رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه بیست و نهم فروردین در اقدامی غیرمنتظره از برگزاری انتخابات زودهنگام در این کشور در سوم تیرماه آتی (24 ژوئن) خبر داد؛ خبری که اپوزیسیون را غافلگیر کرد.
انگیزههای برگزاری انتخابات زودهنگام در ترکیه
6 ارديبهشت 1397 ساعت 11:59
رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه بیست و نهم فروردین در اقدامی غیرمنتظره از برگزاری انتخابات زودهنگام در این کشور در سوم تیرماه آتی (24 ژوئن) خبر داد؛ خبری که اپوزیسیون را غافلگیر کرد.
سعید الحاج کارشناس مسائل ترکیه در چندین مقاله به خوبی این مساله را شکافته و مورد بررسی قرار داده است. از نظر ایشان و تعداد قابل توجهی از کارشناسان و ناظران سیاسی، انگیزهها و عوامل زیادی در اتخاذ این تصمیم دخیل بودهاند که میتوان مهمترین آنها را این گونه برشمرد:
نخست: اردوغان نمیخواهد نتیجه دخالت نظامی در شمال سوریه و به ویژه عفرین مشمول قاعده مرور زمان شود و این مساله پس از این همه مانور سیاسی بر آنچه از آن تلقی پیروزی در این جنگ میکند، در اذهان مردم ترکیه به باد فراموشی سپرده شود؛ بدون آنکه به دستاور سیاسی داخلی تبدیل شود.
دوم: رئیس جمهور ترکیه با غافلگیر کردن اپوزیسیون و تعین جدول زمانی شصت روزه میخواهد هر گونه ابتکار عمل را از احزاب مخالف سلب کند. با توجه به فرصت اندک تا برگزاری انتخابات زودهنگام پارلمانی و ریاست جمهوری، مخالفان وقت کمی برای ساماندهی اوضاع خود و معرفی کاندیداهای توانا برای شرکت در این کارزار انتخاباتی خواهند داشت. مهمتر این که این زمان برای توافق احزاب مخالف بر یک کاندیدای واحد برای رقابت با شخص اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری کافی نیست. اینجا اردوغان با پیشانداختن زمان انتخابات یکدستی عجیبی به مخالفان خود زد. جالب این که حزب عدالت و توسعه پس از طرح شائبه برگزاری انتخابات زودهنگام در ماههای اخیر به ویژه پس از سفرهای او و نخستوزیرش به شهرهای مختلف، این احتمال را به شدت رد میکرد.
سوم: موکول شدن عمل به نتایج همهپرسی تبدیل نظام پارلمانی به ریاست جمهوری در آوریل 2017 به نوامبر 2019 عملا یک نوع بلاتکلیفی و تداخل اختیارات نخست وزیری و پارلمان با ریاست جمهوری ایجاد کرده است و مدت زمان یک سال و اندی برای پایان دادن به این وضعیت زیاد بود، به همین علت، برگزاری انتخابات میتواند به چنین دوگانگی و دوران گذار و تبعات منفی کنونی آن پایان دهد.
چهارم: ایجاد ثبات و استقرار بیشتر در اقتصاد ترکیه پس از کاهش شدید ارزش لیره در برابر دلار در ماههای اخیر. این مهم هم ظرف چند روز گذشته در توقف این روند و واکنش مثبت بازار ارز، بازرگانان و سرمایهگذاران خارجی به خبر انتخابات زودهنگام عینیت یافت و برگزاری انتخابات و ورود کشور به یک دوره پنج ساله باثبات داخلی پس از گذار به نظام ریاستی، این روند را تقویت خواهد کرد. در چنین وضعیتی اردوغان بهتر میتواند چشمانداز 2023 را دنبال کند و به اهداف آن در سال 2023 یعنی صد سالگی جمهوری ترکیه برسد.
پنجم: منطقه و به ویژه سوریه در همسایگی ترکیه آبستن حوادث سهمگینی در آینده نزدیک است که بدون شک آنکارا نیز متاثر از آن خواهد بود. بنابراین ترکیه با گذار عملی به نظام ریاست جمهوری، بهتر میتواند با چالشهای ناشی از این تحولات مقابله کند.
ششم: گفته میشود که سه کشور عربی (مصر، امارات و عربستان) با ائتلاف پنهان با اسرائیل و برخی کشورهای غربی در حال برنامهریزی برای پایان دادن به سلطه عدالت و توسعه بر ترکیه در انتخابات نوامبر 2019 بودند که پیش کشیدن زمان انتخابات و برگزاری آن ظرف شصت روز آینده تا حدود زیادی مانع از عملی شدن طرح این کشورها (البته به فرض صحت وجود چنین برنامهای) میشود و در اینجا به گفته برخی تحلیلگران نزدیک به اردوغان یک توطئه از نطفه خفه شده است.
تا اینجای کار به نظر میرسد که رئیس جمهور ترکیه توانسته است بازی را به نفع خود و حزبش پیش ببرد. اما در صورتی که اپوزیسیون (حزب جمهوری خلق، حزب خوب و حزب سعادت و غیره) بتواند هر چه زودتر اوضاع خود را سامان بخشد و با تشکیل یک ائتلاف قوی بر سر یک نامزد واحد برای رقابت با اردوغان توافق کند، کار تا حدودی برای رئیس جمهور کنونی ترکیه و حزبش سخت خواهد شد.
در غیر این صورت مخالفان از همین الان قافیه را باختهاند. اگر این نامزد شخصیتی کاریزماتیک چون عبدالله گل رئیس جمهور سابق ترکیه باشد، رقابت انتخاباتی ریاست جمهوری برای اردوغان بسیار چالشی خواهد بود.
البته شخصا بعید میدانم عبدالله گل چنین ریسکی را بپذیرد و کاندید شود، اما در صورت کاندید شدن هم باز شانس پیروزی رجب طیب اردوغان بیشتر است، هر چند با ورود گل احتمال رفتن انتخابات به دور دوم هم هست، اما اقتصاد برگ برنده اصلی حزب عدالت و توسعه است و این اهرم حتی برخی مخالفان فکری سیاسی این حزب را در دورههای قبل به دادن رای به آن واداشته و در آینده نیز وامیدارد و خیلیها نیز نمیخواهند با حذف اردوغان و عدالت و توسعه چشمانداز بلندپروازانه 2023 عقیم بماند.
به قلم: صابر گلعنبری
کد مطلب: 326917