نیازمند طلاب جهان شناس هستیم/ متأسفانه تحقیقات ما در حوزه محبوس شده است/ تسلط به دو زبان از ضرورت های امروز است
حوزه باید نیروهایی را تربیت كند كه از جهان امروز باخبر باشند؛ طلبه امروز با طلبه ۵۰ سال پیش كاملاً متفاوت است؛ اگر چه طلبه آن زمان نیز این مأموریت را داشت.
اشتراک گذاری :
به گزارش خبرگزاری تقریب(تنا)، آیت الله "محسن اراکی" دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، در پاسخ به سوالات مرکز ارتباطات و بین الملل حوزه های علمیه ضرورت شکلگیری نگاه جهانی در حوزههای علمیه را تشریح کرد.
* ضرورت حضور اساتید و مراكز آموزشی حوزه برای رصد نیازهای مردم جهان در خارج از ایران را بیان فرمایید؟
با توجه به تحولات جهانی و شبكه اطلاعاتی موجود در دنیا و شرائط خاصی كه در تكنولوژی ارتباطات بهوجود آمده است همه كشورها باهم مرتبط شده و از هم تأثیر میپذیرند، حوزه باید نیروهایی را تربیت كند كه از جهان امروز باخبر باشند؛ طلبه امروز با طلبه 50 سال پیش كاملاً متفاوت است؛ اگر چه طلبه آن زمان نیز این مأموریت را داشت.
امروز سیاستگذاران جهانی ذوب شدن فرهنگهای بومی را مطرح میكنند و میگویند: این تهاجم فرهنگی نیست؛ بلكه پیشرفت فرهنگی است. منظور آنها از فرهنگ واحد فرهنگ خودشان است؛ لذا باید توان مقابله در بعد نظریه و اجرا را داشته باشیم.
* از چه راههایی میتوان در بعد آموزش حوزه، موضوعات مورد نیاز جهانی را گنجانید و لحاظ كرد؟
به چند صورت میشود این كار را انجام داد: اول اینکه آموزش حوزه را از لحاظ محتوا و روش تقویت كنیم؛ نه اینکه آنچه بوده است را لغو كنیم؛ بلكه بر آنها بیفزاییم تا طلبهای جهانشناس داشته باشیم؛ مثلاً در بعد فقه، باید مسایل فقهی مطرح در جهان را بالاخص در جوامع خارج از جامعه اسلامی خودمان را بتواند پاسخگو باشد، مسایلی مانند: نكاح معاطاتی، ازدواجهای عرفی، تغییر جنسیت، نماز در فضا، ارتباطات از راه دور در اجرای عقد و امثال اینها مسایلی است كه از قبل مطرح بوده و الآن بیشتر مطرح است.
ما به اصول فقهی نیاز داریم كه پاسخگوی فقه كلان هم باشد، اگر فقیهی از مجموعه فقهی خرد، یك نظریهای در فقه كلان بهدست آورد و بعد فقه كلان با فقه خرد تضاد پیدا كرد چه باید كرد؟ كاری كه استاد شهید علامه محمدباقر صدر در استنباط نظام اقتصادی انجام داد كه با استفاده از احكام خرد یك سیستم استنباط كرد؛ لذا در جایی شاید فقه كلان با فقه خرد تعارض پیدا بكند؛ اما طلبه باید در مسیر علمیاش طوری تربیت شود كه پاسخگوی این مسایل باشد.
راه دوم: ایجاد ارتباط بین حوزه علمیه با جهان معاصر است. متأسفانه حوزه رابطهای با مراكز علمی جهان ندارد و محصولاتش به آنان عرضه نمیشود. تحقیقات ما در حوزه محبوساند و جهان از فعالیتهای ما مطلع نمیشوند؛ اطلاع علمای ما از جهان از طریق روابط شخصی است.
باید حوزه طوری با مراكز فرهنگی جهان ارتباط برقرار كند كه آنها حوزه را بشناسند؛ بهطوری که اگر یك مقاله در حوزه منتشر شود، همه دنیا مطلع شوند و... اگر چنین شود، هم حوزه توان پاسخگوییاش بالا میرود و هم پاسخگویی حوزه مورد بهرهبرداری دنیا قرار میگیرد.
دانشمندان ما باید به مراكز علمی دنیا معرفی شوند. ما در فلسفه اسلامی حرف اول را در دنیا میزنیم حتی از كشورهای اسلامی مثل مصر و... هم جلوتر هستیم.
اصول فقه ما را دنیا ندارد و بخش عظیمی از اصول فقه ما قواعدی است برای استنباط معنا و...
فن معناشناسی غربیها بسیار كوچك است و دانشگاههای ما معناشناسی غربیها را تدریس میكنند؛ در حالی كه ما در این زمینه بسیار غنی هستیم؛ حتی در ادبیات عرب و... تولیدات ما بسیار خوب و غنی است.
* سیستم آموزشی حوزههای شیعی را چگونه میتوان به سوی جهاننگری سوق داد؟
یك بحث جهاننگری است و یك بحث جهانگرایی که باید هر دو را مدنظر داشت؛ برای جهاننگری باید اساتید جهاننگر را تربیت كرد. در فرهنگ و ادبیات دینی ما ایرانیها، مسئله سیر و سفر و آشنایی با ملتها بسیار مهم است. دانشمندان ما باید از وضع جهان اطلاع داشته باشند؛ اگر ما اساتید را با جهان آشنا كنیم، خود به خود دید جهانی پیدا میكنند.
بحث دوم اینکه موادی در دروس حوزه در زمینه جهانشناسی قرار دهیم؛ ما در مدرسه خودمان آشنایی با جوامع معاصر اسلامی یا غیراسلامی را گنجاندهایم.
یك سیستمی در بسیاری از دانشگاههای دنیا وجود دارد كه دانشجو بعداز كارشناسی، یکسال فرصت مطالعاتی پیدا میكند تا در دنیا به سیر و سفر بپردازد و با كشورهای مختلف آشنا شود. ما نیز میتوانیم برای طلابی كه به زبان خارجی آشنا باشند، زمینهای فراهم کنیم که بروند و زبان را بهخوبی بیاموزند و دنیا را ببینند.
*چگونه میتوان دستاوردهای آموزشی دیگر كشورها را در علوم انسانی و دینی به سیستم آموزش حوزهها منتقل كرد؟
باید در حوزه مراكز نیرومند ترجمه داشته باشیم؛ آن هم نه اینكه فقط مطالب دیگر كشورها را ترجمه كند و این ترجمه ما برای حوزهها در محدوده نیاز ما باشد؛ بعضی مواد علمی را باید نقد كرد و برخی مواد علمی را میشود استفاده كرد.
راه دیگر استفاده از دستاوردهای آموزشی دیگر کشورها، برقراری فعالیتهای مشترك علمی است. در عرصه فلسفه حوزههای مشترك فراوانی داریم. كار مشترك علمی حتی در سطح تبادل دانشجو و استاد و... نیز میتواند انجام شود؛ همه اینها راههایی است كه ما را با دستاوردهای علمی آموزشی کشورهای دیگر آشنا میكند.
* نهضت ترجمه و تألیف حوزویان به زبانهای دیگر چگونه میتواند شكل بگیرد؟
وقتی میتوانیم این توان را با آموزش زبان در حوزه بهصورت عمومی ایجاد كنیم و طوری تنظیم كنیم كه طلبه به یک یا دو زبان مسلط شود. ما در زمینه مكالمه زبان عربی در حوزه مشكل داریم؛ ما علاوه بر آموزش زبان عربی باید یك زبان دیگر را هم در كنار آن آموزش دهیم.
*مدیریت حوزههای علمیه و هر كدام از معاونتهای آن، چه نقشی در جهانیسازی آموزشهای حوزویان میتوانند داشته باشند؟
جهانیسازی دو بعد دارد:
بعد آشنایی و بعد ارتباط و اطلاع که مدیریت و معاونتهای حوزه باید به این ابعاد توجه داشته باشند.
*كدام یك از دستگاههای كشور میتوانند در موفقیت رویكرد بینالمللی بخش آموزش حوزه نقش داشته باشند؟
وزارت ارشاد، وزارت علوم و وزارت آموزش و پرورش میتوانند نقش داشته باشند؛ این نهادها میتوانند از حوزه پروژه تولید فكر بخواهند؛ در اینصورت راه حوزه به سمت جهانی شدن باز خواهد شد. در كنار این نهادها نهادهای مرتبط با حوزه مثل دفتر تبلیغات و سازمان اوقاف و... نیز میتوانند مؤثر باشند.