تاریخ انتشار۲۴ آبان ۱۳۹۵ ساعت ۱۰:۵۵
کد مطلب : 246321

نیک‌گفتاری از نظر قرآن

خداوند کلام خویش را در بهترین شکل و زیباترین قالب به فصاحت و بلاغت تمام فرو فرستاد و قرآن را هم از نظر شیوایی و رسایی و شیرینی چنان کرد که هیچ ادیب و شاعری را توانایی مقاومت و هماوردی در برابر آن نمانده است و همگان سر تعظیم بر آستانه فصاحت و بلاغت آن فرود آورده‌اند.
نیک‌گفتاری از نظر قرآن
انسان موجودی اخلاقی است. پس اگر خلق و خوی خود را نسازد از دایره انسانیت بیرون است؛ چرا که انسان، هم دانایی و هم توانایی تغییر مثبت را دارد و می‌تواند فضیلت اخلاقی را در خود تحقق بخشد. کسی که خود را به فضیلت و کرامت انسانی مزین می‌سازد و تربیت می‌کند، دارای منش، کنش و واکنش نیک می‌شود و به عنوان یک انسان اخلاقی شناخته می‌شود. عقل و قلب آدمی است که انسان را به سمت دانایی می‌برد و گرایش به زیبایی‌ها و نیکی‌ها را در وی بر می‌انگیزد.
 
شیرینی و شیوایی گفتار
ادبیات و آموزش‌های ادبی و تعلیم آداب، به شخص کمک می‌کند تا به شیرینی و شیوایی سخن بگوید. در حقیقت علومی از جمله علوم معانی و بیان و بدیع به آدمی می‌آموزد که چگونه ظاهر سخن و گفتارش را نیک گرداند تا در جامه زیبا، سخنی را به نیکی ارائه دهد. فصاحت و بلاغت و شیوایی و رسایی سخن، امری بسیار پسندیده است؛ زیرا اگر مفهوم و مطلب مهم و ارزشمندی را در جامه و ظاهری ناپسند و زشت ارائه دهیم در بسته‌بندی محتوای ارزشی، کوتاهی کنیم، از ارزش و اعتبار آن نیز کاسته‌ایم. طلای ناب و سرخ را می‌بایست در بهترین بسته‌بندی ارائه داد تا ظاهر و باطن آن با هم موافقت کند و متناسب هم باشد. از این رو خداوند کلام خویش را در بهترین شکل و زیباترین قالب به فصاحت و بلاغت تمام فرو فرستاد و قرآن را هم از نظر شیوایی و رسایی و شیرینی چنان کرد که هیچ ادیب و شاعری را توانایی مقاومت و هماوردی در برابر آن نمانده است و همگان سر تعظیم بر آستانه فصاحت و بلاغت آن فرود آورده‌اند.
 
نیک گفتاری از نظر قرآن
خداوند گفتار نیک را به خوبی توصیف کرده و در آیات چندی نشان داده است که چگونه باید ظاهر و باطن گفتار را آراست تا نیکوترین سخن بر زبان جاری شود. در اینجا به برخی از ویژگی‌های سخن نیک از نظر قرآن اشاره می‌کنیم.
1 - راستی: سخن نیک، سخنی راست است  و در آن دروغ راه پیدا نمی‌کند. صدق و راستی کلام، به مطابقت آن با واقع، عقیده و عمل است. به این معنا که سخنی است که مطابق واقع و حقیقت است؛ دیگر آن که مخالف عقیده شخص نیست و شخص در اندیشه و پندار، چیزی دیگر ندارد و همان چه را اذعان و عقیده دارد بر زبان می‌راند و در عمل نیز برخلاف آن رفتار نمی‌کند. بنابراین مانند منافق نیست که بر زبان چیزی را می‌راند که در پندار و دل چیزی دیگر است یا سخنی را نمی‌گوید که در عمل برخلاف آن رفتار می‌کند. در آیات قرآنی بر صداقت در قول و فعل و عمل بسیار تاکید شده و از دروغ به‌شدت بیزاری جسته شده است. بنابراین، مهم‌ترین ویژگی گفتار نیک، راست گفتاری و صداقت و راستی است.
2- استوارگویی: دومین ویژگی گفتار نیک، استواری در سخن است. به این معنا که چنان از برهان و علم برخوردار باشد که هیچ خدشه‌ای بدان وارد نشود و هیچ راه نفوذی برای تخریب آن وجود نداشته باشد. خداوند از این ویژگی به قول سدید یاد می‌کند؛ زمانی سخن استوار چون سد محکم است که هیچ راه نفوذی نیست تا سد بشکند و تخریب شود و تخریب گر شود. استواری سخن به منطق قوی و برهان و علم و قطعی بودن آن است؛ به اینکه سخنی نگوید که بر پایه ظن و تخمین و گمان است.
3- رساگویی: از دیگر ویژگی‌های گفتار نیک، رساگویی است. به این معنا که همه مفهوم کلام درک شود و چیزی برخلاف ظاهر آن فهمیده نشود. بلاغت و رسایی کلام از جمله ویژگی‌هایی است که مخاطب را تحت تاثیر قرار می‌دهد و به او اجازه نمی‌دهد تا در محتوای آن تردید کند و گمان به خلاف آن برد و احتمال خلاف بدهد که شاید چیزی دیگر را اراده کرده است. مخاطب تحت تاثیر بلاغت کلام و رسایی آن، قرار گرفته و پیام را به خوبی پذیرا می‌شود.
4- آسان گویی: سخن نیک؛ سخن آسان و روان و قابل درک و فهم برای همگان است. کسی که می‌خواهد دیگران او را درک کنند به جای آنکه به دشواری سخن بگوید و درخواست‌های سخت و ناممکن داشته باشد و خواسته‌های بیجا را مطرح سازد، کلامی بگوید که قابل درک و فهم و عمل باشد و مردم را به زحمت نیندازد. انسان می‌بایست در گفتار، نرم و لطیف باشد و سخن به درشتی نگوید و زمینه‌ای را فراهم نسازد که مردم به خاطر درشت گویی، از پیرامون وی دور شوند و سخن او را نشنوند چه رسد که عمل کنند.
5- متین گویی: از دیگر خصوصیات کلام نیک آن است که سبک مغز نباشد و مطالبی در آن طرح نشود که هیچ سودی برای مخاطب ندارد. اگر سخن هرچند شیوا و شیرین و رسا باشد و جامه زربافت برتن داشته باشد ولی از متانت محتوا و بار معنایی خوب و مناسب برخوردار نباشد، هیچ ارزشی ندارد. بنابراین می‌بایست کلام دارای محتوای سنگین و باوقار باشد که به درد مردم بخورد و ایشان را به تفکر و تدبر بخواند و به سوی معارف و حقایق بکشاند. البته این امر غیر از تعقید و پیچیدگی و لغزگویی و چیستان گویی است که در کلام نیک و گفتار نیکو جایی ندارد. لغزگویی هرچند که کلام به ظاهر خوبی است ولی در حقیقت گفتار نیک و پسندیده‌ای نیست از این رو در عرف مردم چنین کلامی رایج نیست.
6. بهترین گویی: اگر هر سخنی نیک و بد دارد و انسان، نیک و معروف و پسندیده آن را برمی گزیند و می‌گوید و خود را چنان به آداب ادبیات نیک تربیت می‌کند که خوب و پسندیده بگوید، ولی بهتر آن است که درمیان ظاهر خوب از بهترین‌ها و از نظر باطن محکم و سنگین و استوار، از کامل ترین‌ها استفاده کند. پس بهترین سخن‌ها را در بهترین جامه‌ها ارائه دهد و در این راه کم نگذارد. خداوند از بندگان خود می‌خواهد تا بهترین قول و کلام را بشناسد و آن را در علم و عمل به کار بندد. لذا براحسن قول تأکید ویژه‌‌ای می‌کند که بهترین در خوب‌ها و پسندیده‌هاست. اگر بخواهیم دیگر ویژگی‌های گفتار نیک را بگوییم شاید نیازمند تحقیق و بررسی بیشتر باشد ولی به همین مقدار بسنده می‌شود زیرا می‌دانیم که عمل به اینها خود عامل رسیدن به نیکوترین گفتارها خواهدبود.
 
منبع: آرمان
https://taghribnews.com/vdcf0vd0yw6djma.igiw.html
نام شما
آدرس ايميل شما
کد امنيتی