تأمین مالی؛ مسیر نفوذ بی‌خطر برای تأثیرگذاری در جهان اسلام
برخلاف ایران، عربستان و ترکیه که در حوزه گفتمان‌های اسلامی با یکدیگر رقابت می‌کنند، اندونزی و مالزی حوزه اقتصاد و نظام مالی را برای تأثیرگذاری در جهان اسلام انتخاب کرده‌اند.
اشتراک گذاری :
به گزارش حوزه سایر رسانه های خبرگزاری تقریب به نقل از ایکنا، در جهان به خصوص دنیای اسلام سه کشور ایران، عربستان سعودی و ترکیه به عنوان کشورهای اسلامی پیشرو شناخته می‌شوند. هرچند نمی‌توان نقش کشوری مانند مصر (به عنوان میزبان یکی از بزرگترین دانشگاه‌های اسلامی جهان، دانشگاه الازهر) را نادیده گرفت، اما سه کشور عربستان (به عنوان محل تولد دین اسلام و مروج اسلام سنی)، ایران (به عنوان بزرگترین کشور اسلامی شیعه) و ترکیه (حکومتی با قرائت سکولار از دین اسلام) تلاش می‌کنند که از نظر فرهنگی و ایدئولوژیک بر سایر کشورهای اسلامی تأثیرگذار باشند.
از اوایل دهه نود میلادی که کشورهای شرق آسیا از نظر اقتصادی تبدیل به قدرت‌های نوظهور در این منطقه شدند، اندکی وضعیت کشورهای اسلامی این منطقه تغییر کرده است. در کنار کشورهایی مانند کره جنوبی، کشورهای شرق آسیا که جمعیتی مسلمان دارند (مالزی، اندونزی و برونئی) تلاش کرده‌اند که در کنار رشد اقتصادی سریع و گسترده، خود را به عنوان کشورهای پیشرو در حوزه اقتصاد سازگار با شریعت اسلامی در جهان نشان دهند. به عبارت دیگر برخلاف ایران، عربستان و ترکیه که در حوزه گفتمان‌های اسلامی مطرح هستند، این کشورها مقوله اقتصاد را انتخاب کرده‌اند.
اقتصاد منطبق با شریعت، که به طور کلی اقتصاد اسلامی نامیده می‌شود، از جمله مسائلی است که در سال‌های اخیر در کشورهای اسلامی به خصوص در حوزه بانکداری و تأمین مالی مورد بحث و اختلاف نظر بوده است. با وجود اشتراک نظر در برخی از مقوله‌ها که در دین اسلام هم مشترک است (مانند ممنوع بودن ربا)، کشورهای اسلامی در برخی مسائل مانند چگونگی ارائه خدمات با یکدیگر اختلاف دارند. با این همه کشورهای اسلامی شرق آسیا (به طور عمده اندونزی و مالزی) در کنار رشد اقتصادی، سرمایه‌گذاری‌های بزرگی را در مقوله تأمین مالی اسلامی در کشورهای اسلامی و غیراسلامی انجام داده‌اند که نتایج خوبی هم داشته است.
مالزی یکی از کشورها در منطقه شرق آسیاست که نظام تأمین مالی اسلامی در آنجا بیش از ۵۰ سال قدمت دارد و از زمان معرفی آن در سال ۱۹۶۳، این کشور شاهد رشد چشمگیری در تقاضا، مقبولیت و توسعه بوده است. این نظام مالی با تأسیس هیئت صندوق زائران حج مالزی (تابونگ حاجی) و نیز اولین بانک اسلامی این کشور، بانک اسلام مالزی برهاد (BIMB) که فعالیت خود را از ۱ ژوئیه ۱۹۸۳ آغاز کرد، روزبه‌روز پیشرفت کرده و این بانک به مؤلفه اصلی نظام مالی اسلامی مالزی تبدیل شده است.
مدل تأمین مالی اسلامی در مالزی یکی از پیشرفته‌ترین سیستم‌های بانکی اسلامی در جهان و نیز هدف نهایی آن فعالیت موازی با سیستم مالی متعارف در این کشور است. برای دستیابی به این هدف، سیستم مالی اسلامی خود را به عنوان جایگزینی مناسب برای سیستم متداول کنونی نشان داده و نظام بانکی مالزی تلاش کرده است که علاوه بر کشورهای اسلامی، در کشورهای غیراسلامی شرق آسیا هم با تأسیس شعبه‌هایی به ارائه خدمات نه فقط به مسلمانان بلکه به غیرمسلمانان هم بپردازد.
اندونزی هم به عنوان بزرگترین و پرجمعیت‌ترین کشور اسلامی از این قافله عقب نمانده است. تلاش برای تأسیس بانک اسلامی در اندونزی قبل از جنگ جهانی دوم آغاز و در دهه ۱۹۹۰ اولین بانک اسلامی ایجاد شد و سپس بانکداری و تأمین مالی اسلامی در اندونزی در سال ۱۹۹۲ و با تأسیس بانک Muamalat Indonesia یا BMI راه‌اندازی شد. این اتفاق در اندونزی در مقایسه با مالزی (۱۹۸۳) خیلی دیر رخ داد. با این همه در سال‌های اخیر نظام بانکداری اسلامی در اندونزی به دلیل عملکرد مثبت و حمایت حکومت رشد بسیار خوبی داشته است.
چند ماه پیش وزیر دارایی اندونزی با تأکید بر تأثیر ۵,۲ درصدی سالانه اقتصاد اسلامی در اقتصاد جهان گفت که اندونزی به عنوان کشوری با بیشترین جمعیت مسلمان در جهان، برای توسعه اقتصاد اسلامی و حتی تبدیل شدن به قطب اقتصادی و مالی اسلامی جهان و همچنین بازیگری در این بخش ظرفیت وسیعی دارد و دولت اندونزی طرح جامع اقتصاد مبتنی بر شریعت اسلامی ۲۰۱۹ـ۲۰۲۴ را تهیه کرده است. این امر نشان می‌دهد که اندونزی تلاش می‌‌کند تا در رقابت با همسایه و رقیب منطقه‌ای خود (مالزی) عقب نماند و خود را به عنوان هاب اقتصادی شرق آسیا مطرح کند. جمعیت بالای مسلمان این کشور ظرفیت عظیمی را برای رشد نظام تأمین مالی اسلامی ایجاد کرده است؛ تا جایی که بانک‌ها و مؤسسات مالی غیراسلامی خارجی هم برای همکاری و سرمایه‌گذاری در آنجا تلاش می‌کنند.
بنابراین، دو کشور اسلامی مالزی و اندونزی می‌کوشند که از طریق اقتصاد تأثیر خود را در جهان اسلام و خارج از آن نشان دهند و در شرایطی که کشورهای اسلامی دیگر برای تأثیرگذاری در جهان اسلام از طریق فرهنگی و اجتماعی رقابت سختی دارند، این دو کشور راه کم‌ریسک‌تری را برای ترویج ایدئولوژی‌های اسلامی انتخاب کرده‌اند.
