به رغم سخنان آتشین و تهدید حكومت سوریه به اقدامات شدیدتر و شناسایی بخشی از مخالفان پرزیدنت بشار اسد و حتی درخواست عجولانه دبیركل اتحادیه عرب برای قرار گرفتن بحران سوریه زیربند هفتم منشور ملل متحد، دومین نشست گروه "دوستان سوریه" در استانبول تركیه نیز به سرنوشت مشابه نشست تونس دچار شد.
اشتراک گذاری :
نویسنده :سید محی الدین ساجدی
شركت كنندگان در اجلاس استانبول قصد خود را برای اداره جنگ داخلی در سوریه به نمایش گذاشتند. سعودی و قطر وظیفه اعطای كمك مالی و تسلیحاتی به مخالفان مسلح سوریهای را به عهده گرفتند و بقیه وظیفه به بن بست كشاندن مأموریت و طرح كوفی عنان را به دوش كشیدند كه نمایندگی سازمان ملل متحد و اتحادیه را بر عهده دارد و از او خواستند كه جدول زمانی اجرای طرح خود را اعلام كند. دولت سوریه طرح شش ماده ای وی برای حل بحران را پذیرفته است، ولی شركت كنندگان در این اجلاس گفتند كه دمشق در راه اجرای آن گام برنداشته است. اپوزیسیون نیز سرانجام طرح انان را پذیرفت، ولی "ارتش آزاد" اعلام كرد كه به نبرد مسلحانه ادامه میدهد.
اجلاس استانبول "شورای ملی" سوریه را نمایندهای قانونی برای مردم سوریه و چتری برای همه سازمانهای مخالف موجود در آن خواند، ولی حسین عبدالعظیم (از رهبران گروه هیئتهای هماهنگی) این شناسایی را رد كرد و گفت : "هیچ یك از گروههای مخالف حق ندارد خود را تنها نماینده ملت سوریه بداند".
گروه "دوستان سوریه"، به رغم سخنان نمایندگان سعودی و قطر، به حمایت مسلحانه از "ارتش آزاد" اشاره نكرد، ولی گفت كه اقدامات خود برای حمایت از مردم سوریه را افزایش میدهد.
یكی از منابع نزدیك به این گروه فاش ساخته است كه چند دولت عرب خلیج فارس حقوق ماهیانه اعضای این ارتش را خواهند پرداخت و "هر ماه چند میلیون دلار پرداخت خواهد شد".
با این همه، به نظر می رسد كه اجلاس استانبول و شركت كنندگان در آن مجموعا مخالفت با مداخله نظامی خارجی و مخالفت با سرنگون كردن حاكمیت از راه اعمال زور را پذیرفته باشند. گزارشهایی مطبوعاتی حاكی است كه برخی از رهبران دولتهای عربی پنهانی با سوریه در تماساند. اختلاف نظر در دربار سعودی و تمایل پادشاه برای كاستن از تندرویهای سعود الفیصل بتدریج خود را نشان میدهد. بحرین نیز گویا اخیرا پیامهایی مثبت برای سوریه فرستاده است. دولتهای كویت و امارات نیز قبلا گامهای مشابهی برداشتهاند. رئیس قدرتمند پلیس امارات علنا درباره استیلای اخوان المسلمین سوریه بر قدرت و سپس سرایت آن به كشورهای شورای همكاری خلیج فارس هشدار داده است. نخست وزیر عراق از پافشاری تنها دو دولت سعودی و قطر برای مسلح كردن مخالفان سوریهای ابراز شگفتی كرده و با سرنگونی نظام سوریه از خارج مخالفت نموده است.
این سرگشتگی خود را در نشست سران عرب در بغداد به نمایش گذاشت. دولتهای سعودی و قطر از فرستادن سران یا وزیران خارجه و حتی دیپلماتهای عالی رتبه خود استنكاف ورزیدند و فشار ریاض و دوحه بر دیگر دولتهای عربی نقش مهمی داشت كه تنها ۹ رهبر جهان عرب در كنار جلال طالبانی بنشینند. نخست وزیر قطر ضعف مشاركت دولت خود و سعودی را درچارچوب برخوردهای فرقه ای قرار داد و سپس دستور استقبال از طارق الهاشمی را صادر كرد تا همسایه موسی كوسا شود كه زمانی وزیر امور خارجه معمر قذافی بود.
آنچه این دولتها را می آزارد آن است كه برای نخستین بار ریاست اتحادیه عرب به كسی سپرده می شود كه قبل از عرب بودن بر هویت "كرد" خود تأكید دارد. اتحادیه عرب در طول یك سال به دست نخست وزیر عراق می افتد كه شیعی است. این دومین نكته آزار دهنده برای این دسته از دولتهای عرب است كه سیاستهای منطقهای خود را در چارچوب تنگ فرقهای ترسیم میكنند. عراق با چنین ویژگیهای رهبری اتحادیه عرب را در شرایطی به عهده میگیرد كه ـ بر خلاف قطر ـ موضع تندی در قبال سوریه ندارد، ولی مانند قطر از قدرت مالی برخوردار است.
اتحادیه عرب با كارنامه خود موجب شده كه از پرونده سوریه كنار گذاشته شود و بحران این كشور به سطح بین المللی و برخورد منافع میان قدرتهای خارجی و مشخصا امریكا و روسیه منتقل شود. از این رو، جای شگفتی نیست كه نه "بیانیه بغداد" و نه بیانیه استانبول هیچكدام به لزوم بركناری بشار اسد اشارهای نمی كند؛ در واقع، رئیس جمهوری سوریه خود به بخش اصلی از حل و فصل بحران تبدیل شده است. امكان رجوع به مصوبات قبلی اتحادیه عرب و تكرار الگوی یمن دیگر وجود ندارد، بویژه كه ارتش سوریه توانسته است شهر حمص را به دست گیرد و بر استان ادلب چیره شود و تنها منطقه "جبل الزاویه" مانده است.
مسافرت زمینی بشار اسد از دمشق به حمص نوعی قدرتنمایی بود تا نشان داده شود كه وضعیت امنیتی در سوریه چنانكه تبلیغ می شود در هم ریخته نیست. برای وی و حاكمیت سوریه، وضعیت در این كشور با ورود به محله بابا عمرو حمص با مرحله قبل از آن فرق دارد و دیگر اتحادیه عرب جایی در ترسیم طرح و نقشه سیاسی ندارد كه تا كنون بیشتر تحت فشار عصبی سعودی و قطر اتخاذ شده است. رئیس جمهوری سوریه همچنین به استان درزی نشین السویداء سفر كرد تا ثابت كند كه تحریكات برخی رهبران درزی از لبنان كارساز نبوده است.
مایك راجرز، رئیس كمیته اطلاعات مجلس نمایندگان امریكا، فرضیه فروپاشی سوریه از درون را رد میكند و عقیده دارد كه اطلاعات جاسوسی نشان میدهد كه رژیم سوریه پیروز شده است.
آنچه برای بشار اسد اهمیت پیدا میكند گروه "بریكس" (برزیل، روسیه، هند، چین، افریقای جنوبی) است كه در خلال نشست اخیر سران خود خطی متضاد با مصوبات نشست "دوستان سوریه" در استانبول ترسیم كردند. ۴۰% جمعیت جهان در این گروه جای دارد و حدود ۲۰% تولیدات جهان در اختیار آن است. بنا به گزارش Wealth report، چین تا سال ۲۰۲۰ امریكا را پشت سر می گذارد و ۳۰ سال دیگر هند به قدرت اول اقتصادی دنیا تبدیل می شود.
روشن است كه بشار اسد تا آن زمان فرصت ندارد. به گفته روسها، طرح كوفی عنان آخرین فرصت است كه باید هرچه زودتر به اجرا در آید.
