دورنمای روابط ایران و ترکیه بعد از انتخاب مجدد اردوغان
یکی از ترفندهای رسانه های غربی همواره این بوده است که روابط میان کشورهای همسایه را نامناسب جلوه دهند به گونه ای که چالش ها را از فرصت ها و همکاری ها بیشتر معرفی می کنند تا مسیر همگرایی به سمت واگرایی تغییر کند و زمینه برای وابستگی به اروپا و آمریکا یا حتی مداخله آنها فراهم باشد.
اشتراک گذاری :
به گزارش حوزه سایر رسانه های خبرگزاری تقریب، همین رویکرد پیرامون روابط ایران با همسایگانش نیز نمود دارد که یک مورد آن تبلیغات رسانه های غربی درباره آینده روابط تهران – آنکارا بعد انتخابات ریاست جمهوری آن کشور است. با این حال رسانه ای مانند پرس تی وی برای رسیدن به حقیقت تلاش می کند شواهد و مستندات را به مخاطب ارائه دهد تا خود به آگاهی دست یابد.
به راستی دور جدید ریاست جمهوری اردوغان چه تاثیری بر مناسبات ایران و ترکیه دارد؟ یک روزنامه نگار و محقق مستقل در یادداشتی برای پرس تی وی به این پرسش پاسخ داده و نوشته است «انتخاب مجدد اردوغان چشم انداز روابط نزدیک تر ایران و ترکیه را با در نظر گرفتن منافع مشترک و البته چالش های بین دو کشور روشن کرده است.»
ایوان کسیک (Ivan Kesic) ادامه داده است: «رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه پس از اینکه نتوانست بیش از 50 درصد آرای لازم برای پیروزی قطعی در دور اول انتخابات ریاست‌جمهوری را در 14 مه کسب کند، سرانجام در رقابتی فشرده و پرتنش در دور دوم انتخاب شد. هر چند قلیچداراوغلو، که در دور اول، چالشی سخت را برای طولانی‌ترین رئیس‌جمهور این کشور ایجاد کرد، شاکی است که این انتخابات ناعادلانه‌ترین رای گیری در سالیان اخیر بود، اما نتیجه نهایی را مورد بحث قرار نداد.»
این کارشناس سیاسی برای شروع بررسی روابط این دو کشور همسایه، به تبریک رئیس جمهور ایران به همتای ترکیه ای خود اشاره کرد و خاطرنشان ساخت «ابراهیم رئیسی، پیروزی اردوغان در انتخابات را حاصل اعتماد ارزشمند مردم ترکیه به وی توصیف نمود و ابراز اطمینان کرد که روابط جمهوری اسلامی و ترکیه در دوره جدید ریاست جمهوری اردوغان بیش از پیش، تقویت خواهد شد چرا که بر اساس پیوندهای مستحکم تاریخی، فرهنگی، دینی و حسن همجواری، احترام متقابل و منافع مشترک است.»
نویسنده پرس تی وی در ادامه مقاله خود شواهدی از رشد روابط ایران و ترکیه در 20 سال اخیر ارائه کرد و نوشت؛ «در دو دهه گذشته که اردوغان مدیریت ترکیه را در دست داشت، تجارت بین تهران و آنکارا رشد کرده است و ترکیه یکی از معدود کشورهایی است که قاطعانه با تحریم‌های غیرقانونی آمریکا علیه ایران مخالفت کرده است. بر اساس جدیدترین داده های منتشره توسط موسسه آمار ترکیه، مبادلات تجاری ایران و ترکیه در سال 2022 به 5 میلیارد و 350 میلیون دلار رسید که نسبت به مدت مشابه سال قبل 12.18 درصد افزایش داشت.»
ایوان کسیک، به کمک سخاوتمندانه ایران به زلزله زدگان ترکیه هم توجه کرده و ادامه داد «ایران از اولین کشورهایی بود که کمک‌های بشردوستانه و تیم‌های امدادی را در جریان زلزله ویرانگر فوریه امسال به ترکیه ارسال کرد.»
این کارشناس با اشاره به اینکه «ایران تلاش برای کودتای نظامی [پیروان فتح الله گولن امریکایی] علیه دولت اردوغان در سال 2016 را محکوم کرد» اظهار داشت «در روابط تهران و آنکارا هنوز نقاط چالش وجود دارد که با توجه به روند رو به رشد مناسبات، از طریق گفتگوهای چندجانبه در آینده قابل حل است. چرا که ترکیه امروزی تجربیات زیادی را با ایران پس از [انقلاب اسلامی] سال 1979 به اشتراک می گذارد.»
وی به برخی از این اشتراکات اشاره کرد و نوشت «با وجود اینکه آنکارا یکی از اعضای سازمان ناتو به رهبری آمریکا است، اما درک می کند که واشنگتن هرگز ترکیه را یک شریک برابر، نمی داند بلکه به عنوان یک کشور تابع، درست مانند ایران دوران پهلوی می بیند. برای مثال باج‌گیری آمریکا در خرید تسلیحات غیرغربی، کنار گذاشتن آنکارا از برنامه‌های توسعه جنگنده [اف 35] و تحریم نهادهای ترکیه بهترین گواه بر این امر است. واقعیتی که کمتر شناخته شده است این است که ترکیه نیز مانند ایران با مرگ مرموز تعدادی از مهندسان نظامی قربانی خود تروریسم علمی- صنعتی شده است.»
زخم خورده از غرب
نقطه عطف یادداشتی که در پرس تی وی منتشر شد به آسیب هایی باز می گردد که کشورهایی از جمله ایران و ترکیه از موافقت نامه ها و امید بستن به غرب متحمل شدند و نتیجه اعتماد به آمریکا و اروپا را با خسارت های سنگین پرداختند. ایوان کسیک، دقیقا همین موضوع را با تاکید بیان کرده و نوشته «تجارب ترکیه با قدرت های اروپایی در خصوص الحاق به اتحادیه اروپا بسیار شبیه به تجربیات ایران در مورد (برجام) است. هر دو پرونده با وعده‌های بزرگ و انتظارات زیاد شروع شد و با خنجر زدن ناگهانی، سلب مسئولیت و درخواست‌های مکرر غیرقانونی [طرف غربی] به پایان رسید.»
وی ادامه داده است «پس از اینکه دولت سابق آمریکا به طور یکجانبه از توافق هسته ای سال 2015 با ایران موسوم به برجام خارج شد، کشورهای اروپایی به تعهدات خود برای نجات این توافق عمل نکردند، که نقض آشکار قوانین بین المللی است.»
به راستی نظر این تحلیلگر منطبق بر شواهد تاریخی است؛ هنگامی که اروپا دست رد به سینه دولت آنکارا زد و اعلام نمود که ترکیه هرگز نمی تواند بخشی از اتحادیه اروپا باشد یا زمانی که آمریکا ارتش ترکیه را از برنامه تولید مشترک تسلیحات اخراج کرد شباهت زیادی به خروج یکجانبه ایالات متحده دوران ترامپ از برجام در سال 2018 بود آن هم زمانی که ایران به همه تعهدات هسته ای طبق مفاد توافق برجام عمل کرده بود اما آنچه پاداش گرفت تحریم های بیشتر بود.
این نتیجه اعتماد به غرب و امضای توافق با آنهاست که به درستی باید در رسانه ای بین المللی بیان شود تا جهان مفهوم اعتماد به غرب و مفهوم لبخند مقامات آمریکا و اروپا را به نظاره بنشیند و چنین اشتباهاتی را تکرار نکند. پرس تی وی در بیان این موارد مسیر آگاهی بخشی را می پیماید.
مشکل غرب با دموکراسی
ایوان کسیک، به تشابه دیگری از رفتار خصمانه آمریکا و اروپا علیه دو کشور ایران و ترکیه هم پرداخت و نوشت «حتی سیاست ترکیه و ایران نیز در جهان غرب مورد بررسی شدید قرار دارد. علیرغم گذشت 44 سال، غربی ها هنوز به طور کامل با این واقعیت کنار نیامده اند که مردم ایران دیکتاتوری [پهلوی] مورد حمایت غرب را سرنگون کردند و نظام دموکراتیک خود را در یک همه پرسی برگزیدند، به همین ترتیب، آنها با پذیرش نتایج انتخابات ریاست جمهوری ترکیه نیز مشکل دارند.»
این محقق نظر (آدام مک کانل) استاد دانشگاه سابانچی استانبول را یادآوری کرد که در مقاله ای در خبرگزاری آناتولی ترکیه، رسانه های غربی را به دلیل بی احترامی به رای دهندگان ترکیه مورد انتقاد قرار داد و گفت «تنها راه باز برای مطبوعات غربی این است که به انتخاب رای دهندگان ترکیه و درک کامل نظر آنان احترام گذاشته شود.»
ایوان کسیک، در بخش دیگری از یادداشت خود برای پرس تی وی نوشت «چندین نظرسنجی انجام شده اخیرا نشان می دهد که اکثریت مردم ترکیه ایران را کشوری دوست می بینند، مخالف تحریم های ضدایرانی هستند و به اتحاد ناتو بی اعتماد هستند. زمینه برای گسترش همکاری‌های ایران و ترکیه در دوره جدید اردوغان به عنوان رئیس‌جمهور ترکیه، در راستای آرمان‌های مردم دو کشور و در بحبوحه تغییر نظم جهانی از تک قطبی به چندقطبی فراهم شده است.»
نتیجه ای که این کارشناس در نوشتارش به آن دست یافت همان علاقه مردم ایران و ترکیه برای توسعه مناسبات و گسترش روابط اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی با یکدیگر است. طبعا ملت ها به دنبال همگرایی هستند و بقای خود را در همکاری با همسایگان می دانند دقیقا برعکس آنچه در وارونه نمایی های رسانه های جریان اصلی غرب ترویج می شود.
