به گزارش خبرنگار حوزه اندیشه خبرگزاری تقریب، نشست نخبگانی «آینده وحدت در جهان اسلام» با حضور کارشناسان حوزه فرق و ادیان برگزار شد.
در این نشست حجت الاسلام مرتضی کربلایی عضو استاد حوزه و دانشگاه ادیان، حجت الاسلام نیکزاد استاد حوزه و دانشگاه و جمعی از کارشناسان و فعالان فرهنگی و دانشگاهی حضور داشتند.
در ابتدای این نشست حجتالاسلام مرتضی کربلایی پژوهشگر ادیان و عرفان اسلامی و استاد حوزه و دانشگاه اظهار داشت: در بحث مذاهب اهل سنت باید حقایق و مستندات تاریخی و منطقی را بر اساس محور عقل بیان کنیم که یقینا نتیجه درست از آن حاصل میشود.
این پژوهشگر ادیان و عرفان اسلامی افزود: نوع تعامل ما با مسلمین باید براساس وحدت باشد، ظرفیتی که ما در بحث معنویت اسلامی داریم در حیطه جهان اسلام، شناختی اصولی است که شیعه به آن اعتقاد دارد؛ هر شخص بر اساس مستنداتی که بر پایه دین روایت میکند و اثر گذاری که جریان های عرفانی و مذهبی داشتند در تقریب بین مذاهب بسیار چشمگیر است.
کربلایی با بیان اینکه همه اینها تربیت شده مکتب اهل بیت (ع) است افزود: بالاتر از بحث تقریب، گفتگوی بین ادیانی و عنصری است که ما با سایر ادیان داریم و عنصر مشترک بین همه انسانها، مسئله قلب و عقل است؛ مصادیق ولایت در ادیان و دیگر الگوهای آن فرق میکند، عقل شکلگیری حکمت است و در همه انسان ها عقل و عطش معنوی وجود دارد.
این استاد حوزه و دانشگاه اظهار داشت: از نگاه قرآن و روایات، حقیقت انسان قلب او و راهی برای ادراکات و مشاهدات قلبی بر پایه ایمان و طهارت اهل بیت است؛ اگر کسی بخواهد درجه کمال را تعبیر و به آن دست یابد، باید از ولایت اهل بیت (ع) کمک بگیرد، امام حقیقتی است که احاطه کلی بر عالم هستی دارد؛ بنابراین کلام و وجود اهل بیت برای همه مسلمانان مظهر هدایت است.
این پژوهشگر ادیان و عرفان اسلامی با بیان اینکه در بحث آسیب شناسی تقریب تلاشهایی صورت گرفته است، ولی نکته مثبتی اتفاق نیفتاده است که مشکل اصلی و عدیده آن، تنگ نظری و تعصب است، گفت: بحث تقریب مذاهب یک امر ضروری است و فقط بحث استراتژیک و راهبردی نیست، دشمنان ما را از هر سو احاطه کردهاند و ما باید به عنوان یک امت واحده برای مقابله با دسیسههای از پیش تعین شده دشمن، آمادگی داشته باشیم.
وی تصریح کرد: همه ما به مسئله توحید و نبوت، معاد و به ولایت باطنی اهل بیت اعتقاد داریم، بسیاری از مشکلات ناشی از عدم آگاهی طرفین و تحریف در قرآن کریم است؛ برای تحقق وحدت جهان اسلام و گفتگوی بین ادیان؛ باید ارتباط مستمر و تبادل آرا و نظریات را داشته باشیم.
این استاد حوزه و دانشگاه افزود: عنصر دوم وحدت در جهان اسلام پیروی از سیره عملی اهل بیت و امامان معصوم است و اینکه آنان چه دغدغههایی را در دوران ولایت خود داشتهاند؛ عنصر سوم وحدت این است که دوری از افراطی گری و ظاهر گرایی و فهم بدون ضابطه دین شامل حسن نیت، سعه صدر، فهم روش بند و ضابطه بند از متون دینی را داشته باشیم؛ عنصر چهارم وحدت، ایجاد فرصت و بستر لازم برای پیروان مذاهب در راستای طرح آرا و نظرات و استدلال بر پایه عدل است.
این پژوهشگر ادیان و عرفان اسلامی اظهار داشت: یکی از موانع داخلی تقریب در جهان اسلام مسئله تعصب شدید است؛ مانع دوم، جهل و عدم آگاهی مسلمانان از مسئله تقریب است که بحث مقایسهای مباحث تطبیقی در زمینه آگاهی بخشی به پیروان بسیار اثر گذار است؛ و مانع داخلی سوم، برخی سیاستهای حاکم است.
کربلایی در پایان با اشاره به موانع خارجی تحقق تقریب گفت: نفوذ پیروان و ادیان دیگر در برخی از روایات و متون اسلامی است؛ همچنین دشمنان خارجی گاهی باعث فاصله و اختلاف بین پیروان مذاهب میشود و با فتواهای گوناگون تحریف ایجاد میکنند که باید سعی کنیم با حکمت و عقلانیت در مقابل تحرکات دشمن بیاسیتم؛ رفتارهای جریان تکفیری از جمله ترور و خشونت با روح اسلام در تضاد است؛ باید این عوامل را بشناسیم و با محوریت اهل بیت به آن سرو سامان دهیم.
در ادامه نشست سه شنبه های تقریبی،حجتالاسلام والمسلمین علیاکبر نیکزاد مدرس حوزه و دانشگاه گفت: ما در جهان اسلام با دو گفتمان تکفیر و تقریب روبرو هستیم و در گفتمان تکفیر تا جایی پیش رفتهایم که تکفیر ظهور پیدا کرد و حتی مبانی کلمه تکفیر هم تدوین شد.
وی ادامه داد: تکفیر به عنوان مهمترین رقیب برای جریان تقریب است و در اینجا یک پرسش بنیادین وجود دارد که آیا تکفیر ریشه در متون دینی دارد یا عوامل تاریخی، اجتماعی و سیاسی مسلمانان موثر است.
تکفیر کردن افراد نیاز به اجتهاد دارد
این کارشناس ادیان و مذاهب با تفاوت قائل شدن بین تکفیر و ارتداد توضیح داد: ارتداد به این معناست که شخص مسلمان اعلام میکند که تا امروز مسلمان بوده و به شهادتین اعتقاد داشته از امروز به بعد هیچ اعتقادی به اینها ندارد و در واقع خودش اعلام کفر میکند که این خود درست برخلاف تکفیر است. در تکفیر فرد ادعای مسلمانی دارد ولی تکفیر شونده از طرف تکفیر کننده متهم به کفر میشود.
وی افزود: تکفیر گرایی در اسلام ویژه کتاب و سنت نیست و در آیات و روایات ما هیچ مستندی را نمی توان پیدا کرد و به من و شما هم این حق داده نشده است، به تعبیر دیگر ما در آیات و روایات تکفیر عمومی داریم و به آن اشاره شده است که اگر کسی مسلمان است ولی در عمل به آن پایبند نبوده و آن را منکر شود کافر است اما منافق به ظاهر مسلمان است ولی در قلب خود کافر است.
نیکزاد با بیان اینکه منافق به ظاهر مسلمان است و تکفیر در معنای واقعی حرام است، گفت: تکفیر مهمترین رقیب جریان تقریب است و بین تکفیر و ارتداد فرق زیادی است. در آیات و روایات موجود است که اگر کسی از روی اجبار از دین خود بازگردد مورد قبول نیست و به عبارت دیگر مسئله تکفیر نیاز به مجتهد دارد.
حجتالاسلام نیکزاد با تاکید بر این مطلب که آیات و روایات ما را به اخوت و برادری، رعایت اصول و عقاید، ارزش ها و کرامت انسانی فراتر از دین میرساند، گفت: تقریب از بین مذاهب و در طول تاریخ در اسلام شکل گرفته است.
این استاد حوزه با بیان اینکه در مسئله تقریب دو موضوع مورد توجه است، افزود: مساله اول، تقریبی ایت که بر عهده رسالت مجمع جهانی تقریب مذاهب قرار دارد و دومی تقریب بین جهان اسلام را در برمیگیرد.
به گفته وی در وهله اول تقریب بین مذاهب اسلامی مطرح است، گاهی به تصادف وحدت و تقریب در کنار یکدیگر قرار میگیرد، ولی در مجموع بین این دو کلمه تفاوت های زیادی وجود دارد چون مولفه های وحدت در حوزه اعتقادی، فقهی و کلامی مطرح میشود اما اصل اول، تقریب این است که ما بپذیریم" متفاوت فکر میکنیم" و در واقع بپذیریم که مختلف هستیم و البته ما باید مخالفت خود را به رسمیت بشناسیم.
وی با اشاره به اینکه مخالف ما "مخالف مذهبی است" و ما باید برای این مخالفان خود احترام قائل شویم و کرامتش را حفظ کنیم، گفت: یکی از مهمترین مسائلی که بزرگان تقریب به آن کمتر توجه کردهاند بحث اخلاق است که متاسفانه پایین ترین جایگاه را در بحث تقریب دارد و ما چنانچه از اعتقادات و مبانی برادری حرف بزنیم ولی کرامت انسانی را رعایت نکنیم به نتیجه نخواهیم رسید.
حجت الاسلام نیکزاد گفت: مکارم اخلاق باعث تصامح، صبر، شرح صدر و از بین رفتن خشونت های کلامی بین طرفین خواهد شد و ما باید در صورت نبود طرفین هم اخلاقیات را رعایت کنیم و این مورد ظرفیت این را دارد که مقوم تقریب شود.
قومیت گرایی عامل اصلی انشقاقات مذهبی است
این کارشناس دینی و مذهبی با اشاره به این که یکی از گسلهای که باعث انشقاق بین مذاهب میشود، قومیت گرایی و برتری نژاد ها است، اظهار داشت: مهترین مسئله در زمینه تقریب، تقریب بین کشورها و دولت هاست و گسستهای قومیتگرایی و اختلافات مذهبی یکی از چالش های بزرگ پیش روی تقریب است.
وی ادامه داد: موانعی چون پراکندگی جغرافیایی در جهان اسلام، تفاوتهای فرهنگی و عدم وجود شخصیت های قدرتمند و تأثیر گذاری مثل امام خمینی(ره) باعث می شود که کشورهای مسلمان کمتر به تقریب فکری و رفتاری دست پیدا کنند.
سلفیت گرایی از چالش جدی بعدی جهان اسلام است
حجت الاسلام نیکزاد تصریح کرد: موانعی مثل اختلافات سیاسی، عوامل اقتصادی، عوامل جغرافیایی، نبود مقوم سیاسی، تقاوتهای فرهنگی و دینی و... از دیگر چالشهای پیش روی تقریب در جهان اسلام هستند و تا زمانی که این موانع وجود داشته باشد، آینده تقریب هم روشن نیست؛ علی رغم وجود اختلافات، روابط انسانی باید بر پایه اخلاق انسانی شکل بگیرد و کرامتهای انسانی حفظ شود تا زمینه هرچه بیشتر تقریب فراهم شود.
انتهای پیام/