اندیشه تقریب در جهان اسلام، از مهمترین شروط اعتلای اسلام است/ ضرورت اهتمام ویژه دانشگاه های اسلامی به مقوله تقریب و وحدت
رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی با بیان این که اندیشه تقریب در جهان اسلام، از مهمترین زیرساخت‌ها و شرط‌های اعتلای اسلام است، گفت: در بین ظرفیت‌های متعدد جهان اسلام برای رسیدن به وحدت کلمه و انسجام مسلمین، دانشگاه های اسلامی از اهمیت وافر و چشمگیری برخوردار است.
اشتراک گذاری :
به گزارش خبرگزاری تقریب(تنا)، حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمد حسین مختاری در سخنانی در «همایش ملی تقریب مذاهب و وحدت اسلامی» با موضوع نقش دانشگاهیان در تحقق وحدت اسلامی در جمع مهمانان خارجی و داخلی این همایش، اظهار داشت: بر همه مسلمین واجب است که از همه‌ی ظرفیت‌های خود در جهت اعتلای اسلام در جهان بکوشند و دانشگاه های اسلامی از اهمیت وافر و چشمگیری در این زمینه و ارتباط برخوردار است.
وی افزود: دانشگاه های اسلامی پس از تاسیس، تاثیرات عمیقی در وحدت امت اسلامی ایجاد کردند و در ابعاد مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و رفاهی تاثیر گذار بودند و از این جهت توانستند به فرایند شکل گیری تقریب مذاهب اسلامی کمک کنند.
وی بیان داشت: انتقال نظام معرفتی وحدت، اتحاد و انسجام در میان آحاد امت اسلامی از طریق آموزش در سازمان معرفتی جهان اسلام امکان پذیر است که باید به آن سازمان آموزشی کشورهای اسلامی یا دانشگاه های جهان اسلام نام نهاد.
دکتر مختاری با بیان این که دانشگاه ها و مراکز علمی و آکادمیک کشورهای اسلامی باید تابعی از دغدغه ها و نیازهای معرفتی جوامع اسلامی باشند و برای تحقق این مهم باید برنامه ریزی کرد، گفت: بی شک سیستم آموزشی کشورهای اسلامی با ورود عالمانه و محققانه توأم با اجتناب از انتزاع گرایی در مسائل و چالش های مهم جهان اسلام، می تواند آموزش های علمی و عملی در راستای ارتقای وحدت امت اسلامی ترتیب دهد که در وهلۀ نخست لازم است دانشگاههای جهان اسلام که بعضاً غرب گرایی را ترویج می دهند به سوی مطالعات میان فرهنگی رهنمون شوند.
وی خاطرنشان کرد: در نظام اسلامی دانشگاه های اسلامی همچون دانشگاه مذاهب اسلامی،جامعه المصطفی العالمیه، دانشگاه الازهر به عنوان قدیمی ترین و بزرگترین مركز آموزش عالی- اسلامی و دیگر دانشگاه های مهم کشورهای اسلامی با بهره گیری از همۀ ظرفیت های خود می توانند نوید بخش وحدت امت اسلامی باشند، به عنوان نمونه برگزاری فقه مذاهب اسلامی با رویکرد مقارنه ای در مراکز علمی کشورهای اسلامی، انسجام و یکپارچه سازی علوم اسلامی و تقویت ارتباطات میان مراکز علمی و اکادمیگ جهان اسلام را موجب خواهد شد.
رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی با اشاره به این که اختلافات بین عالمان مذاهب اسلامی ناظر بر مسائل فرعی در مباحث کلامی، حدیثی، اصولی، فقهی و تفسیری است و اختلاف در اصول اعتقادی نیست، تصریح کرد: بر مبنای «ان للمجتهد المصیب اجران و للمخطی اجر واحد» ؛ باید هر یک دیگری را در مسائل خلافی معذور بدارد و باعث صف آرائی در برابر یکدیگر نشود، زیرا اختلاف در مسائل نظری طبیعی است و سبب آن اختلاف نظری بودن آنها است نه مذهب.
وی ادامه داد: لذا این اختلاف در بین عالمان پیرو مذهب واحد چه جعفری و چه حنفی، مالکی، شافعی، مالکی و حنبلی و جز اینان نیز وجود دارد، و باید دانست این اختلاف ضرری ندارد، زیرا هدف همه یکی است و آن رسیدن به واقع و حکم الهی است، پس نباید اختلاف یاد شده سبب نزاع و درگیری وصف آرایی قرار گیرد، بلکه باید وسیلهای برای رسیدن به نظر ارجح و قول قوی باشد.
مختاری بیان داشت: ایجاد بسترهای لازم برای ترویج مطالعات و آموزش های تطبیقی در قالب فقه، اصول، کلام، حدیث و سایر علوم اسلامی با هدف تقریب روز افزون مذاهب اسلامی، از جمله مولفه های حیاتی در نقش آفرینی دانشگاه های اسلامی در تقریب مذاهب اسلامی به شمار میآید.
وی افزود: راه اندازی فقه حنفی، شافعی، امامی، اباضی و دیگر مذاهب اسلامی در دانشگاه مذاهب اسلامی و دیگر مراکز علمی و آکادمی کشورهای اسلامی باید به عنوان اصل کلیدی در مسئلۀ اتحاد امت اسلامی مورد توجه قرار گیرد.
رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی با بیان این که هم چنین در کنار دانشگاه مذاهب اسلامی، نمی توان ظرفیت مهم دانشگاه الازهر در تقویت وحدت امت اسلامی را نادیده گرفت، اظهار داشت: مقبولیت بالا در بین مسلمین جهان و همچنین پیروان ادیان دیگر، کرسی‌های متعدد علمی در رشته‌های مختلف در دنیا و وجود چهره‌های برجسته علمی و انقلابی از جمله بهترین ابزارهای تقریبی هستند که تمامی این موارد در دانشگاه الازهر به طور بالقوه و یا بالفعل موجود است.
دکتر مختاری تاکید کرد: بسیار مطلوب است که بین دانشگاه مذاهب اسلامی،حوزه علمیه قم که مرکز تشیع در دنیاست و دانشگاه جامعه المصطفی، با الازهر و دیگر دانشگاه های اسلامی، تفاهم نامه‌هایی مبنی بر همکاری در همه زمینه‌ها ایجاد شود تا گفتمان تقریب گسترش یابد و عزت ذاتی امت اسلامی در جهان احیا گردد.
رئیس سابق مرکز اسلامی نیوکاسل به نقش رویکرد تقریبی در خنثی سازی گزاره های تقریبی در سراسر ممالک اسلامی اشاره کرد و بیان داشت: به ویژه در کشورهای جنوب شرق آسیا همچون مالزی و اندونزی می توان با رویکرد تقریبی، تعاملات میان فرهنگی عظیم میان دانشگاه مذاهب اسلامی با مراکز علمی آن کشورها ایجاد کرد و امواج مخرب گزاره های تکفیری را خنثی نمود.
وی ادامه داد: نباید فراموش نمود اهمیت مقولاتی هم چون فقه و اصول میان دینی و میان مذهبی در مراکز علمی جهان اسلام، در انسجام بخشی هنجارها، امت اسلامی را بیش از پیش به یکدیگر نزدیک خواهد کرد، تحقق این مهم اساتید دانشگاه های اسلامی را به مبانی فقهی و دینی یکدیگر آشنا ساخته و با جهل زدایی در این مسأله اختلافات را به حدأقل می رساند.
رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی به عنوان نمونه تدوین دائره المعارف با روش مقارنه ای در همۀ عرصه های علمی بر مبنای مسائل روز به صورت مشترک میان دانشگاه های کشورهای مختلف اسلامی را از عواملی برشمرد که بر بسیاری از آلودگی های سیاسی و اجتماعی خط بطلان خواهد کشید، زیرا تلاش برای فهم زیر ساخت های فکری و مذهبی مذاهب مختلف، تهمت افترا و بد بینی را نسبت به یکدیگر زائل خواهد کرد و همه توطئه های بیگانگان و رسانه های دشمن را نقش بر آب می سازد.
دکتر مختاری خاطرنشان کرد: از سوی دیگر ورود مراکز علمی جهان اسلام به تبیین فقه سیاسی مقارن با توجه به عنصر زمان و مکان کمک شایانی به پویایی روز افزون وحدت کشورهای اسلامی خواهد کرد؛ اقدمات پژوهشی و آموزشی مشترک میان دانشگاه های جهان اسلام در مولفه هایی از قبیل واکاوی مفهوم مصلحت و نیز برخی رویه های حقوقی در متن فقه اسلامی، گنجینه ای بی بدیل در مواجهه با فشارهای قدرت های استکباری و خنثی سازی قوانین کنوانسیونهای ظالمانۀ جوامع غرب به شمار می آید.
وی با بیان این که بی شک روش شناسی(متدولوژی) فقه و اصول مقارن و نیز دیگر علوم اسلامی روز، به عنوان یک شاخصه حیاتی در تقویت اقتدار و هم گرایی علمی و دینی دانشگاه های اسلامی موثر خواهد بود، گفت: تأمل و تعمق روز افزون بحث های علمی و هدایت گفتمان های معاصر جهان اسلام در مسیر تقویت هم گرایی سیاسی کشورهای اسلامی را پیش خواهد برد.
رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی تاکید کرد: بدیهی است بهره گیری از ظرفیت های حوزه های علمیه جهان اسلام در تأمین مبانی فکری و معرفتی وحدت بخش در دانشگاه های جهان اسلام ضروری است؛ امروز مراکز علمی کشورهای مسلمان دست نیاز به سوی حوزه های علمیه ممالک اسلامی دراز کرده اند، لذا شایسته است مراکز حوزوی در جهان اسلام در راستای تعامل روز افزون با دانشگاه ها و مراکز علمی آموزشی کشورهای اسلامی گام بردارند.
وی افزود: هم چنین ارائۀ تولیدات و آثار فاخر تقریبی در سطح مراکز علمی هم چون کتاب ارزشمند و گران سنگ «السنه النبویه فی مصادر المذاهب الاسلامیه» می تواند ظرفیت های ارزشمند مراکز علمی در ارائۀ دیگر اثار تقریبی در کشورهای اسلامی نمایان سازد.
مختاری در بخش دیگری از سخنان خود به ضرورت تقویت و پویایی اتحادیه دانشگاه های جهان اسلام بر مبنای مسائل حیاتی جهان اسلام هم چون مسألۀ فلسطین و تقویت روز افزون مراکز علمی هم چون دانشگاه قدس ، لزوم تبادل استاد و دانشجو و دیدار های مشترک علمی و فکری و تقریبی میان دانشگاه های اسلامی با دانشگاه قدس را دو چندان می سازد، تاکید کرد.
وی یادآور شد: از سوی دیگر سازمان های عربی، اسلامی، بین المللی باید نهایت حمایت خود را از اتحادیه دانشگاه های جهان اسلام که در حال حاضر بیش از 314 دانشگاه و موسسه آموزش عالی را در خود جای داده است مبذول دارند.البته در کنار حمایت های سازمان ها و دولت های کشورهای اسلامی، دانشگاه های اسلامی باید در عرصه های بین المللی تعامل و هم گرایی روز افزون در برگزاری کرسی های آزاد اندیشی با رویکرد تقریب بین مذاهب را کلید بزنند.
استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به این که برای تحقق این مسأله دانشگاههای اسلامی که از خواستگاه دینی به معنای مطلق برخوردارند و مولفه های میان مذهبی در بستر کتاب و سنت را در خود جای داده اند نقش بی بدیل در تعاملات میان دینی و میان فرهنگی ایفا می کنند، بیان داشت: دغدغه های متنوع کشورهای اسلامی و ضرورت تعامل علمی مشترک در رشته هایی هم چون هنر اسلامی، فقه اسلامی، شهر سازی، معماری اسلامی، حقوق شهروندی، فقه حکومتی و اسلامی و اقتصادی باید دانشگاه های اسلامی را برآن دارد تا به صورت مستمر و فراگیر گفتمان علم محوری را در امت اسلامی طنین انداز نمایند.
رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی در پایان اظهار کرد: ارتقای تعامل علمی و فقهی بین دانشگاه های اسلامی، تبیین ابعاد فقه مقارن و انجام طرح ها و پژوهشهای معطوف به هم‌گرایی و انسجام اسلامی، پاسخگویی به شبهات و مسائل نوپیدا در زمینه فقه و حقوق و ایجاد بستری مناسب برای حرکت به سوی تحقق امت واحده اسلامی از جمله آثار و کارکردهای دانشگاه های مهم اسلامی است که نوید بخش آینده روشن در ساحت علمی آن مراکز آموزشی است.
