رشد قابل توجه زیارت و شرکت در هیئات مذهبی در میان ایرانیان

به گزارش خبرگزاری تقریب، ‌دکتر محمدرضا طالبان، جامعه شناس و استاد دانشگاه عصر دیروز در نشست تخصصی تحولات دینداری در ایران پس از انقلاب که در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد، گفت: عده ای در ایران معتقدند دینداری کاهش یافته است، یک سری می گویند دینداری افزایش یافته و دسته سوم معتقدند مسایلی همچون دینداری جزو مسایل پایدار جامعه است و بعید است تغییر کند. سوالی که از ما جامعه شناس می شود این است که کدام یک از این داده ها به واقعیت نزدیک تر است. شواهد باید مطابق برد و دامنه ای باشد که در مفاد گزاره است. تحقیقات ملی می تواند شواهدی باشد برای این ادعاها.
 
طالبان با بیان اینکه ما تحقیقات ملی در ایران را مبنا قرار دادیم، عنوان کرد: هفت تحقیق در مورد دینداری ایرانیان از نیمه دهه 70 تا سال 95 وجود دارد. مفهوم دینداری یک مفهوم چندوجهی و چندضلعی است که در هر بعد شاخه های متعددی دارد. دینداری یک مفهوم چمدانی است که در آن خیلی چیزها ریخته شده است. اگر بخواهیم تغییرات دینداری را بر اساس تحقیقات ملی نشان دهیم باید به سراغ شاخص های مشترک برویم. ممکن است یک سری شاخص ها صعودی و یک سری سیر نزولی طی کرده باشند.
 
وی اظهار داشت: هفت تحقیقی که در مورد دینداری ایرانیان صورت گرفته است چند شاخص دارد. برخی اعمال مذهبی با شیب ملایم کاهش یافته است از طرفی شرکت در مراسم روضه و هیئات مذهبی و زیارت کردن اماکن مقدسه در طول این 20 سال با شیب بالا افزایش یافته است. مزیت اصلی تحقیقات تجربی دینداری این است که شاخص به شاخص وضعیت دینداری ایرانیان را در مقاطع زمانی مختلف ارزیابی می کنیم.
 
این استاد دانشگاه با تحسین فعالیت های دکتر حسن محدثی افزود: یکی از لطمه های جامعه شناسی خورده از منازعه روش است. هم نتایج پیمایش کمی واقعیت دارد و هم نتایج پیمایش کیفی. اینها گزاره های نامتعارف و در مقابل هم نیستند اما به یک چیز واحد برنمی گردند. تفاوت در موضوع تحقیق اولین مسئله است. موضوع تحقیقات کمی تغییرات شاخص های مختلف دینداری را در طول زمان نشان می دهد. موضوع تحقیقات کیفی تحول از یک نوع دینداری به نوع دیگر است و در حقیقت بحث انواع دینداری است.
 
این جامعه شناس خاطرنشان کرد: در همه جای دنیا این پیمایش های طولی یک رویه هنجاری است و وضعیت شاخص های فرهنگی رصد می شود. در پیمایش های طولی تغییر شاخص را از سطحی به سطح دیگر نشان می دهیم. بهتر است بین تغییر و تحول تمایز قایل شویم. تحول در دینداری یعنی رفتن از یک نوع دینداری به نوع دیگر. مسئله دوم تفاوت در واحد تحلیل است، واحد تحلیل پیمایش های طولی کشور است. وقتی سوال از دینداری ایرانیان در چند دهه اخیر می شود مفاد این موضوع اقتضای تحقیق ملی را دارد.