافه خواهد شد.

در ابتدا تصور می‌شد که بعد از اتمام مرحله دوم عرضه خودروهای وارداتی صفر، آیین‌نامه واردات خودروهای دست دوم خارجی به تصویب رسیده و منتشر شود. این در حالی است که حداقل تا زمان نگارش این مطلب، خبری از تصویب این آیین نامه نبوده و تنها شایعاتی به گوش می‌رسد که البته برخی از آن‌ها به طور ضمنی توسط نمایندگان مجلس تایید شده‌اند.
از جمله می‌توان به این نکته اشاره داشت که برخی از بندهای آیین‌نامه خرید ماشین وارداتی دست دوم به منظور جلوگیری از دلالی و ایجاد بازار سیاه تغییر کرده و تنها با کارت بازرگانی می‌توان نسبت به واردات خودرو دست دوم اقدام کرد. یعنی این فقط تجار هستند که امکان ورود خودروی دست دوم خارجی را دارند و افراد عادی نمی‌توانند خودروی خارجی را وارد سازند.
این در حالی است که تا پیش از این اعلام شده بود هر کد ملی ، بدون نیاز به داشتن کارت بازرگانی، می‌تواند یک خودروی دست دوم وارد کند. همچنین به احتمال زیاد واردات خودرو دست دوم با ارز شخصی هم ممنوع شده و امکان وارد کردن خودروهایی که ظرفیت موتور آن‌ها از 250 سی‌سی بیشتر است وجود ندارد.

هنوز هیچ خودروی خارجی که در طرح سامانه یکپارچه به فروش رسیده باشد، عملا وارد بازار ایران نشده، اما بحث پیش بینی قیمت خودرو خارجی بسیار داغ است. اصلا سخت نیست که این احتمال را در نظر بگیریم که همزمان با واردات خودروهای خارجی، قیمت‌ها در بازار فروکش کند.
حتی تصویب قانون واردات خودروهای خارجی باعث افت قیمت‌ها شد (برای نمونه نگاه کنید به تفاوت قیمت‌ها در فروردین 1402 با تیر 1402). اما این افت قیمت به نظر با واردات خودروها شدیدتر هم خواهد شد.
نکته‌ مهم در رابطه با تعیین قیمت خودرو خارجی دست دوم و صفر، بحث حجم موتور آن‌ها و میزان گمرگی است که به آن‌ها تعلق می‌گیرد. نرخ تعرفه‌های گمرکی متناسب با حجم پیشرانه خودرو در نظر گرفته می‌شود (که در ادامه جزئیات آن را آورده‌ایم). در نهایت انتظار این است که با واردات خودرو، قیمت خودروهای موجود در بازار ایران کاهش قابل ملاحظه‌ای داشته باشد که بدون تردید به سود مصرف‌کنندگان واقعی است.

تعیین قیمت خودرو خارجی امروز و همچنین میزان تعرفه واردات خودروهای خارجی ارتباط مستقیم با حجم موتور و کلاس آن‌ها دارد. در ادامه کل تعرفه گمرگی را که بر هر خودروی خارجی تعلق می‌گیرد، آورده‌ایم:

علی‌رغم ادعای برخی از مسئولین که هدف از واردات خودرو را عرضه ماشین‌های اقتصادی عنوان می‌کردند، اکثر خودروهای وارداتی که در مرحله اول و دوم سامانه یکپارچه عرضه شده‌اند، قیمتی بیش از یک میلیارد تومان دارند. مسئله‌ای که نیاز به بررسی بیشتر داشته و ضرورت توجه به خودروهایی با قیمت کم‌تر از 10 هزار دلار را بیشتر نشان می‌دهد.
با این وجود جای تردیدی وجود ندارد که آزادسازی واردات خودروهای خارجی (چه صفر و چه دست دوم) در نهایت به نفع مصرف‌کننده خواهد بود، زیرا با افزایش عرضه در بازار، رقابت میان خودروسازان بیشتر شده و چه از نظر قیمتی و چه از نظر کیفیت، برد با مشتری خواهد بود. امیدواریم با اجرای درست قانون واردات خودروهای خارجی، این امر هرچه سریع‌تر در مسیر صحیح خود قرار بگیرد و انتظارات مردم کشورمان آن‌طور که باید و شاید برآورده شود.