نباید اختلافات با تركیه را به اصل روابط تعمیم داد/ واقع‌گرایی اصلی اساسی در دیپلماسی است
استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران، ضمن اشاره به دوگانگی‌ها و تناقضات موجود در سیاست خارجی تركیه، بر لزوم واقع‌نگری در روابط با این كشور تأكید كرد و گفت: این تفاوت‌ها، واقعیات زندگی سیاسی و روابط بین‌الملل است و در ارتباطات دیپلماتیك باید كاملا واقع‌گرا بود.
اشتراک گذاری :
"احمد جانسیز" کارشناس مسائل بین‌الملل و استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار تقریب در ارزیابی خود از چشم‌انداز روابط ایران و تركیه با توجه به تحولات اخیر حاصل از سفر اردوغان به ایران و برگزاری اجلاس دوستان سوریه در استانبول گفت: روابط ایران و تركیه تاكنون رابطه نزدیكی بوده، الان هم اینگونه است و در آینده هم این روابط عوض نمی‌شود.
وی با تأكید بر اینكه "تحولات چند روز اخیر باعث كاهش روابط ایران و تركیه نخواهد شد"، خاطرنشان كرد: باید این را قبول كنیم كه راه و استراتژی ایران و تركیه از هم جداست؛ تركیه سعی دارد جزو اتحادیه اروپا باشد، متحد آمریكاست و قراردادهای استراتژیك نظامی حتی با رژیم صهیونیستی دارد و همچنان سعی دارد روابطش را با كشورهای اسلامی به ویژه ایران نیز حفظ كند.
جانسیز افزود: مسلما دوگانگی زیادی در عملكرد تركیه وجود دارد ولی ترك‌ها این را به عنوان یك استراتژی خاص در روابط بین‌الملل می‌دانند و به این راه خود ایمان دارند.
وی با اشاره به تفاوت آشكار استراتژی و دیدگاه‌های ایران با تركیه گفت: ایران كشوری است كه ۳۴ سال پیش انقلاب كرده، یك نظام شاهنشاهی را از بین برده و جمهوری را تشكیل داده و علیه همه قدرت‌های بزرگ غربی و شرقی نیز قیام كرده است، اكنون نیز در صحنه روابط بین‌الملل كاملا این خط را دنبال می‌كند.
این استاد دانشگاه اضافه كرد: وجود این دو خط متفاوت میان دو كشور دوست و همسایه یك واقعیت است و نباید انتظار داشته باشیم كه یك نظام لائیك در یك كشور اسلامی و یك نظام كاملا مذهبی در همسایگی شرقی آن در هر زمینه اتفاق نظر داشته باشند.
جانسیز با بیان اینكه "گاهی رسانه‌ها و ارباب قلم در دو كشور ایران و تركیه با عدم شناخت از این واقعیات، كار را سخت می‌كنند"، گفت: این تفاوت‌ها، واقعیات زندگی سیاسی و روابط بین‌الملل است و باید در ارتباطات دیپلماتیك كاملا واقع‌گرا بود.
وی با اشاره به روابط قدیمی ایران و تركیه گفت: در عین حال این روابط همواره دچار فراز ونشیب‌هایی بوده است. باید بدانیم كه همانطور كه فشارها و تحریم‌ها علیه ایران وجود دارد، ترك‌ها نیز تحت فشارهای جدی هستند و كلوپ غربی همیشه انتظارات خاصی از تركیه دارد.
این كارشناس مسائل تركیه افزود: ترك‌ها این مشكل را دارند كه هم می‌خواهند كشورهای اسلامی را راضی نگه دارند و هم نمی‌خواهند با غربی‌ها مشكلی داشته باشند و مسلما در این مسیر دچار تناقض شده و می‌شوند. بدون شك نمی‌تواند به صورت همزمان با همه دوست بود. یك انسان یا حتی یك نظام سیاسی هم باید دافعه داشته باشد و هم جاذبه. جمهوری اسلامی ایران از آنجا دیپلماسی و روابط بین‌الملل خود را بر اصولی مشخص تنظیم و استوار كرده، هم دوستانی دارد و هم دشمنانی را داراست ولی تركیه اینگونه نیست و باید این را به عنوان یك واقعیت پذیرفت.
جانسیز مجددا تأكید كرد: روابط ایران و تركیه در آینده كاهشی نخواهد یافت مگر اینكه غرب تركیه را وادار كند وارد جنگی در خاورمیانه علیه سوریه یا هر كشور اسلامی دیگر شود كه باعث واكنش شدید جهان اسلام و ایران گردد؛ در غیر این صورت خط روابط ایران و تركیه با همه فراز و نشیب‌های همیشگی پایین نخواهد آمد.
وی درخصوص پیشنهاد بغداد به جای استانبول برای برگزاری اجلاس ایران و ۱+۵ گفت: مكان برگزاری این جلسه از اهمیت چندانی برخوردار نیست كه بخواهیم خیلی روی آن حساسیت نشان دهیم؛ این جلسه می‌تواند در تركیه یا عراق یا لبنان و حتی یك كشور اروپایی باشد.
جانسیز تأكید كرد: اگر در استانبول برگزار شود برای تركیه صرفا یك امتیاز دیپلماتیك است و بیشتر جنبه نمایشی دارد؛ ترك‌ها چیزی گیرشان نمی‌آید غیر از اینكه بگویند كه یك كشور بانفوذ در خاورمیانه هستند اما اگر در جای دیگری هم برگزار شود چیزی را از دست نمی‌دهند.
وی اضافه كرد: مهم این است كه ترك‌ها تا به حال سعی كرده‌اند خود را در كنار ایران و دوست نشان دهند. از نظر اقتصادی نیز آنها دوست دارند روابطشان را با ایران بیشتر هم بكنند چون بدون شك تحریم نفتی ایران، جامعه تركیه را نیز تحت فشار قرار خواهد داد؛ همین دو روز گذشته قیمت بنزین و فرآورده‌های نفتی بالا رفته و مردم تركیه احساس می‌كنند دولت و كشورشان در تحریم غربی علیه ایران تحت تأثیر قرار گرفته است.
جانسیز با بیان اینكه "در روابط دیپلماتیك با تركیه باید دقت كنیم كه رابطه ما با آنها تنها رابطه دو كشور مسلمان نیست بلكه رابطه دو كشوری است كه نظام سیاسی‌شان هم متفاوت است" گفت: ترك‌ها در میانجی‌گری صرفا نقش میانجی را ندارند كه اگر اینگونه بود در حسن نیت‌شان شكی نبود. تركیه با كشورهای غربی رابطه نزدیك دارد. نمی‌خواهیم حسن نیت آنها را زیر سؤال ببریم ولی آنها عضو باشگاه غربی با همه ویژگی‌های خود هستند. بنابراین باید در میز مذاكره و روابط دیپلماتیك با تركیه همه چیز با خونسردی و واقع‌گرایی تمام در نظر گرفته شود.
وی با تأكید بر اینكه "روابط بین‌الملل، بده‌بستان دیپلماتیك است"، گفت: در این روابط نباید احساسات را دخیل كرد؛ ضمن اینكه باید بدانیم مردم تركیه نسبت به مسائل ایران حساس هستند و در صورتی كه خطری انقلاب اسلامی ایران را تهدید كند دولت خود را تحت فشار قرار می‌دهند چراكه دولت آقای اردوغان با آرای همین مردم سر كار آمده است.
این استاد دانشگاه تهران همچنین ضمن تأكید بر لزوم جداسازی مقولات مختلف در عملكرد دیپلماتیك گفت: اگر حركت تركیه در موضوع سوریه را نمی‌‌‌پسندیم و با دیدگاه‌ها ما سازگار نیست، نباید آن را به مسائل دیگر داخل كنیم و نباید انتظار داشته باشیم همه كشورها مثل ما فكر كنند ضمن اینكه باید دانست كه ممكن است در آینده تركیه نیز مجبور شود از خطی كه اكنون درباره سوریه دنبال می‌كند برگردد.
