تداوم حاکمیت اسلام گرایان ترک و پیامدهای آن برای اخوان المسلمین
انتخابات ترکیه که بلوک اسلامگرا-ناسیونالیست را به قدرت رساند، بر روابط جنبش اخوان المسلمین مهمترین نماینده اسلام سیاسی در جهان عرب با کشورهای منطقه نیز تأثیر خواهد گذاشت.
اشتراک گذاری :
به گزارش حوزه بین‌المللی خبرگزاری تقریب؛ انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی 2023 با برگزاری دور دوم انتخابات ریاست جمهوری در 28 مه در ترکیه به پایان رسید.
همانطور که انتظار می‌رفت و پیش‌بینی می‌شد، رجب طیب اردوغان که دور اول را با نیم امتیاز از دست داده بود، با بیش از پنجاه و دو درصد آرا در دور دوم پیروز و برای بار سوم رئیس جمهور ترکیه شد.
اردوغان علی‌رغم اینکه ترکیه تحت اداره او با مشکلات فراوان دست و پنجه نرم می‌کرد، با یک کارزار انتخاباتی استراتژیک و حساب شده موفق شد حریف خود را که بسیار نزدیک به پیروزی بود، شکست دهد.
این انتخابات که از سوی قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای به دقت دنبال می‌شد و جامعه ترکیه را از جهات مختلف دچار تنش و دوقطبی کرد، بی‌شک آثار و پیامدهای مهم ملی و منطقه‌ای خواهد داشت.
بدون شک کسانی که بیش از همه به این انتخابات اهمیت داده و با حساسیت آن را دنبال کردند، اسلام گرایان بودند. در سطح ملی طریقت‌ها، جماعت‌ها و سازمان‌های اسلامی در ترکیه با نگرانی در این انتخابات شرکت نموده و حتی آن را به موضوعی برای بقا تبدیل کردند. از سوی دیگر، در سطح منطقه‌ای، جنبش‌ها و سازمان‌های اسلامگرا در غرب آسیا و اروپا، انتخابات ترکیه را سرنوشت‌ساز خوانده و آن را از نزدیک مورد رصد قرار دادند.
در این میان، جنبش اخوان المسلمین که با آغاز بهار عربی رابطه راهبردی با دولت حزب عدالت و توسعه در ترکیه برقرار کرد، انتخابات ترکیه را با حساسیت زیادی دنبال کرد و نتیجه آن را نیز به اردوغان تبریک گفت.
با توجه به این رابطه مهم بین انتخابات 2023 ترکیه و نمایندگان اسلام سیاسی، این پرسش که انتخابات ترکیه چگونه بر اخوان المسلمین به نمایندگی از اسلام سیاسی تأثیر خواهد گذاشت، به دلیل ماهیت تحول آفرین آن درمنطقه، ذهن‌ها را به خود مشغول می‌کند.
تاثیرگذاری انتخابات ترکیه بر جنبش اخوان المسلمین
در چارچوب پاسخ به این پرسش می‌توان پیش‌بینی کرد که انتخابات 2023 ترکیه در سطح منطقه‌ای از چهار بعد بر اخوان المسلمین و اسلام سیاسی تأثیرگذار خواهد بود.
سازمان‌های متعلق به گفتمان اسلام سیاسی به ویژه جنبش اخوان المسلمین که با بهار عربی ابتدا وارد روند احیا و با تحولات بعدی به وزنه سیاسی تبدیل شدند و در مرحله سوم با انقلاب‌های معکوس از قدرت کنار رفته و مورد سرکوب قرار گرفتند، اکنون به دلیل حفظ آخرین سنگر خود، شادی امیدوارکننده‌ای را تجربه می‌کنند.
بنابراین، انتخابات ترکیه که اردوغان و شرکای اسلامی-ناسیونالیست او در آن به پیروزی رسیدند، باعث ایجاد اعتماد به نفس و انگیزه روانی برای جنبش اخوان المسلمین و اسلام گرایان در منطقه خواهد شد تا شروعی تازه و فعال داشته باشند.
پیروزی اسلام گرایان از طریق انتخابات در ترکیه، از موضع و خط مشی جنبش اخوان المسلمین در برابر جریانات تکفیری رادیکال به ویژه در جهان عرب حمایت خواهد کرد.
سرکوب جنبش اخوان المسلمین در جهان عرب با انقلاب‌های معکوس، به طور غیر مستقیم، این دیدگاه جریان‌های تندرو تکفیری که «با روش‌های دموکراتیک نمی‌توا‌ن به هدف دست یافت» را تقویت می‌کند.
دستگیری «راشد الغنوشی» رهبر جنبش اسلامی تونس، باوجود همه تلاش‌های معتدل وی، در چارچوب آخرین اقدامات مربوط به انقلاب‌های معکوس، مؤید دیدگاه مذکور است. علی‌رغم این تحولات منفی، تداوم حاکمیت اسلام گرایان در ترکیه با پیروزی در انتخابات، استدلال بیان شده جریان‌های رادیکال و تکفیری را تضعیف کرده و روش مبارزاتی دموکراتیک و غیر مسلح جنبش اخوان المسلمین را تقویت خواهد کرد.
با وجود شکست‌های جنبش اخوان المسلمین در کشورهای عربی، این واقعیت که اسلام سیاسی به رهبری اردوغان در ترکیه بیش از بیست سال تجربه مدیریت و سلطه دارد، جنبش اخوان المسلمین و دیگر جنبش‌های اسلامی میانه‌رو جهان عرب را در مقابل تجربه ترکیه منفعل خواهد کرد.
این امر هم از لحاظ نظری و هم از نظر عملی پیامدهایی خواهد داشت. در سطح نظری، به نظر می‌رسد، مهمترین پیامد این خواهد بود که در اندیشه سیاسی، جنبش اخوان‌المسلمین ،ایده نظام سیاسی مبتنی بر شهروندی، که مدت‌هاست در جنبش نیز مطرح بوده، بر گفتمان نظام سیاسی مبتنی بر تطبیق شریعت غلبه خواهد کرد.
در سطح عملی نیز دنبال کردن یک مسیر عملی در جهت تحقق الزامات ماندن در سیستم و اتخاذ سبک جنبش اصلاح طلبانه به دور از نگرش‌های انقلابی در کشورهایی که جنبش اخوان المسلمین در آن فعالیت می‌کند، به گرایش رایج تبدیل خواهد شد. به طور خلاصه، ویژگی‌های خاص و منحصربه‌فرد اسلام سیاسی ترکیه، بر جنبش اخوان‌المسلمین و دیگر تشکل‌های اسلامی تأثیرگذارتر خواهد شد.
انتخابات ترکیه که بلوک اسلامگرا-ناسیونالیست را به قدرت رساند، بر روابط جنبش اخوان المسلمین مهمترین نماینده اسلام سیاسی در جهان عرب با کشورهای منطقه نیز تأثیر خواهد گذاشت.
سیاست خارجی دو سال اخیر دولت اردوغان که با هدف کاهش تنش بین ترکیه و کشورهای عربی به ویژه با عربستان سعودی، امارات متحده عربی و مصر صورت گرفته، در این دوره نیز ادامه خواهد داشت.
در انعکاس این امر، ترکیه تلاش خواهد کرد تا نقش میانجی و واسطه را بین جنبش اخوان المسلمین و کشورهای عربی ایفا کند و از مزایای استراتژیک این نقش بهره‌مند شود.
بنابراین، ترکیه اردوغان در دوره جدید تلاش خواهد کرد تا جنبش اخوان المسلمین را در راستای سیاست خارجی جدید خود هدایت کند. در این راستا، دولت اردوغان از یک سو تلاش خواهد کرد تا گفتمان جنبش اخوان المسلمین را ملایم ساخته و از شعارهای افراطی آن جلوگیری کند و از سوی دیگر، کشورهای عربی مربوطه را از تروریستی و جنایتکار خواندن این جنبش منصرف نماید. در صورت تحقق این پیش بینی‌ها، تغییرات جدی در نقشه راه جنبش اخوان المسلمین به وجود خواهد آمد که بعدها تحولاتی در سطح اهداف اساسی به وجود می‌آورد.
