ایران، پرچمدار وحدت و تنش زدایی در منطقه

ایران بدون توجه به برخی منافع زود گذر و کوتاه مدت که می تواند اقداماتی چون کودتا، تنش و بحران را توجیه کند، همواره ضرورت خروج و عدم دخالت کشورهای خارجی، تامین امنیت و ثبات منطقه توسط کشورهای همین حوزه، ایجاد روابط برادرانه و حسن همجواری ، تعامل و همکاری همه کشورهای جهان برای مبارزه با تروریسم و افراط گرایی ، تنش زدایی و ... را سرلوحه سیاست خارجی با ثبات خود قرار داده و تلاش خود را بر تقویت کشورهای منطقه به کار گرفته و در برابر کشورهایی که تضعیف مسلمانان، تجزیه کشورهای منطقه و سیاست ایجاد بحران برای تامین منافع ابرقدرت ها را دنبال می کنند، ایستادگی و مقاومت کرده است.

این روزها به راستی جمله ترامپ در جریان مبارزات انتخاباتی را می توان مرور کرد و متعجب شد که سفر وی تا چه میزان در راستای تحقق این اهداف دنبال شده و در منطقه و باز هم در جهت تضعیف ، تخریب و توطئه، اقدام کرده است. روزی که وی اعلام کرد اعراب مانند گاو شیر ده هستند و باید دوشیده شوند و یا در جای دیگر گفته بود تامین امنیت اعراب در مقابل ایران هزینه دارد و اگر آمریکا از آنان حمایت می کند باید هزینه های آن پرداخت شود و البته دیگر آمریکایی ها حضور مستقیم نخواهند داشت و فروش میلیاردها دلار اسلحه و رقص شمشیر و ... در راستای همین اهداف قابل تفسیر است.

چند روزی از اولین سفر خارجی ترامپ به منطقه نگذشته که باز هم شاهد تنش و بحران هستیم هر چند که ظاهرا ناتوی عربی و ائتلاف اسلامی - آمریکایی که سی سال قبل رهبر کبیرانقلاب اسلامی پیش بینی کرده بودند، آغاز نشده، روزهای پایانی خود را مشاهده می کند.

از سوی دیگر به دقت می توان تعبیر مقام معظم رهبری(مدظله العالی) را در برابر دیدگان قرار داد که در مراسم سالگرد ارتحال امام خمینی(ره) در 14 خردادماه و در مرقد مطهر فرمودند:"سازش هم هزینه دارد. شما ملاحظه کنید دولت سعودی برای اینکه با رئیس ‌جمهور جدید آمریکا بتواند سازش بکند، مجبور می شود بیش از نیمی از ذخایرِ موجودی مالی خودش را در خدمت هدف ها و طبق میل آمریکا هزینه کند. اینها هزینه نیست؟ سازش هم هزینه دارد " و ظاهرا این بار قطری ها باید هزینه هایی را برای همراهی خود پرداخت کنند.

عربستان سعودی با دیدگاه های افراط گرایانه و حمایت از تروریسم تحت تفکر وهابی گری، همواره در راستای ایجاد تفرقه و جلب حمایت کشورهای خارجی و غربی گام برداشته و وضعیت منطقه را بیش از پیش بحرانی کرده است و شاهد هستیم که امروز تمام منطقه در آشوب و آتش این بحران ها می سوزد و امریکا و برخی کشورهای غربی خواهان تضعیف کشورهای اسلامی ، به اهداف خود در جنگ مسلمان با مسلمان توانستند تا حدودی جایگزین مناسبی را برای جنگ مسلمانان و رژیم صهیونیستی بیابند و حاشیه امنی را برای این رژیم ایجاد کنند.

و اما نگاهی گذرا به تعاملات و سیاست های سالیان پس از پیروزی انقلاب و به ویژه در سال های اخیر، اثبات کننده نگاه وحدت آفرین و اتکای کشورهای منطقه به یکدیگر بدون دخالت کشورهای خارجی است که این بار هم در مورد قطر و در دقایق اولیه شاهد بودیم.

در جریان کودتای نافرجام ترکیه ، این جمهوری اسلامی ایران بود که علیرغم برخی اختلاف دیدگاه ها با رئیس جمهور آن کشور در منطقه، در دقایق اولیه و فارغ از نتیجه آن که هنوز مشخص نشده بود (شکست یا پیروزی) ، حمایت خود را از دولت قانونی این کشور اعلام و کودتا را محکوم کرد و این در حالی بود که به ظاهر متحدین آن کشور از جمله عربستان و ... بعد از گذشت چندین روز از کودتا و شکست آن حمایت خود را از دولت قانونی اعلام کردند، در سوریه و عراق برای تامین منافع همگانی ملت های مظلوم منطقه و دولت های قانونی در مقابل توطئه افکنی ها و دشمنی ها حدود 6 سال مقاومت و ایستادگی و شهدای بزرگواری را نیز تقدیم کرده است، حمایت خود را از مردم مظلوم یمن دنبال می کند، در جریان حمله صدام به کویت و علیرغم همه حمایت هایی که برخی کشورهای عربی از جنگ تحمیلی داشته اند ، ایران در لحظات اولیه به حمایت از مردم کویت پرداخت و این تجاوز را محکوم کرد ، حمایت خود را به صورت سیاستی رسمی پس از پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون از ملت مظلوم و مسلمان فلسطین که اکثریت آنان را برادران اهل سنت تشکیل می دهند در برابر رژیم صهیونیستی اعلام کرده و این در حالی است که بسیاری از کشورهای عربی به دنبال عادی سازی روابط خود با رژیم صهیونیستی هستند. ایران همچنین از مردم بوسنی در برابر تجاوز و نسل کشی ها حمایت کرد و بسیاری از مواقع و مواضع دیگر که جمهوری اسلامی ایران صرفا برای منافع عمومی منطقه ، حفظ و ثبات منطقه ای و بین المللی و ضرورت تنش زدایی ، سیاست های حمایتی و دقیق خود را اعلام کرده و این بار هم در راستای همین سیاست کلان، در ارتباط با تنش موجود قطر و برخی کشورهای عربی اعلام موضع کرده است.

برخی از کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به خصوص در سال های اخیر سیاست های تهاجمی و نگران کننده ای را علیه کشورمان اتخاذ کرده اند و حتی ائتلاف های نظامی به رهبری عربستان سعودی را برای مقابله با ایران تشکیل داده اند و این در حالی است که همواره ایران بر اتخاذ سیاست های همگرایانه تاکید داشته و دارد.

در این میان نگاهی فهرست وار و گذرا به برخی مولفه ها در نگاه اول می توانست عاملی برای سکوت و یا تصمیمی غیر از آنچه که اعلام شده و هر گونه تنش زایی در منطقه را غیر منطقی دانسته است ، توجیه کند اما سیاست مستقل و منطقی اتخاذ شده جمهوری اسلامی ایران ، دلیل روشنی برای علاقه مندی و خواسته منطقی در جهت ایجاد روابط دقیق و درست میان کشورهای منطقه است.

برخی از مولفه ها همچون افزایش قیمت نفت، احتمال شکل گیری ائتلاف های جدید به نفع ایران ،ایجاد اختلاف در ناتوی به اصلاح عربی، تضعیف جدی شورای همکاری خلیج فارس، برهم خوردن ائتلاف در ارتباط با جنگ یمن، ایجاد بحران و اختلاف در همکاری علیه ایران ، بهره مندی پروازهای قطر از فضای ایران با بسته شدن مسیر عربستان و ... از جمله دلایل فهرست وار مدنظری است که جمهوری اسلامی ایران می توانست بر اساس منافع زود گذر بر اساس آنان تصمیم بگیرد اما باز هم خواهان برادری، وحدت و ایجاد روابط مناسب و حسن همجواری و رفع اختلاف و تنش از طریق گفت و گو و نه قطع روابط در میان همه کشورهای منطقه و مبارزه با افراط گرایی و تروریسم بوده است و به طور رسمی در کمترین زمان ممکن از سوی سخنگوی وزارت امور خارجه و برخی دیگر از مقامات و مسوولان کشور در برابر بحران ایجاد شده میان برخی کشورهای عربی و قطر اعلام شد.

البته این سیاست درست همواره در جمهوری اسلامی ایران به عنوان سیاست اصولی ، روشن و نهادینه شده اعلام و پیگیری شده است و تمام این رفتارهای سیاسی علیرغم همه دشمنی ها و تبلیغات منفی بر علیه کشورمان، گواه پرچمداری و علاقه مندی ایران برای ایجاد وحدت در منطقه و تامین صلح و ثبات توسط کشورهای منطقه است و این بار هم اولین مواضع مقامات رسمی کشورمان در همین راستا قابل بررسی است .

به راستی وقت آن نرسیده که کشورهای منطقه که برخی از آنان امید خود را به خارج از منطقه و همراهی کشورهای خارجی که هیچکدام ثبات و آرامش را در طول تاریخ برای ملت های مظلوم منطقه و به ویژه مسلمانان نخواسته و نخواهند خواست، به این ندای منطقی و مستحکم جمهوری اسلامی ایران پاسخ مثبت داده و با معاضدت یکدیگر مسیری جدید برای مبارزه با تروریسم، افراط گرایی و ایجاد همگرایی های منطقه ای ، حسن همجواری و گسترش تعاملات و ارتباطات مثبت در میان خود را ترسیم کنند.

به قلم: دکتر حسین دیوسالار دکترای جامعه شناسی سیاسی دانشگاه تهران