چطور می‌شود به منبع پیام اعتماد کرد؟

در این نشست دکتر حمید کشاورز، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی، درخصوص «چالش‏‌های ارزیابی اطلاعات وب»، «بنیان نظری اعتبار اطلاعات وب»، و نیز «مدل‌سازی رفتار اعتبارسنجی اطلاعات وب» سخنرانی کرد.
«حمید کشاورز» عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی در ابتدای صحبت‌های خود گفت: از همان ابتدا تلاشم بر این بود که واژه اعتبار سنجی درباره این کلمه تائید شود، اما این موضوع در دانشگاه تهران تحت عنوان باورپذیری پذیرفته شد.
وی ادامه داد: در بخش اول چالش‌های ارزیابی اطلاعات وب را بررسی کرده، سپس بنیان‌های نظری اعتبار سنجی اطلاعات و سپس مدل‌سازی رفتار اعتبار سنجی کاربران در محیط وب مورد بررسی قرار می‌گیرد.
کشاورز افزود: در بخش اعتبار اطلاعات بحث میان رشته‌ای است‌. حتی درباره نرم افزارها و طراحی وب سایت هم این موضوع قابل مطرح شدن است.
عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: در اینجا این سوال مطرح می‌شود که چه کنیم تا سوال برای مخاطب باورپذیر باشد؟ و اینکه چطور می‌شود تا فرد به منبع پیام اعتماد کند؟ اعتبار و اعتماد از یکدیگر متفاوتند.
وی افزود: درباره اطلاعات وب باید ببینیم گرافیک از لحاظ ساختاری، نمایشی، کاربردی و ... آیا خوب طراحی شده و بحث محتوایی نوع نگارش و دقت در تولید محتوایش به خوبی صورت گرفته است؟ وقتی ما ویژگی‌های منبع اطلاعاتی را بررسی می‌کنیم در حقیقت درباره آن اطلاعات تصمیم‌گیری می‌کنیم‌.
کشاورز با اشاره به خریدهای اینترننی بیان داشت: اینکه چگونه می‌شود فردی به سایتی برای خرید اعتماد کند بحث تصمیم گیری پیش می آید و این سوال بوجود می آید که من مصرف کننده می‌توانم به این سایت اعتماد کنم یا نه؟ افراد مختلف با شخصیت‌های متفاوت درباره اعتماد کردن به یک چیزی متفاوت هستند.
وی در ادامه بیان داشت: فردی که می‌خواهد اطلاعاتی را ارائه کند باید واجد تخصص باشد و غیر متخصص نباید اظهار نظر کند. از دوران بسیار قدیم ضد ونقیض گویی می شد و سقراط و ارسطو بحث می‌کردند که چگونه به سخن فردی اعتماد کنیم؟
کشاورز ادامه داد: ما علم الحدیث و علم الرجال داریم. ما در قرن بیستم هم دیدیم که چگونه می شود روی اعتبار اعتماد کرد؟ برای مثال در مورد وب سایت باید منبع رسانه و اعتبارش را با هم در نظر بگیریم. ابتدا باید ببینیم فردی که درباره موضوع مربوطه صحبت کرده فرد حقیقی است و یا می‌توان صفحه اجتماعی و شخصی‌اش را نگاه کرد.
وی در ادامه بیان داشت: سه روش سنتی برای ارزیابی اعتبار وجود دارد. داوری تخصصی، بررسی صلاحیت نویسنده، بررسی سبک نگارشی و محتوایی. در گذشته برای ابتدای می‌آمدند و دقت نویسندگی بی طرفی روزآمدی و پوشش را بررسی می‌کردند.
پژوهش‌های اعتبار اطلاعات شامل پراکندگی روش شناختی، نو بودن موضوع، نو بودن محیط های رسانه ای و رویکردهای رایج یا سیاهه وارسی، پیمایشی و ترکیبی است.
این استاد ارتباطات ادامه داد: روش پیمایشی شامل پیشداوری در طرح سوالات، کیفی نبودن جامعه غیر معرف و روش بافت مدار شامل فراهم آوری منابع داوری و ویراستاری شده توسط افدادی مانند کتابداران، مقایسه اطلاعات یافته شده با دیگر سایت‌ها یا منابع غیر پیوسته مانند روزنامه و مجلات، تایید اطلاعات توسط سایت‌های دیگر است. رویکردهای بهینه نیز شامل پژوهش‌های ترکیبی، با توجه به عواملی مانند انگیزه و توانایی، بستر و رسانه است.
وی در ادامه نیز گفت: موضوع بعدی که در اینجا مطرح می‌شود مساله پژوهش است که شامل زیر ساخت‌های زیر است: کمبود مبانی نظری، تنوع گروه‌های کاربری، کمبودهای آموزشی کاربران، نبود ابزار ارزیابی اعتبار، مسائل مبتلا به دانشجویان، نبود یکپارچه نگری و مدلسازی. در این بخش فایده پژوهش نیز در بندهای زیر ارائه می‌شود: تدوین مدلی جامع و بومی، تهیه ابزار پژوهش و آموزش، آموزش جستجو و ارزیابی کاربران، آسیب شناسی و ارائه راهکار، بهینه سازی سیستم‌های جستجو و بازیابی اطلاعات، ارائه چارچوب نظری و مفهومی، ساخت سازه‌های نظری و تجربی.   
کشاورز با اشاره به رویکردهای پژوهش ادامه داد: روش پژوهش: روش ترکیبی یا آمیخته اکتشافی. توالی گردآوری داده‌ها: ابتدا داده‌های کیفی و سپ داده‌های کمی. مراحل پژوهش در سه مرحله ارزیابی می‌شود. مرحله اول فرا ترکیب، مرحله دوم نظرسنجی از خبرگان، مرحله سوم پیمایش در جامعه دانشجویی دانشگاه‌های برتر کشور. 
وی در تعریف فراترکیب نیز بیان داشت: فراترکیب نوعی مطالعه کیفی است که اطلاعات و یافته‌های استخراج شده از مطالعات کیفی دیگر با موضوع مرتبط و مشابه را بررسی می‌کند. مراحل پژوهش که از سندلوسکی و باروسو (۲۰۰۷) اخذ شده است در بیشتر پژوهش‌های مبتنی بر فراترکیب به کار گرفته شده است و بدین جهت مورد استفاده قرار گرفت. 
این استاد دانشگاه در توضیح روش شناسی کمی نیز بیان داشت: در این روش ابتدا حجم نمونه طبق فرمول کوکران را تعیین کرده و سپس به سمت نمونه گیری تصادفی نظام مند می‌رویم. در مرحله بعدی پرسش‌نامه‌ای طراحی می‌شود و طبق آن در مرحله اول اطلاعات جمعیت شناختی، سپس ۴۰ گویه در حوزه اعتمادپذیری و در پایان نیز ۴۰ گویه در حوزه تخصص بررسی می‌شود. در ادامه  روش شناسی در سه مرحله انجام می‌شود: تجزیه و تحلیل در روش فراترکیب شامل کدگذاری، تحلیل محتوا، لایه بندی مفاهیم.تجزیه و تحلیل در روش دلفی شامل میانگین، انحراف معیار. تجزیه و تحلیل در روش پیمایش شامل آمار توصیفی، آمار استنباطی، تحلیل عاملی است. 
کشاورز ادامه داد: گام سوم فراترکیب به صورت زیر است: در این گام ابتدا مقاله‌های مناسب انتخاب می‌شوند که شامل: ارزیابی کیفی آثار منتخب بر مبنای «برنامهمهارت‌های ارزیابی حیاتی» با ده سوال: ۱/ اهداف پژوهش ۲/منطق روش ۳/طرح پژوهش ۴/روش نمونه برداری ۵/ جمع آوری داده‌ها ۶/انعکاس پذیری که شامل رابطه بین پژوهشگر و شرکت کنندگان است ۷/ ملاحظات اخلاقی۸/دقت تجزیه و تحلیل داده‌ها ۹/ بیان واضح و روشن یافته‌ها ۱۰/ ارزش تحقیق.
وی با بیان توضیحاتی درباره گام چهارم فراترکیب افزود: استخراج اطلاعات متون گام چهارم فراترکیب است. برای مثال در این مقاله از کدهایی استفاده شده که طبق آن یادداشت و مطالعه نکات و کلیدواژه‌های کلیدی مرتبط با اعتبار کدگذاری آثار: مقالات مروری از کد مم، برای مقالات پژوهشی از کد مپ، برای کتاب از کد ک و برای فصل کتاب از کد فک استفاده شده است. 
این استاد ارتباطات در پایان نیز یادآور شد: نتایج مرحله کمی شامل: برازش خوب مدل‌های اندازه گیری مولفه‌های اعتمادپذیری و تخصص چه در حالت تخمین استاندارد و چه به لحاظ معناداری. در تحلیل مرتبه دوم برخی مولفه‌ها از قدرت تبیین بیشتری برخوردار بودند که از این میان روزآمدسازی دارای امتیاز بیشتر و اطلاعات شناسایی کمتر بود. در بعد تخصص نیز مولفه دقت دارای بیشترین قدرت تبیین واریانس. ابزار ساخته شده با مقدار مناسبی از برازش، متغیرهای فرعی پژوهش یعنی قابلیت اعتماد و تخصص را نمایندگی و سنجش می‌کند. قدرتی تبیین بیشتر دقت و روزآمدسازی از قدرت بیشتری. ابزار ساخته شده از میزان روایی سازه و پایایی مناسبی برخوردار بود. برازش مناسب مدل‌های اندازه گیری مربوط به متغیر اصلی پژوهش یعنی اعتبار اطلاعات وب.