جنبش­ های اسلامی در قرون اخیر عمیقاً ریشه در جریان­ های فکری گذشتۀ جهان اسلام داشته ­اند، هر چند در واکنش نسبت به هجوم استعمار غربی به­ وجود آمده ­اند. انحطاط و عقب ­ماندگی داخلی و هجوم گسترده و همه­ جانبۀ استعمار غربی به جهان اسلام در دو قرن اخیر دو مسألۀ محوری و عمده با ابعاد و عوارض فکری-فرهنگی، سیاسی-نظامی، و اقتصادی-اجتماعی بود که مسلمانان بلاد ...

دولت اسلامی عراق و شام (ISIS)، نام گروهی از سلفی­ های افراطی و بنیادگرا است که رهبر آنها ابوبکر البغدادی خود را خلیفۀ مسلمین خوانده است. بررسی ­ها و آمارهای بین ­المللی حاکی از آن است که طیف قابل توجهی از جوانان سنی مذهب در سراسر جهان از آفریقا تا آسیا و از آمریکا تا اروپا به فراخوان این گروه پاسخ داده و به آن پیوسته ­اند. اما نکتۀ تأمل برانگیز پیوستن ...

در حالی که هریک از مفاهیم جهاد، هجرت و تکفیر تاریخ و پیشینه مخصوص به خود را در طول حیات اسلام و اسلام سیاسی داشته اند، اما در فقه دولت اسلامی به‌عنوان نماینده نسل چهارم سلفیه این مفاهیم دارای جایگاهی ویژه هستند و در کنار یکدیگر معنایی کامل‌تر به دست می‌دهند؛ دولت اسلامی از این سه گانه برای تبلیغ، کسب مشروعیت و مقبولیت و نیز توجیه خشونت‌های خود استفاده ...

شیخ مفید که از سوی حضرت حجت (ع) به عنوان یاری گر حق خوانده شده بود، هیچ گاه در صدد بر نیامد به واسطه وجود حکومتی شیعی به نام آل بویه و اقتدار آنان بر اهل سنت سخت بگیرد و آنان را تحت فشار قرار بدهد، بلکه بر آزاداندیشی تأکید داشت و حتی خود چندین بار طعم تلخ تبعید اجباری را چشید.

از نسل اول سلفیه تا نسل چهارم که در زمان حاضر به فعالیت می‌ پردازند، زیست این جنبش فکری و عملی همواره در واکنش نسبت به رویدادها و وقایع تاریخی بوده است؛ بدین معنا که حمله مغول و سقوط خلافت بغداد شکل­ دهنده به نسل اول، انحلال خلافت عثمانی عامل شکل‌گیری نسل دوم، حضور نیروهای بیگانه روسی – غربی در ممالک اسلامی الهام‌بخش به سومین نسل و هم‌اکنون نیز، حضور ...

ولیعهد جوان عربستان در تلاش است از طریق پروژه ای جاه طلبانه ترتیبات جدیدی را در این کشور ایجاد کند و مناسبات اجتماعی و اقتصادی را تا حدودی مدرن تر سازد. اما این روند ممکن است به پیوند علمای وهابی با خاندان سلطنتی ضربات مهلکی بزند. سؤال مهم‌ این است که آیا عربستان باید برای اجرای اصلاحات و نیز باز کردن درهای خود به روی خارجی‌ها از همه ریشه‌های وهابی ...

با آغاز زوال و انحطاط مغولان، کمپانی هند شرقی به عنوان قدرت سیاسی جدید در هند ظهور کرد. کمپینی فعال شامل مبلغین مسیحیت به مثابه تهدیدی جدی علیه اسلام در هند در حال ظهور بود که تحت حمایت حکومت در صدد جایگزنی کامل آموزش غربی به جای تعلیمات اسلامی و رواج مسیحیت در کل قاره بود. مبلغین مذهبی تمام تلاش خود را برای گسترداندن مسیحیت به عمل آوردند. در این میان، ...

وهابیت به‌ عنوان مذهب رسمی عربستان سعودی در کنار «خاندان سلطنتی» و «ناسیونالیسم عرب» رکن اساسی در شکل‌ دهی به سیاست ‌های داخلی این کشور به شمار می ‌آید؛ به گونه ای که حاکمان عربستان با برداشتی عمل ‌گرایانه از این رکن مهم سعی در ارتقا جایگاه وهابیت به‌عنوان یکی از ارکان مهم راهبردی ـ هویتی خود در تقابل با گفتمان اسلام شیعی و مهار نفوذ هویتی ایران در ...

«بیداری اسلامی» شاخص ها و خصلت های متنوع و متعددی دارد اما با توجه به اشغال فلسطین و قدس به عنوان قبله اول مسلمانان جهان توسط صهیونیست ها، توجه و تأکید موکد و دسته اولی بر آرمان آزادی فلسطین و نابودی اسرائیل از شاخص های راهبردی و هویت بخش جنبش های ذیل بیداری اسلامی محسوب می شوند.

راه سوم عبارت است از تفکری که اسلام گرا و دموکراتیک است اما رادیکال و سکولار نیست. این جریان خود را در اخوان نشان داد اما جریان راه سوم هیچ گاه به نقطه ی تعادل نرسید و برخی مواقع به سلفی ها و برخی مواقع به سکولارها نزدیک می شد. راه سوم در کشورهای خاورمیانه دارای پتانسیل بسیاری است اما از آن استفاده نکرد. آنها کم و بیش در اکثر کشورها دارای قدرت بودند ...

دیوبندیه یک مکتب اسلامی محافظه کار است که از مدل تساوی گرایی سلفی ها پیروی می کند و به دنبال تقلید از زندگی و دوران حضرت محمد (ص) است. فلسفه دیوبندی در سال 1867 در مدرسه دارالعلوم دیوبند در هند بنیان نهاده شد. بر طبق تفسیر دیوبندی، انسان مسلمان باید متعهد به این سه شرط باشد: 1. انسان مسلمان به مذهب و کشوری که در آن شهروند یا مقیم است، وفادار می باشد؛ ...

یکی از شعارهای اولیه در نهضت انقلاب اسلامی مسئله‌ دفاع از مظلومان بود که مسئله‌ فلسطین و حمایت از فلسطینیان در صدر این هدف قرار داشت، زیرا که انقلاب اسلامی ایران بر باورهای اسلامی مردم استوار و مسئله‌ فلسطین جزئی از این باورها بود. با اوج گیری نهضت مردمی، مبارزه با صهیونیسم و محکوم کردن روابط شاه با اسرائیل یکی از وجوه مبارزه مردمی را تشکیل می‌داد....

امام علی علی (ع)، نه تنها به عنوان امام معصوم و برخوردار از الهامات الهی که در قامت یک استراتژیست برای جامعه مسلمانان، مهمترین دغدغه شان بر حفظ و صیانت از دستاوردهای پیامبر اسلام بوده که مهمترین تأکید راهبردی ایشان نیز بر وحدت و اتحاد مسلمان در جهت اعتلای اسلام ناب محمدی است. در این مقاله به بازخوانی دیدگاه ها و ضرورت های وحدت در اندیشه امام علی (ع) ...

امام خمینی (ره) علاوه بر تأثیرگذاری در بعد داخلی، در بعد جهانی و تأثیرگذاری بر افکار و افعال ملت های مسلمان نیز از ویژگی های شناخته شده ای برخوردار است که در جهت هدایت افکار و ارائه راهبردهای عام و جهان شمول جهت خیزش های مردمی در کشورهای اسلامی علیه استبداد و استکبار منشأ تحولات مهمی بوده است. از جمله مهمترین و محوری ترین بعد شخصیت جهانی حضرت امام، ...

انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 با آموزه هایی همانند ایجاد وحدت و همگرایی میان کشورهای اسلامی، تقریب مذاهب اسلامی و تشکیل امت واحده اسلامی به پیروزی رسید. جمهوری اسلامی ایران، در سیاست داخلی و خارجی خود، همواره از تقریب مذاهب اسلامی حمایت کرده و در سیاست های خود برای تحقق آموزه های انقلاب اسلامی، تلاش های فراوانی انجام داده است. مقاله حاضر به دنبال ...

در ریشه یابی شکل گیری بحران خاورمیانه عامل و مداخله خارجی از اهمیت نخست برخوردار بوده و عوامل داخلی در جامعه یهود، عرب و عثمانی جنبه فرعی داشته اند. به عبارت دیگر ریشه های بحران کنونی خاورمیانه را باید در کشمکش قدرت های رقیب استعماری و امپریالیستی اروپا و سپس آمریکا و تضاد میان منافع آنها جستجو کرد.

اخوان المسلمین همواره در مرز بین سری بودن و علنی شدن است؛ به همین دلیل دولت ها از آنها واهمه دارند. زمانی که اخوان به عنوان تشکل سیاسی مشغول به کار است از آن انتظار می رود که آشکار باشد اما بخش بزرگی از آن همچنان پنهان است. تشکیلات آنها یکی از قوی ترین تشکیلات دنیا است.

سیدجمال اسدآبادی از جمله مهمترین متفکران و مصلحان مسلمان است که با علم به عقب ماندگی و انحطاط حاکم بر زندگی سیاسی اجتماعی در کشورهای اسلامی، مهمترین دغدغه خود را متوجه تلاش برای زدودن چهره جامعه اسلامی از استبداد و استعمار و نیز جمود فکری فردی قرار داد و به اصلاح این نقایض در زندگی اجتماعی مسلمانان اهتمام ورزید. از این روی، مهمترین ایده او برای اصلاح ...

رهبری انقلاب اسلامی معتقد است که مردم­سالاری دینی در بطن نظام اسلامی وجود داشته و اين نظام مي ­تواند به عنوان الگوي موفق دموكراتيك به كشورهای منطقه و جهان عرضه شود اما بـراي رسـيدن بـه ايـن هدف، نظام مردم­سالاري ديني بايد در مرحله عمل و نظر به عنوان يـك نظام كارآمد تلقي شود. در اینجا تلاش می ­شود با تأکید بر دیدگاه­ های آیت­ الله خامنه ­ای، «جایگاه ...

برای اسلام با همه غنا و دارایی بی ‏نظیرش، هیچ‏گاه این موقعیت پیش نیامده که آرزوهای خود را آن طور که شایسته است میان مسلمان محقق سازد. اکنون وقت آن است که نگاهی واقع ‏بینانه‏ تر و بی‏ پیرایه ‏تر به اسلام بیفکنیم و با بازگشتی دوباره به اخلاص و ایمان صدر اسلام، مشترکات مذاهب گوناگون اسلامی را در دستور کار خود قرار دهیم تا شاید اسلامی یکپارچه، قدرتمند ...