دومین سالروز کودتای نظامی در مصر و چند نکته تحلیلی

          هرچند وقایعی چون تیراندازی ها و انفجار های پیاپی در صحرای سینا و یا ترور «هشام برکات» دادستان کل مصر، توجه خبرگزاری های مقیم قاهره را در چند روز اخیر به خود معطوف کرده است، ولیکن رویدادهای به هم پیوسته دیگری، نه فقط در پایتخت، بلکه در اغلب شهرهای مصر درجریان است که اهمیتی بسیار بیشتر از وقایع سینا و ترور دادستان کل دارد. در این رویدادهای سراسری، بخش عظیمی از مردم مصر به ویژه جوانان مصری می کوشند تا به مناسبت دومین سالروز کودتای ژنرال السیسی ( 12تیرماه برابر با 3ژوئیه)، مخالفت خود را با روند غیردموکراتیکی که بر این کشور حکمفرما شده، اعلام کنند. مخالفت هایی که بخشی از آن متوجه اقدامات غیرمتعارف قوه قضائیه مصر در صدور حکم اعدام برای صدها تن از مخالفان سیاسی و همچنین تبرئه دیکتاتور مصر و وابستگانش است و بخش دیگری ازآن، به فقدان پارلمان درمصر، ناکارآمدی نظامیان در اداره امور جاری و افزایش بی اندازه مشکلات اقتصادی در این کشور مربوط می شود. البته برخلاف انفجارهای سینا که ماجرایی نسبتأ جدا از تحولات سیاسی وداخلی کنونی مصر دارد، ترور دادستان کل مصر را می توان به تشدید نارضایتی های موجود در این کشور مرتبط دانست؛ زیرا شخص وی از دید بسیاری از مردم مصر در تبرئه مبارک و صدور احکام ظالمانه ای که اخیرا صادرشده، نقش اصلی را ایفا کرده است. در اینحال نظامیان حاکم بر مصر با بهانه قرار دادن موضوع کشته شدن ده ها تن نظامی مصری در صحرای سینا و دستاویز قرار دادن موضوع ترور دادستان کل این کشور (و همچنین برخی دیگر ازحوادث کوچک انفجاری)، کوشش های گسترده ای را برای جلوگیری از مخالفت های مردمی واعتراضات گسترده خیابانی آغاز کرده اند؛ چنانکه علاوه بر استقرار گسترده نیروهای نظامی درخیابان ها، تهدیدات خود علیه جماعت اخوان المسلمین را با حمله مسلحانه به منازل برخی از مقامات محلی این جماعت و به قتل رساندن سیزده تن از آنان ( مقاماتی که برخلاف صدها تن از سران ومقامات این جماعت که در زندان به سر می برند، هنوز دستگیر نشده بودند ) عملی کرده اند.
      نکات تحلیلی ذیل، ابعادی از اوضاع کنونی مصر را تشریح می کند و بخشی از آنچه که در این کشور در حال وقوع است، آشکار می سازد:
1- التهابات و ناآرامی های کنونی در مصر به یک باره ایجاد نشده و ریشه در تحولات حکومت دوساله نظامیان دارد؛ زیرا ژنرال السیسی و همکارانش در این فاصله زمانی، نه تنها درحل وفصل مشکلات مردم، عاجز بوده و ناکارآمدی زیادی از خود به نمایش گذاشته اند، بلکه در اغلب صحنه های داخلی وخارجی نیز شیوه های حسنی مبارک، دیکتاتور سابق مصر را دنبال کرده و به نوعی رژیم حکومتی وی را احیا کرده اند. افزون بر آن، با تعویق چندباره انتخابات پارلمانی، این کشور را همچنان بدون مجلس قانونگذاری اداره می کنند و در قلع وقمع مخالفان خود و سرکوب هرگونه اعتراض مردمی، بیشترین شدت را از خود نشان می دهند. با اینحال، سرکوب های شدید و تدابیر بازدارنده دیگر نیز نتوانسته به اعتراضات خیابانی وهرچندگاه یک بار مردمی، پایان دهد.
2- از جمله نشانه های آشکارِ خشم فروخفته ی مردم مصر، کوشش های فراگیری است که برای برگزاری راهپیمایی ها وتجمعات اعتراض آمیز بکار می برند و مقررات ظالمانه ای که هرگونه تظاهرات خیابانی را اقدامی تروریستی محسوب می کند، به کلی نادیده می گیرند. در چنین شرایطی ژنرال السیسی به کمک عناصر موجود در قوه قضائیه مصر که عمدتا از منصوبین حسنی مبارک هستند، می کوشد تا با مجازات های بسیار سنگین برای سران مخالف، نه فقط هزینه مخالفت با حکومت کودتا را افزایش دهد، بلکه هرگونه امید به بازگشت اسلامگرا ها به قدرت را، به نومیدی تبدیل نماید.
3- با آن که ده ها تن از سران جماعت اخوان المسلمین از جمله «محمدبدیع» مرشد اخوان و «محمدمرسی» رئیس جمهور برکنارشده مصر، به اعدام محکوم شده اند؛ هیچ نشانه ای مبنی بر این که اخوان المسلمین در صدد دست بردن به اسلحه باشند به چشم نمی خورد؛ ولیکن نظامیان حاکم می کوشند تا اقدامات گروهک های تکفیری همانند گروهک «انصاربیت المقدس» را (که با داعش بیعت کرده است )، به این جماعت نسبت دهند و زمینه اجرای حکم اعدام آن ها را فراهم نمایند. درواقع بر این اساس بود که نیروهای امنیتی مصر با حمله مسلحانه به منازل مقامات محلی اخوان در قاهره، بدون هیچ علت خاصی، سیزده تن از آنان را به قتل رساندند و ضمن سرپوش گذاشتن بر افتضاح کشته شدن یکصدو سی نظامی مصری در صحرای سینا، شدیدترین فضای پلیسی وامنیتی را بر قاهره ودیگر شهرهای بزرگ مصر حکمفرما ساختند.
4- درگیری ها ومنازعات جاری در صحرای سینا که در هفته گذشته به کشته شدن 130 تن نظامی مصری انجامید، با آنچه در صحنه سیاسی مصر و میان مردم و حکومت نظامی می گذرد، ارتباط چندانی ندارد وتنها بهانه لازم برای شدت عمل نظامیان علیه مردم مصر و زمینه ذهنی برای افزایش اقدامات سرکوبگرانه علیه اسلامگرایان را فراهم میکند.از سوی دیگر این درگیری ها که عامل اصلی آن گروهک مشکوک انصار بیت المقدس است، سبب شده تا ارتش مصر واحدهای بیشتری را در صحرای سینا مستقرکند، تمامی راه های ارتباطی به غزه را مسدود نماید و بدینوسیله، بصورت جدی تری به حفظ امنیت مرزهای فلسطین اشغالی بپردازد.
5- با وجود انواع اقدامات سرکوبگرانه وبکارگیری پیچیده ترین اقدامات باز دارنده، ژنرال السیسی ودوستانش در قوه قضائیه مصر، از التهابات کنونی در جامعه 85 میلیونی این کشور و تمایل شدید مردم به مخالفت با رژیم نظامی، واهمه دارند و براین تصورند که با اجرای حکم اعدام اسلامگرا ها ازجمله مرسی، زمینه برای برگزاری انتخابات پارلمانی مورد نظر آنان فراهم می شود؛ انتخاباتی که با وجود حذف اسلام گراها، میزان قابل قبولی ازمردم درآن شرکت کنند.