"دکتر محمدعلی آذرشب"، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل فرهنگی جهان اسلام، در گفتوگو با خبرنگار تقریب، دیپلماسی را به معنای انجام گفتوگو و مذاکره مستمر در چارچوبهای مشخص و تعیین شده در جهت زدودن بحران و جلوگیری از تنش خواند و اظهار داشت: "دیپلماسی وحدت اسلامی" به معنای سازماندهی حرکت تقریب و وحدت بر اساس یکسری اصول، قوانین و مقررات مشخص و پیشبینی شده و یک چارچوب کلی است که هدف آن زدودن هرگونه بحران در جهان اسلام میباشد.
وی چارچوب دیپلماسی وحدت اسلامی را "برنامهریزی مستمر، ممتد و حساب شده بر اساس شرایط روز بینالملل و حرکت سازماندهی شده و همچنین در نظر گرفتن پیشبینیهای لازم" دانست و گفت: در این حرکت باید حتما بحرانهایی را که ممکن است در آینده پیش بیاید به صورت پیاپی پیشبینی کرد تا برای رویارویی با آنها آماده شویم.
آذرشب در این زمینه اضافه کرد: تنشها ممکن است بین دولتها، یا بین مذاهب و در سطح مردم یا در سطح علمایی و دانشگاهی باشد و از این رو، دیپلماسی وحدت اسلامی هم ماهیت مردمی دارد، هم ماهیت علمایی و فکری و فرهنگی و هم ماهیت سیاسی را داراست.
وی با بیان اینکه "دیپلماسی وحدت اسلامی را نمیتوان صرفا در جهت اثرگذاری بر افکارعمومی تفسیر کرد"، گفت: اندیشه و عملکرد سیاستمداران و دولتها بر مردم اثر دارد. زمانی که رابطه ایران و مصر رابطه خوبی بود، روابط دارالتقریب قاهره نیز با علمای ایران رابطهای خوب و نزدیک بوده است و از این رو، وجه سیاسی را باید در دیپلماسی وحدت اسلامی جدی دید.
این استاد دانشگاه ادامه داد: از همین رو بود که امام راحل همواره در پیامهای خود خطاب به جهان اسلام، علاوه بر افکارعمومی ملتها، دولتها را نیز مخاطب سخنان خود قرار میدادند.
وی با بیان اینکه "متأسفانه دولتها در جهان اسلام گوششان به یک سمت شنوا نبوده و تحت تأثیر القائات مختلف قرار داشتهاند"، گفت: فشارها، اطلاعات غلط و تبلیغات ناروا با هدف ایرانهراسی و شیعههراسی، همواره در دستور کار استکبار بوده و این شیوهها را مستمرا ادامه داده است. حتی در میان شیعیان نیز، سنیهراسی را ترویج میکنند تا وحدت اسلامی تحقق نیابد.
آذرشب در ادامه به حکمی اشاره کرد که رهبر معظم انقلاب در انتصاب آیتالله محسن اراکی به سمت دبیرکلی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی داشتهاند و گفت: رهبری معظم در این حکم آوردهاند «از مجمع تقریب مذاهب اسلامی در این برهه خطیر و حساس انتظار میرود با بهرهگیری از تجربیات ارزشمند گذشته و نیز خلاقیت و ابتکارات مورد نیاز شرایط کنونی، با همکاری و همدلی نخبگان جهان اسلام بهویژه اندیشمندان حوزه و دانشگاه، "دیپلماسی وحدت اسلامی" را راهبرد خود قرار داده و پایهگذاری تشکیل امت واحد اسلامی را در مقابل اردوگاه استکبار به عنوان چشمانداز آینده ترسیم نماید».
وی تأکید کرد: مسلما آنچه در این حکم مدنظر بوده، این است که در شرایطی که بیداری اسلامی، آیندهای جدید و دولتمردانی دیگر را برای جهان اسلام رقم میزند، بر جمهوری اسلامی است که با راهبردی با عنوان "دیپلماسی وحدت اسلامی"، شرایط کنونی جهان اسلام و سیاستمداران جدید این عرصه دریابد چراکه بیداری اسلامی صرفا جهان اسلام را بیدار نکرده بلکه این بیداری، سران استکبار را نیز بیدارتر از قبل کرده که متوجه باشند اتفاقی در حال رخ دادن است که از ناحیه آن خطراتی جدی متوجه منافع آنهاست. از این روست که میبینیم برنامههای جدید اختلافافکنی بین شیعه و سنی راه افتاده و شخصیتهای آمریکایی معلومالحال وارد گود شدهاند و مذاكره میكنند تا مسیر را منحرف کنند و بر امواج سوار شوند.
این کارشناس مسائل فرهنگی جهان اسلام با تأکید بر اینکه "در مسیر تلاش برای پایهگذاری تشکیل امت واحد اسلامی، باید کلیه نهادها، ارگانها، شخصیتها و نخبگان حوزوی و دانشگاهی، دست مجمع تقریب مذاهب اسلامی را بفشرند"، گفت: حتی نهادهای اقتصادی نیز باید در این عرصه وارد عمل شوند چون ارائه خدمات اقتصادی و همكاریهای این حوزه جهت زدودن تشنج مؤثر هستند. همچنین کلیه ارگانهای دستاندر کار تبلیغاتی، رسانهای، فرهنگی و هنری باید به این عرصه قدم بگذارند و کمک کنند.
آذرشب با بیان اینکه "وحدت اسلامی با شعار محقق نمیشود و نیازمند تفاهم و بهرهمندی از كانالهای مختلف است" گفت: این حرکت نیازمند یک بسیج ملی، مردمی و نخبگانی است و باید همه در آن سهم خود را بپردازند و همه باید در یك جهت حركت كنند.
وی با اشاره به اینکه "با وجود گذشت بیش از ۲۰ سال از حرکت مجمع تقریب مذاهب اسلامی و تلاشهای گسترده آن، هنوز در سطح داخلی همسویی در این زمینه وجود ندارد" تصریح کرد: اختلاف نظرها درباره استراتژی وحدت اسلامی زیاد است و همچنان تصورات متضادی درباره تقریب و وحدت اسلامی وجود دارد.
آذرشب تأکید کرد: باید یک چارچوب واحد تعیین کرد. در اين برهه از زمان، تدوین و تبیین استراتژی وحدت اسلامی ضرورت دارد تا ملاک عمل همگان قرار گیرد.
انجام گفتوگو و تنظیم: سمیه عظیمی