اخلاق برای به راه انداختن اندیشه و باز شدن دست و پای انگیزه است

خبرگزاری تقریب (تنا):

وی با اشاره به خطبه ۲۳۹ نهج البلاغه گفت: امام علی(ع) در این خطبه فرمودند که اهل بیت علیهم السلام (هم عيش العلم، و موت الجهل) هستند، یعنی عامل حیات علم و مرگ جهل هستند.

جوادی آملی تصریح کرد: راه احیای علم برای خیلی⁯ها روشن است و فکر می⁯کنند که چون وارد حوزه یا دانشگاه شدند و چند کتاب را مطالعه و یا نوشتند، عالم هستند، اما عالم شدن بسیار دشوار است. مشکل اصلی این است که درون ما چند نیرو وجود دارد که از آنها غافل هستیم و فقط به نیروهای بیرونی نگاه می⁯کنیم.

وی به اظهارات برخی حکما به ویژه صدرالمتالهین در مورد زندگی انسان⁯ها اشاره کرده و خاطرنشان نمود: از منظر حکمای بزرگ، بسیاری از افراد گیاهی زندگی می⁯کنند و ترقی آنها درحد درخت است. از نظر حکیم، درخت هیچ گاه رشد ندارد، برای این که آنچه که از درخت بالا آمده، فروعات و شاخ و برگ است و ریشه آن در زیرزمین وجود دارد.
آیت⁯الله جوادی آملی افزود: کسی که درختی فکر می⁯کند، زندگی او نیز گیاهی است، یعنی تمام فکر او این است که خانه و بوستانی بسازد.

وی اظهار داشت: کسی که در حوزه درونش به فکر مال اندوزی و دامداری است و غیر از اینها به چیزی نمی⁯اندیشد، مثل جوانی است که تمام سعی و تلاشش این است که بدنسازی کند، جامه خوب بپوشد و خرامان، خرامان حرکت کند که این همان نبات بالفعل و حیوان بالقوه است و کسی که از این مرحله بگذرد، حیوان بالفعل و انسان بالقوه است.

این استاد برجسته اخلاق، معرفت و خضوع در برابر ذات اقدس خداوند و عدل و حق را ازجمله ره توشه های انسان برشمرده و گفت: دربیانات نورانی امام علی علیه السلام داریم که اهل بیت علیهم السلام آمدند و علم را زنده کردند. علم آن است که انسان خودش را بشناسد و ابد اندیش و به فکر کالای ابدی باشد.

وی یادآور شد: وجود مبارک امیرالمومنین علیه السلام فرمودند که ما اهل بیت علیهم السلام پرچمداران آب حیات هستیم. باید به این نکته توجه داشت که آب زندگانی نه از آسمان می⁯بارد و نه از چشمه جوشان، نه زمینی است و نه زمانی.

آیت الله جوادی آملی افزود: امیرالمومنین علیه السلام فرمودند که اهل بیت علیهم السلام عیش العلم هستند و زندگی علم به وسیله آنهاست.

وی با بیان این که علم در مقابل جهل عملی و عقل در برابر جهالت قرار می گیرند، تصریح کرد: اگر کسی عالم بود و به علمش عمل نکرد، باعث تعجب خیلی از افراد است؛ باید از رفتار متعجبان تعجب کرد، به خاطر این که کسی که باید عمل کند، شخص دیگری است.

این استاد حوزه علمیه قم سخنان خود را اینگونه ادامه داد: خداوند به انسان شئون مختلفی عطا کرده است و بخشی از شئونی که جان آدمی عهده⁯دار آن است، مسائل علمی می باشد که کار اندیشه و جذب و تصور و تصدیق به عهده آن است و اینها هیچ کاری به مسئله عزم و اراده و اخلاق ندارند.

وی جریان بدن انسان را به چهار گروه تقسیم کرده و افزود: ما در محدوده بدن سلسله نیروهایی داریم که ادراک انسان بر عهده آنهاست و نیروهای دیگری همچون چشم و گوش داریم که کار تحریک بر عهده آنهاست. اگر کسی مار و عقرب را دید و فرار نکرد و نیش خورد، جای این سئوال نیست که از او بپرسیم که چرا فرار نکرد؛ از ما باید تعجب کرد که چرا چنین سئوالی پرسیدیم. این شخص چشم و گوش برای دیدن و شنیدن دارد، اما دست و پای او بسته است.
آیت الله جوادی آملی گفت: برخی افراد هستند که هم می⁯بینند و هم دست و پای قوی برای دویدن دارند و از صحنه حوادث می⁯گریزند، اما برخی⁯ها چشم و گوش ندارند و با این که دست و پا برای دویدن دارند، اما نمی⁯توانند از خطرات دور شوند. دسته چهارم هم افرادی هستند که نه چشم و گوش برای دیدن و شنیدن دارند و نه دست و پا برای دویدن.

این استاد برجسته فلسفه با بیان این که این چهار مورد برای علم و عمل نیز کاربرد دارد، ادامه داد: اخلاق برای آن است که اندیشه ما راه بیفتد و دست و پای انگیزه باز باشد و برای این کارباید عقل عملی را طوری آموزش بدهیم، که چیزی بفهمد و نیازی به عقل نظری نداشته باشد.

آیت الله جوادی آملی تاکید کرد: ما در بیرون بدن این توان را نداریم که به دست و پا چشم بدهیم، ولی اخلاق می⁯تواند در درون به عقل عملی هوشمندی بدهد تا نیازی به عقل نظری نباشد و اگر کسی مقلد عقل نظری نباشد، خودش مجتهد می⁯شود و لازم نیست از کسی فتوا بگیرد.