کد QR مطلبدریافت صفحه با کد QR

تبیین اهمیت و ضرورت عزاداری برای امام حسین (ع)

حجت الاسلام والمسلمین دکتر مختاری

14 مهر 1395 ساعت 11:18

عزادارى براى سيّد الشهدا عليه السلام ، اظهار همدردى در بزرگ ترينِ مصائبى است كه براى اهل بيت عليهم السلام و در واقع براى اسلام ، پيش آمده است.


 اهمیت عزاداری و سوگواری برای امام حسین (ع)
 حرکت تاریخی امام حسین (ع) الگویی کامل از صفات آزادی خواهی ،ظلم ستیزی،نفی استکبار،و موارد مثبت و راه گشای دیگری است که  برای بشریت به ارمغان داشته است .
زوایای این حرکت عظیم برای بشر و حتی برای علاقمندان آن حضرت مجهول مانده است،لذا بررسی دقیق این موارد می تواند برای استقرار عدالت و آزادی خواهی برای همه مردم مثمر ثمر واقع گردد.
شناخت دقیق این حماسه با توجه به فرمایشات گهر بار پیامبر اکرم(ص)و ائمه اطهار(ع)امکان پذیر می باشد.به نظر می رسد یکی از اشارات مهم اهل بیت (ع)برای شناخت عظمت حرکت امام حسین(ع)،اهتمام این ستاره های خلقت هستی در باب اهتمام عزاداری و سوگواری برای آن امام همام می باشد.این امر می طلبد که همه علاقمندان آن حضرت در باره برگزاری مراسم سوگواری هدفمند تلاش کنند تا به نتایج مورد نظر دست پیدا کنند.
 
سفارش برای عزاداری و«برپایی مجلس حزن»
برپايي مجلس عزاداري يكي از نمادهاي مهم فرهنگ اسلام است.بدون تردید مراسم عزاداری در تبیین و تقویت مذهب شیعه و گسترش آن در اعماق جامعه و نفوذ آن در قلبها نقش بسزایی داشته است.
لذا باید برای عزاداری،بالأخص برای شهدا در اسلام سابقه ای دیرین در نظر گرفت ، و از اخبار برمی آید که پیامبر صلی الله علیه و آله نیز آن را تأیید کرد و در برگزاری آن همت می گماشت.
از این رو مسأله عزاداری و«برپایی مجلس حزن»مسأله ای نیست که مربوط به دوران خاص یا عصری خاص باشد بلکه امری است که سر منشأ در فطرت انسان دارد و با سرشت آدمی گره خورده است.
از یک سو در قرآن كريم بعنوان كتاب آسماني گريه كردن و سوگواري براي اولياء‌ الهي را تأييد و از نظر تكوين و آفرينش زمين و آسمان آن را امري طبيعي مطرح مي‌كند: «فما بكت عليهم السماء والارض...»[1] آسمان و زمين بر آنها گريه نكنند (قوم فرعون) مفهوم آيه بيانگر گريه آسمان و زمين بر اولياء الهي و انسان‌هاي مؤمن است. از سوی دیگر در روایت و احادیث می خوانیم، امام صادق ـ عليه السّلام ـ گريه آسمان و زمين بر امام حسين ـ عليه السّلام ـ را تبيين فرموده از اين روي عزاداري يك فرهنگ مورد تأييد و توجه در اسلام بوده و در آداب رسوم مناطق مختلف با رنگ و بوي قوي و محلي بر اساس موازين شرعي برگزار مي‌شود.
 
 « این محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته است »
پر واضح است که زنده نگه داشتن اسلام  از طریق عزاداری اسلام صورت گرفته است و اگر امام حسین قیام نمی‌كرد اثری از اسلام باقی نمی‌ماند. اساس شكل‌گیری انقلاب اسلامی نیز نهضت امام حسین ـ علیه السّلام ـ است. به همین دلیل امام خمینی درباره تجدید و تكرار عزاداری‌ها می‌فرمایند: «... اصلاً نمی‌فهمند مكتب سید‌الشهدا چه بوده و نمی‌دانند این منبرها، ‌گریه‌ها سینه‌زنی‌ها حدود 1400 سال است كه ما و مكتب را حفظ كرده و تا حالا اسلام را آورده، این عده از جوان‌ها اینطور نیست كه سوءنیت داشته باشند؛ آنها خیال می‌كنند كه ما باید حرف روز بزنیم. حرف سیدالشهدا حرف روز، و همیشه حرف روز است؛ اصلاً حرف روز را سیدالشهدا آورده است و دست ما داده است و سیدالشهدا را این گریه‌ها و مكتب وی را این مصیبت‌ها و داد و قال‌ها و این سینه‌زنی‌ها و این دستجات حفظ كرده است. اگر فقط مقدسی بوده و توی اتاق و توی خانه می‌نشست و برای خودش هی زیارت عاشورا می‌خواند و تسبیح می‌گرداند چیزی نمانده بود... همینهاست كه این نهضت را پیش برده، اگر سیدالشهدا نبود این نهضت را كسی پیش نمی‌برد».[2]لذا باید گفت بنابراین عزاداری حسین بن علی یك حركت است، یك موج است، یك مبارزه اجتماعی است.[3]
تاکید عزاداری بر امام حسین از منظر اهل بیت (ع)
بر پايه روايات ، برپا داشتنِ عزا براى سالار شهيدان و يارانش ، مرثيه سرايى براى آنان و گريه بر مصائبى كه بر ايشان گذشته است ، بويژه در دهه اوّل محرّم و خصوصا در روز عاشورا ، مورد تأكيد اهل بيت عليهم السلام بوده است .
عزادارى براى سيّد الشهدا عليه السلام ، در حقيقت ، اظهار محبّت به خاندان پيامبر خدا صلى الله عليه و آله است كه قرآن ، مودّت آنها را واجب كرده است :    «قُل لَا أَسْـئلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَا الْمَوَدَّةَ فِى الْقُرْبَى. [4]؛   بگو در برابر اين [رسالت] ، مزدى از شما نمى خواهم ،جز دوست داشتن خويشاوندان [خود] را»    .
عزادارى براى سيّد الشهدا عليه السلام ، اظهار همدردى در بزرگ ترينِ مصائبى است كه براى اهل بيت عليهم السلام و در واقع براى اسلام ، پيش آمده است . شيخ صدوق ، از امام صادق عليه السلام روايت كرده كه فرمود :
«...رَحِمَ اللّه ُ شيعَتَنا ! شيعَتُنا ـ وَاللّه ِ ـ هُمُ المُؤمِنونَ ! فَقَد ـ وَاللّه ِ ـ شَرِكونا فِى المُصيبَةِ بِطولِ الحُزنِ وَ الحَسرَةِ .[5]
خداوند ، شيعيان ما را رحمت كند! آنان ـ به خدا سوگند ـ ، حقيقتاً مؤمن اند . به خدا سوگند، آنان، در اندوه و حسرتى مدام، در عزاى ما سهيم اند .و در روايت ديگرى ، از ايشان نقل شده كه فرمود :«وَ ارحَم تِلكَ الأَعيُنَ الَّتى جَرَت دُموعُها رَحمَةً لَنا ، وَ ارحَم تِلكَ القُلوبَ الَّتى جَزِعَت وَ احْتَرَقَت لَنا ، وَ ارْحَمِ الصَّرخَةَ الَّتى كانَت لَنا .[6] ؛ و بر آن چشم هايى كه از سرِ دلسوزى بر ما اشك هايشان روان شده ، رحم كن، و بر آن دل هايى كه براى ما بى تاب شده و آتش گرفته اند، رحم نما، و بر شيون هايى كه براى ما بلند گرديدند، رحم آور» .
عزادارى براى سيّد الشهدا عليه السلام ، يكى از بزرگ ترين مصاديق بزرگداشت شعائر الهى و نشانه پَروامندىِ دل هاست . «وَ مَن يُعَظِّمْ شَعَـائرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِن تَقْوَى الْقُلُوبِ»[7]  
يقينا يكى از مهم ترين امتيازات جامعه شيعه ، برخوردارى از چشمه پُرفيض نورانيت و معنويت عاشوراست . اين چشمه جوشان ، از نخستين روزى كه موضوع يادكردِ مصيبت سيّد الشهدا عليه السلام و يارانش مطرح شد ، جريان يافت و تا امروز ، همچنان جارى است و پس از اين هم ادامه خواهد داشت.
بی شک آیین سوگواری عاشورایی در دوران زندگی پیشوایان معصوم شیعه نیز جریان داشته و مورد تأیید و تأکید آن بزرگواران نیز قرار گرفته است ، لذا به جرأت می توان گفت ائمه معصومین «علیهم السلام» در گسترش فرهنگ سوگواری عاشورایی نقش بسزایی داشته اند. آن بزرگواران با برپایی مجلس های گوناگون عزاداری، یاد و خاطره شهیدان کربلا را زنده نگاه می داشتند. آنان بر این نکته پافشاری می کردند که حتی اگر بر خود انسان، مصیبتی وارد شود، شایسته است به نیّت زنده نگاه داشتن مصیبت امام حسین «علیه السلام» بر آن عزا بگرید.
پس از حادثه کربلا، مجالس سوگواری به صورت ژرف تر و رسمی تر در جامعه گسترش یافت و عاشورا سبب انسجام و نوعی رسمیت یافتن آن گردید. امامان در دوران خفقان اموی و عباسی، شاعران هم عصر خویش را به طور پنهانی فرا خوانده و با برپایی مجالس عزاداری، نوحه سرایی آنان را می شنیدند و به همراه دیگر حاضران می گریستند. «کمیت بن زید اسدی» یکی از این شاعران است که اشعار جان سوزی در توصیف حادثه کربلا سروده است. امام باقر «علیه السلام» درباره ایشان فرمود: «اگر سرمایه ای داشتیم، در پاداش شعر کمیت به او می بخشیدیم، ولی جزای او همان دعایی است که پیامبر درباره حسّان بن ثابت فرموده است و به دلیل دفاع از اهل بیت همواره از پشتیبانی فرشته روح القدس برخوردار خواهد بود».[8]
هم چنین آن حضرت در تشویق مردم به برپایی این آیین می فرمود:«در روز عاشورا برای امام حسین «علیه السلام» مجلس عزاداری برپا دارید و همراه با خانواده بر مصایب آن حضرت بگریید و شیون و زاری کنید.و هنگام دیدار، بر آن حضرت بگریید و همدیگر را تعزیت دهید و بگویید: اَعظَم الله اُجورنا بِمُصابِنا بِالحُسین «علیه السلام» و جَعَلنا و ایّاکُم مِنَ الطّالبینَ بِثَارِهِ مَعَ وَلِیّهِ الامامَ المَهدی مِن آلِ محمّدٍ. هر کس چنین کند، من پاداش دو هزار حج و عمره و جهاد در رکاب رسول الله «صلی الله علیه و آله» و ائمه «علیهم السلام» را برایش تصمین می کنم.[9]
 
 تحریف هایی که بعضا در هیئات مذهبی  بوجود آمده است
متأسفانه باید گفت امروزه تحریفهای از نوع موسیقی ناهنجار را در هیئات عزاداری شاهدیم. بدعت‌گذاري‌هاي حيرت‌انگيزي كه توسط اشخاص و افرادي كه نه صداي خوش دارند و نه ذوق مرثيه‌سرايي، در نوحه‌هاي معاصر صورت گرفته و ميراث‌هاي شكوهمند چندين سده را زير سؤال برده است.
حال آنکه  ضرورت بهره گیری از  نغمه‌هاي پرشور كه مردم خوش ذوق و عاشق در رثاي سالار شهيدان كربلا و ياران گران‌قدرش سر داده‌اند و هنوز پس از گذشت قرن‌ها، طنين آن جان‌ها را بر مي‌آشوبد و نیز  تبيين صحيح قيام حسيني، ارائه مقتل و روضه صحيح و مستند، جلوگيري از خواندن مرثيه‌هاي دروغ و مرثيه خوانان ناصالح و مداحّان كاسب و واعظان بي‌سواد و بي‌مطالعه مي‌تواند در تعمیق لایه های معرفتی عاشورا موثر واقع گردد و ما را  به شناختي ژرف و گسترده رهنمون سازد که پيام آن به همه انسان‌ها به نام يك وظيفه بزرگ انساني و يك اقدام سترگ اسلامي. پيامي ‌براي بشريت تا هميشه تاريخ است یعنی: ” شهادت با افتخار نه زندگي ننگبار“.
 
 

 
[1]  سوره دخان، آيه 29.
[2]  قیام عاشورا در كلام و پیام امام،‌ص 16.
[3]  نهضت‌های اسلامی صد ساله اخیر، مرتضی مطهری، ص 89 .
[4] سوره شورا : آيه ٢٣.
[5] ثواب الأعمال : ص 257 ح 3.
[6] كامل الزيارات، ص 117.
[7] حج : آيه ٣٢.  
[8] مصباح المتهجد، ص 713.
[9] جعفر بن محمد بن جعفر بن موسی بن قولویه القمی الصدوق، کامل الزیارات، ص ۱۷۴.


کد مطلب: 246942

آدرس مطلب :
https://www.taghribnews.com/fa/news/246942/تبیین-اهمیت-ضرورت-عزاداری-امام-حسین-ع

خبرگزاری تقریب (TNA)
  https://www.taghribnews.com