یكی از مهم ترین عوامل در زندگی فكری روشنفكران اسلامی قرن حاضر، جستجو برای یافتن راهی برای خلاصی از عقده عقب ماندگی ناشی از تحت استثمار زیستن جوامع مسلمان است.
اشتراک گذاری :
مفهوم جهاد از دیدگاه شیخ بدیع الزمان سعید نورسی به قلم: احسان قاسم صالحی
اهمیت جهاد از دیدگاه اسلام بسیار بزرگ است. شیخ بدیع الزمان سعید نورسی هم در طول حیات خویش علاوه بر نفس و شیطان، همواره با تمام قدرت‌های شر از جمله: بی دین ها و منافقین در حال جهاد بوده است ولیكن شیوه و نوع جهاد وی بر حسب شرایط و زمان متغیر است.
در عصر حاضر، ابزارهای ارتباطاتی هر یك به عنوان ابزاری برای جهاد بین حق و باطل و قلوب و عقل انسانها هریك به عنوان عرصه مبارزه و متقاعد ساختن سایرین شده است. لذا می توان گفت كه اولویت امروز، مبارزه فكری، فرهنگی و اقتصادی است.
در همین راستا شیخ بدیع الزمان سعید نورسی می گوید: در این دوران اعتلای كلمة الله، با ورود به مدنیت حقیقی و توقف رشد مادی ممكن می شود. كما اینكه شیخ نورسی با ذكر اینكه "ضیاء وجدان، علوم دینی است، نور عقل، فنون مدنی است. با امتزاج این دو، حقیقت تجلی پیدا می كند. با این دو بال، همت طلبه به پرواز درمی آید. و با افتراق این دو از یكدیگر، در اولی تعصب و در دومی مكر و حیله و شبهه متولد می شود" اولویت را در علم بیان می كند.
شیخ بدیع الزمان سعید نورسی برای عبارت "و در این دوران اعلای كلمة الله" بر بررسی هم زمان این دو ماده تاكید می كند؛ اول: پرهیز از سیاست در خدمت علای كلمة الله و درس ایمان، دوم: عدم اخلال امنیت و آسایش با حركت نمودن به شكل مثبت.
شیخ نورسی علیرغم اینكه در مسلك نور قدرت نهفته است، می گوید كه از این قدرت نمی توان برای اخلال در امنیت درون استفاده كرد. شیخ نورسی می گوید: جهاد برون با جهاد درون متفاوت است. ما با تمام توان خویش در درون، تنها برای حفظ آسایش به طور مثبت حركت می كنیم. در این دوران تفاوت جهاد معنوی در درون و برون بس عظیم است.
قواعد كلی بسیاری همانند "مثبت حركت كردن یعنی مطابق با مهر و محبت مسلك خود، حركت كردن می‌باشد. به عبارت دیگر عداوت سایر مسلك‌ها و تنقیص سایرین در فكر و علم او دخالت نكند و به خود مشغول نسازد".این قواعد کلی در طول حیات پرخدمت رساله نور و در مبارزات با اهل دلالت در دوران حاضر حائز اهمیت زیادی است.
جایگاه کتاب و سنّت در مسلک رساله نور به قلم: پرفسور نیازی بکی
در طول تاریخ در عالم اسلام اهمیت فعالیتهای علمی – به عنوان یک اصل- با اهتمامی که آنها به کتاب و سنت می دهند همسان است. مسلک و مشرب رساله نور که در عصر ما به عنوان یک حرکت فعّال تجدید گرا ظهور کرده است و از طرف میلیون‌ها طرفدار پذیرفته شده است،از این لحاظ ارتباط آن با کتاب و سنت اهمیت دارد.
بدیع الزمان سعید نورسی از علماییاست که خدمت به قرآن را هدف اصلی زندگی خود می داند.بدیع الزمان سعید نورسی از جمله افرادی است که متوجه نقشه ذهنیت صلیبی می‌شود که در مجلس مبعوثان انگلیس چنین اظهار داشته است: «تا زمانی که قرآن در دست مسلمانان است نمی توانیم بر آنان غلبه کنیم.باید قرآن را از دست آنها بگیریم ویا کاری کنیم که از قرآن دورشوند.»بنابراین، می‌گوید: «قرآن مانند خورشیدی معنوی است که نه خاموش شدنی است و نه می توان آن را خاموش کرد؛ من این را به همه جهان ثابت می‌کنم.» (تاریخچه ۴۷) و از آن روز تا به حالا تمام زندگی خود را صرف درک و تفهیم قرآن کرده است. و با نوشتن کتابی به نامه رساله نور به قول خود عمل کرده است.
علاوه بر آن،کلیات رساله نور،در برگیرنده سنت حضرت پیامبر(ص) و صد ها روایات حدیث است. وی در مورد جایگاه سنت چنین می گوید: سنت پیامبر اکرم (ص) مانند قطب نما است. از نظر وی اصولیکه پیامبر اکرم (ص) مطرح کرده است، در حکم یک راهنما استکه راه راست را نشان می‌دهد و مانند قطبنمائی است که مسیر کشتی زندگی را تعیین می کند.عبارتهای زیر حاکی از این حقیقت است.
«در زمانی که این فقیر (سعید نورسی) تلاش می کند از سعید قبلی به درآید، گاهی از ثریّا تا سرایا و گاهی از سرایا تا به ثریّا در یک سکون و صعود در تلاطم بوده اند. در آن زمان مشاهده کردم که مسائل سنت ثنیّه و حتی آداب کوچک آن در حکم یک قطب نمایی هستند که مسیر حرکت را نشان می دهد و یا مانند یک دکمه ای است که در راههای بی‌نهایت مضر و تاریک وجود دارد.» (لمعات، لمعه ۱۱، نکته سوم)
در نتیجه، می توانم بگویم که خدمات رساله نور، منبع اصلی مسلک و مشرب کتاب و سنت و دائره اهل بیت است.
غیرت دینی از دیدگاه استاد سعید نورسی به قلم: ماموستا خاتمی
شیخ سعید نورسی مصلح و عارف برجسته کرد و معاصر مرحوم دکتر اقبال لاهوری است و یکی از مجددان راستین است زیرا زمانی که نورسی ظهور کرد، ترکیه و جهان اسلام را بحران سخت فرا گرفته بود. جنگ جهانی، سقوط خلافت عثمانی و روی کار آمدن رژیم لائیک، تلاش برای اسلام زدایی و منع هویت اسلامی، این عوامل موجب شده بود که زمینه برای سیطره افکار و اندیشه‌های سکولاریستی و ضد دینی مهیا شود لذا در آن زمان اسلام ستیزان با همه مظاهر دینی شدیداً برخورد می‌کردند و مانع آموزشهای دینی می‌شدند و علما و اندیشمندان خداشناس به پای میز محاکمه می‌رفتند. در چنین زمانی شخصیتی چون ملا سعید بدیع الزمان کمر همت بربست و با تمام وجود برای دفاع از موجودیت و کیان اسلام قیام کرد. شیخ سعید نورسی هیچ‌گاه از سیمای ظلم، ستم، سر افکندگی و حقارت خوشش نمی‌آمد، به خاطر نیروی معنوی که از اسلام ناب و ذلال می‌گرفت، این اخلاق اسلامی هر روز بیش از دیروز در وجودش قوت می‌گرفت تا اینکه او هم جزو مردان بلکه سرکرده مردان شد. این خلق و خو در تمام حرکات و سکناتش و به ویژه در هنگام برخورد با امرا و حکما نمایان و هویدا بود. با توجه به اینکه شیخ سعید نورسی از طرف پدری به حضرت امام حسن و از طرف مادری به حضرت امام حسین سلام الله علیهما می‌رسید، کرامت حسنی و شهامت حسینی در بدیع الزمان نهفته بود، موضع‌گیری صریح ایشان در مقابل مصطفی کمال پاشا و همچنین مبارزه در میدان نبرد باروس‌های تزاری و زندگی پر مخاطره ایشان چه در تبعید و چه در زندان بیانگر تأسی ایشان به سرور آزادگان و سالار شهیدان در عمل کردن به شعار همیشه زنده هیهات من الذله است. بر این اساس وی بحق وارث اجداد بزرگوارش در انجام فریضه امر به معروف و نهی از منکر بود. استاد نورسی مصداق بارز حدیث شریف: قیام ساعه فی الصف للقتال فی سبیل الله خیر من قیام ستین سنه بود .
ملا سعید در کنار استعداد و هوش سرشاری که داشت، بسیار شجاع و نترس بود، روح پهلوانان در همه اعضایش نمایان بود و با وجود سن کمش از کسی نمی ترسید.
نوآوری های بدیع الزمان سعید نورسی در تفسیر قرآن به قلم: دكتر اسحاق اوزگول
هدف اصلی آثار شیخ بدیع الزمان سعید نورسی، یكی از بزرگترین متفكران قرن بیستم، ایجاد امكان درك آیات قرآن كریم در عصری است كه در آن می زیسته و زندگی می کرده است. بر این اساس، می توان شیخ بدیع الزمان سعید نورسی را مفسر قرآن نامید. هر چند كه شیخ نورسی تمامی آیات قرآن كریم را از ابتدا تا انتها تفسیر نكرده، ولی محتوای اصلی كلیه آثار وی آیات قرآنی است.
شیخ بدیع الزمان سعید نورسی در آثاری كه به رشته تحریر درآورده، اقدام به تفسیر مستقیم ۶۲۰ آیه قرآن نموده و به هزاران آیه نیز به طور غیرمستقیم اشاره كرده است.
برای درك نوآوری در تفسیر آیات از سوی شیخ بدیع الزمان سعید نورسی باید گرایشات دیگری را كه در دوران وی مطرح شده است، نیز به طور هم زمان ارزیابی كرد.
یكی از مهم ترین عوامل در زندگی فكری روشنفكران اسلامی قرن حاضر، جستجو برای یافتن راهی برای خلاصی از عقده عقب ماندگی ناشی از تحت استثمار زیستن جوامع مسلمان است. در گرایشات تفسیری مطرح شده در آن دوران نیز انتقال قرآن به درون زندگی مسلمانان، هدف اصلی بوده است. در این دوران گرایشاتی همانند "تفسیر علمی"، " تفسیر اجتماعی ادبی" و " روش تفسیر موضوعی" پا به عرصه ظهور گذاشتند.
نوآوری شیخ بدیع الزمان سعید نورسی در امر تفسیر به تعبیر وی "تفسیر شهودی" است. با این روش كه در تاریخ تفسیر، گرایشی خاص در نوع خود است. شیخ بدیع الزمان سعید نورسی در آثار خود و به خصوص در مورد آیات مرتبط با توحید، این آیات را با حقایق مشهود در عرصه مشاهده حقایقی كه از سوی وحی كلامی به حس شنوایی انسانها خطاب می كند، تفسیر نموده است.
شیخ بدیع الزمان سعید نورسی در این روند از هنر تشبیه و ارائه حقایقی كه در پس زندگی در حال جریان نهفته، استفاده كرده است. شیخ نورسی بدین ترتیب یكی بودن كتاب كائنات با قرآن را نشان داده و با استفاده از این امر، به ارائه مثال‌هایی كه این دو یك دیگر را تفسیر می كنند، پرداخته است.
در نهایت شیخ بدیع الزمان سعید نورسی آیات قرآن كریم را به شیوه ای احاطه گرایانه كه هم به بعد مادی و هم به بعد معنوی انسان خطاب می كند، تفسیر كرده است.
شیخ بدیع الزمان سعید نورسی همانند معاصران خود آیات كونی را تفسیر كرده، ولی با پرهیز از انتفاداتی كه به تفسیر علمی می شود، در چارچوب یكپارچگی كائنات و قرآن باقی مانده است.
شیخ بدیع الزمان سعید نورسی با حركت از این تفكر كه انسان تنها از عقل عبارت نیست از یك سو با روش تفسیری متعادل كه هم به عقل و هم به قلب انسانها خطاب می‌كند از عقلانیت تفسیر اجتماعی ادبی و از سوی دیگر از تفسیرهای رو به كشفیات معنوی تفسیر اشعاری متمایز شده است.
شیخ بدیع الزمان سعید نورسی در حالی كه توجه را به معجزات ادبی قرآن جلب می كند، با استفاده از روش و اندازه‌ای متناسب با درك و حس بهتر معنا، امكان روبرو شدن جامعه با قرآن در این دنیای غنی از معنا را فراهم ساخته است.
مذاهب از دیدگاه بدیع الزمان سعید نورسی به قلم: علی کاتی اوز
در دین اسلام می توان مذاهب را به صورت مذاهب سیاسی، اقتصادی و عملی تعریف كرد. هر چند كه در این زمینه آثاری بسیار فراتر از حد نیاز موجود است، ولی در این مقاله به بررسی دیدگاه شیخ بدیع الزمان سعید نورسی در مورد مذاهب پرداخته خواهد شد.
استاد بزرگ شیخ بدیع الزمان سعید نورسی تلاش زیادی كرده است تا مذاهب مختلف با تفاوت‌های زیاد را با یکدیگر متحد سازد و وی نام این تلاش را "اتحاد اسلام" می‌گذارد.
در همین راستا شیخ نورسی با كنار گذاشتن نكات افتراق كلیه مذاهب اهل حق و اهل قبله به بررسی اساس و پایه كلیه نكاتی كه مورد اتفاق نظر این مذاهب است، می پردازد؛ چرا که در میان مذاهب در اساس ایمان، هیچ افتراقی وجود ندارد.
شیخ نورسی با ارائه مثال‌های متعدد اختلافات بین مذاهب را مربوط به بخش تفرعات و نظریات اسلام می داند و آن را شامل ضروریات دین نمی داند و آن را نشأت گرفته از تفاوت‌های اجتماعی و جغرافیایی می داند و بر این باور است که همه مذاهب، حق هستند.
