خداوند متعال می‌فرماید: "كُنتُمْ خَیرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللّهِ" (سوره آل‌عمران ـ آیه ۱۱۰) شما بهترین گروهی بوده‌اید كه (به عنوان نمونه) برای مردم پدید آورده‌اند كه به كار پسندیده فرمان می‌دهید و از كار ناپسند بازمی‌دارید و به خداوند ایمان دارید و ...
و نیز می‌فرماید: " وَلْتَكُن مِّنكُمْ أُمَّةٌ یدْعُونَ إِلَى الْخَیرِ وَیأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَینْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَأُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ " (سوره آل‌عمران ـ آیه ۱۰۴) و باید از میان شما گروهی باشند كه مردم را به نیكی فرامی‌خوانند و به كارشایسته فرمان می‌دهند و از كار ناشایست بازمی‌دارند و اینانند كه رستگارند.
همچنين می‌فرماید: "وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاء بَعْضٍ یأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَینْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَیقِیمُونَ الصَّلاَةَ وَیؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَیطِیعُونَ اللّهَ وَرَسُولَهُ أُوْلَئِكَ سَیرْحَمُهُمُ اللّهُ إِنَّ اللّهَ عَزِیزٌ حَكِیمٌ" (سوره توبه ـ آیه ۷۱)(و مردان و زنان مؤمن، دوستان یكدیگرند كه به كار شایسته فرمان می‌دهند و از كار ناشایست باز می‌دارند و نماز را بر پا می‌دارند و زكات می‌پردازند و از خداوند و پیامبر فرمان می‌برد، اینانند كه خداوند به زودی بر آنان بخشایش می‌آورد، به راستی خداوند پیروزمندی فرزانه است.)
تقریباً این نكته مسلّم است كه امت اسلامی، هر چند به صورت ملل و اقوام مختلفی با زبان و رنگ و نژادهای متفاوت است، امت واحدی است زیرا این دین حنیف، مسلمانان را با پیوند برادری دینی ـ كه خود از میان‌برنده همه تفاوت‌هاست ـ به یكدیگر پیوند داده است. فراخوان پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله وسلم به برادری دینی از جامعه اسلامی، واحد هم‌بسته‌ای ساخته بود. این از فضل و رحمت الهی بر امت اسلامی است كه راه وحدت كامل و پیوندهای نیرومند و گروه‌هایی عظیم را با فرستاده پیامبری مهربان و نزول قرآن مجید برای آنان هموار ساخته است؛ برادری مسلمانان با یكدیگر فراتر و بالاتر از همه موانع جنسی، نژادی، قومی، حزبی و سیاسی است.
این برادری مسلمانان را به یكدیگر پیوند داد و صفوف آنان را وحدت بخشید و ایشان را امت واحدی ساخت زیرا آنها از:
ـ اصل انسانی واحد،
ـ عقیده واحد،
ـ منابع تشریع یگانه،
ـ عبادات و ارزش‌های واحد،
ـ اصول و اخلاق واحد،
و اهداف، آماج‌ها، سرنوشت،رسالت و عرف‌های واحدی برخوردارند. روزی كه امت اسلامی تمامی این ارزش‌ها را درك كند اعتبار و شأن شایسته خود را خواهد یافت. ولی امت اسلامی [تاكنون] انواع كارزارهایی را داشته كه مانع از وحدت فعال آن شده و همین امر باعث گشته تا دشمنان، همواره مترصدش باشند و قصد سلطه بر آن را داشته و مانع از آن شوند كه به عنوان قدرتی، كلمه "الله" را در دنیای مردم اعتلا والایی بخشد. برخی از این درگیری‌ها به صورت تعصب‌های كور مذهبی‌ای بود كه مسلمانان را ـ به‌رغم وحدت اصول در مذاهب فقهی و كلامی و اینكه اختلاف میان آنها در مسائل فرعی و موارد جزیی است ـ به طوائف و فرقه‌های متعددی تقسیم كرد.
این اختلاف‌های فرعی نباید منجر به دشمنی‌و درگیری شود زیرا در واقع نمایانگر آزادی اندیشه در اسلام و خود نشانه‌های صلاحیت اسلام برای هر زمان و مكانی كافی است. در این زمان نیز شمار زیادی از علمای دلسوز نسبت به منافع و مصالح امت اسلامی، به "تقریب" مذاهب اسلامی كلامی و فقهی فراخوانده‌اند تا بتوانند خطراتی را كه از هر سو آنها احاطه كرده و با مسلمانان درگیری‌های شدید و بی‌رحمانه‌ای دارند، از آن دور سازیم. از جمله پیامدهای فراخوان علما به "تقریب" می‌توان به موارد زیر اشاره كرد:
۱ـ در سال ۱۹۴۹م. "جماعة التقریب بین المذاهب الاسلامیه" با شركت و عضویت علمای بزرگ در قاهره تأسیس یافت.
۲ـ اولین شماره از مجله "رسالة الاسلام" به عنوان سخنگوی "تقریب" در سی‌ام ربیع‌الاول سال ۱۳۶۸ هجری قمری منتشر گردید.
۳ـ تداوم انتشار مجله "رسالة الاسلام" از "قاهره" كه دارای اثرات مثبتی بر جوامع مسلمانان بود.
۴ـ دوّمین دوره انتشار آن از سوی "دارالتقریب" قاهره نیز مطرح شد.
۵ـ اولین سمینار با عنوان "تقریب مذاهب اسلامی" در ماه رمضان ۱۳۸۴ هجری قمری برابر ۱۹۶۵م. در دانشكده شریعت (دانشگاه الازهر) برگزار گردید.
۶ـ كتاب "دعوة التقریب" (فراخوان تقریب) در سال ۱۹۶۴م. از سوی "شورای عالی امور اسلامی" انتشار یافت.
۷ـ در تهران "مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی" از خاستگاه تلاش‌های خالصانه برای تحقق وحدت امت اسلامی تأسیس یافت.
۸ ـ "سازمان اسلامی تربیت، علوم و فرهنگ" (ایسسكو) در تاریخ ۹ تا ۱۱ ربیع‌الاول ۱۴۱۲ﮬ.ق برابر با ۱۶ تا ۱۸ سپتامبر ۱۹۹۱م. ، سمیناری پیرامون "تقریب مذاهب اسلامی" در "مراكش" برگزار كرد.
۹ـ در دوره ریاست جمهوری "جمال عبدالناصر" و در اواخر دهه شصت قرن گذشته میلادی، علمای مذاهب اسلامی توافق كردند تا به انتشار "دایرة المعارف فقه اسلامی جمال عبدالناصر" اقدام كنند كه تاكنون نیز ۲۸ جلد از آن شامل مذاهب: "اباضی"، "زیدی"، "امامی"، "ظاهری" و در كنار مذاهب اهل سنت منتشر شده است و اینك نام آن به "دایرة‌المعارف فقه اسلامی" تغییر یافته و از نعمت‌های الهی بر صاحب این قلم بوده كه جزو مصححان و ویراستاران این دایرة‌المعارف بوده و از آن بهره‌های فراوانی برده‌ام.
۱۰ـ "شورای عالی امور اسلامی" (در قاهره) در سال ۱۴۱۲ هجری قمری / ۱۹۹۱ میلادی كتابی با عنوان: "فراخوان تقریب: تاریخ و اسناد" منتشر ساخت.
۱۱ـ در راستای "تقریب مذاهب" در زمان "دكتر عبدالحمید الانصاری" ریاست دانشكده شریعت دانشگاه قطر در ۲۲ جمادی‌الثانی ۱۴۱۲ هجری قمری برابر با ۱۷/۱۲/۱۹۹۲م. سمیناری درباره شیعه و سنی برگزار شد كه نویسنده این سطور نیز با ارسال مقاله‌ای در آن شركت داشت.
۱۲ـ همچنین در راستای "تقریب مذاهب اسلامی" و در بیروت (لبنان) "دارالتقریب" نخستین كتاب خود را با عنوان "مسئلة التقریب بین‌المذاهب الاسلامیة" را در ابتدای سال ۱۴۱۵ هجری قمری منتشر ساخت.
۱۳ـ كما اینكه در همین راستا، "پادشاهی بحرین" نیز به تاریخ ۲۳ تا ۲۵ رجب ۱۴۲۴هجری قمری برابر ۲۰ تا ۲۳ سپتامبر ۲۰۰۳میلادی كنفرانسی برای "تقریب مذاهب اسلامی" در این كشور برگزار كرد.
بنابراین می‌بینیم كه امت اسلامی راه نسبتا درازی را در بسط و گسترش فرهنگ "تقریب مذاهب اسلامی" پیموده است.
باید خاطرنشان سازیم كه به دور از كیاست است كه تقریب مذاهب كلامی اسلامی را به مفهوم توافق این مذاهب تلقی كنیم. همچنان كه خردمندانه نیست كه از "تقریب" چنین برداشت كنیم كه معتزلی، اشعری یا امامی معتزلی و یا شیعه سنی و سنی شیعه گردد. زیرا هیچ‌كدام از این تبدیل و تحوّل‌ها مطرح نیست؛ مراد از "تقریب" بهره‌گیری از نتایج حاصل از مذاهب فقهی و كلامی اسلامی برای رسیدن به خاستگاه جدیدی در اندیشه اسلامی و بیان گسترش افق آن و توان این اندیشه در رویارویی و مقاومت در برابر جریان‌های رنگارنگ ضد اسلامی است.
بنابراین "تقریب"، مسلمانان را بر اساس اصول اسلامی كه هیچ مسلمانی جز به آنها مسلمان نیست، متحد می‌سازد، همگان باید به مسئله از این دیدگاه بنگرند كه نه در پی غلبه بلكه به دنبال حق و معرفت واقعی باشند.
