گزارشی از نشست وبیناری نقش زنان و خانواده در ترویج فرهنگ عاشورا
از سوی رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران در لبنان نشستی وبیناری با عنوان" نشست وبیناری نقش زنان و خانواده در ترویج فرهنگ عاشورا " با حضور حجت الاسلام و المسلمین اختری، عباس خامه يار رایزن فرهنگی کشورمان و عده اى از زنان فرهیخته از کشورهای مختلف برگزار شد.
ابتدا مريم ميرزاده نویسنده ایرانی که اداره این نشست را نیز برعهده داشت با اشاره به شرایط کنونی حاکم بر مراسم عزاداری امسال به موضوع درسهایی که عاشورا به ما می دهد پرداخت و درباره ویژگیهای بانوی نمونه گفت: برای یافتن الگوی زن نمونه باید به گذشته بازگشت و به تاریخ نگاهی انداخت به زنانی که تاریخ ساز بودند و صحنه هایی از شکوه و مجد را آفریدند.اگر به محرم و عاشورا نظری بیاندازیم خواهیم دید که حضرت زینب کبری همان بانوی نمونه ای است که با شخصیت فاطمی اش، پرچم عاشورا را برافراشته نگاه داشت و پیام مظلومیت عاشورا را به گوش نسل های بعدی رساند.وی در تمام ابعاد اخلاقی، حجاب، عفت، شخصیت فکری و ایمانی و معرفتی الگویی برای تمام بانوان به شمار می رود.
سپس حجت الاسلام و المسلمین اختری ابتدا با تشکر از رایزن فرهنگی کشورمان در خصوص برگزاری این نشست در شرایط که نمی توان مجالس حسینی را مانند سابق برگزار نمود، به روایاتی از امام رضا علیه السلام درباره عاشورا و تأثیری که بر جان و دل اهل بیت بر جای گذاشت اشاره نمود و گفت: ما نیز با اقامه شعائر حسینی و رفتن به عزاخانه ایام محرم و عاشورای حسین، مودت و محبت خود را به خاندان رسول خدا ابراز می داریم و تمایل خود را برای رسیدن به شفاعت آنها و محشور شدن با آنان نشان می دهیم.
ایشان در ادامه به بحث پیرامون نقش زن در گسترش فرهنگ عاشورایی پرداخت و گفت: نقش زنان در احیای ارزش های والا و فرهنگ دینی در جامعه شبیه نقش مردان است.احیای ارزش های جامعه در عاشورای امام حسین تجلی می یابد. مردان و زنان هر دو، نقش خود را به صورت فعال در واقعه دردناک عاشورا ایفا نمودند.اما نقش زن در همراهی با موکب امام حسین در این مسیر تجلی پیدا می کند و به ویژه نقش حضرت زینب قهرمان کربلا و عقیله بنی هاشم دختر امیرمؤمنان بارزتر بود از همان زمان ورود به کربلا و تا روز عاشورا در محرم. نقش ایشان در نگهبانی، تشویق و همکاری تجلی پیدا می کند.حتی در روز عاشورا نقش زن در شخصیت حضرت زینب تجلی یافت و زنان ما با الگو گیری از این بانوی گرامی در تمامی عرصه های داخلی و بین المللی توانسته اند جایگاه زن را آن گونه که شایسته اش است به جهانیان نشان دهند.
سپس دکتر خامه یار رایزن فرهنگی کشورمان در لبنان با اشاره به سخنان امام خمینی مبنی بر این که زن انسان سازست، گفت: اسلام نه تنها آزادی زن را تأیید می کند بلکه در تمام ابعاد بر او تکلیف بار شده چه در خانواده، چه در جامعه و چه در عرصه های علمی و نیز تصمیم گیرهای سرنوشت ساز، لذا زن مسلمان در جامعه ای سالم نقش ایفا می کند.
دکتر خامه یار در ادامه با اشاره به ابعاد شخصیتی حضرت زینب از جمله صبر، قدرت، عاطفه، تربیت، حمایت از خانواده، دفاع از حق و از خود گذشتگی و دیگر خصوصیات ایشان، حضرت زینب را به عنوان شخصیتی صبور، خواهری رزمنده، مادری فداکار و شخصیتی مجاهد که در برابر ظلم و استبداد ایستاد معرفی نمود و جهاد زنان را از نظر کیفیت با توجه به وظایفی که بر عهده دارد با مردان متفاوت دانسته و ایشان را کامل کننده نهضت امام حسین و پیام رسان فریاد بر حق مظلومیت عاشورا به گوش جهانیان توصیف نمودند.
رایزن فرهنگی کشورمان در پایان گفت: حضرت زینب بزرگترین راوی و صاحب بزرگترین عزا در تاریخ بشریت است. این همان بانوست و عظمت نقش او در مقابله با طغیان، استکبار و ظلم با قدرت و صلابتش نهفته است، و او را به جایی رساند که مصیبتش را در عاشورا جز زیبایی ندید.
سخنران بعدی، خانم امل سماحه، استاد اخلاق مدارس المهدی و جمعیت زنان حزب الله در سخنان خود با اشاره به نقش اساسی زن در ساختن جامعه، توسعه و رشد آن، گفت: زن نقشی تربیتی، اجتماعی، اخلاقی، روانی، عقیدتی و فکری ایفا می کند و نقش زن در ثبات عاطفی و روانی او نسبت به افراد خانواده تجلی پيدا می كند و افرادی با متانت و خلاق از چنين خانواده ای بيرون می آيند. و بازتاب همين امر در كل جامعه خواهد بود.حمايت معنوی و روانی در تمام مراحل و به ويژه در سختی ها كه باعث كمك در رشد توانمندی آنان خواهد بود.
استاد اخلاق جمعیت زنان حزب الله در ادامه به این نکته اشاره نمود که : زمانی كه ما به قدرت درونی خود كه آن را با اعتماد به خداوند و توكل بر او پرورش نموديم ، كسی نمی تواند ما را بشكند. از همين نقطه است كه فرهنگ عاشورا به صورت عملی و تطبيقی گسترش پيدا می كند. قدرتی كه ضعف، شكست و چالش را به قدرت، فرصت و اميد تبديل می كند، و راز موفقيت های ما همان قدرت، ثبات و عدم نا اميدی و تسليم شدن، بصيرت و هوشياری به رغم وجود چالش ها و سختی خواهد بود.
ایشان سپس افزود: حضور حضرت زينب عليها السلام و زنان كربلا در دلهايمان خواهد بود. زن در كربلا نقش برجسته و بزرگی ايفا نمود و در جاودانه شدن عاشورا سهيم بود. همان حضوری كه بيانگر موجی از عاطفه بوده كه دردها را می كاهد و انگيزه می دهد و همت ها و اراده ها را تقويت و كمر همت را به رغم تمام دردها و زخم ها محكم می كند. زن فرا تر از عاطفه و ناتوانی بدنی خود مسئوليت هايش را با تمام شايستگی ايفا نمود. و الگويی از زن قدرتمند و توانمند بر ايستادگی و ثبات حتی در سخت ترين شرايط، ارائه نمود.
خانم سماحه در پایان ضمن اشاره به ابعاد شخصیتی حضرت زینب گفت: حضرت زينب با تمام قدرت در برابر لشكر عمر بن سعد ايستاد و از هرگونه ضعفی كه بخواهد دشمن از آن بهره ببرد و يا عزم و اراده رزمندگان را سست كند،جلوگيری می كرد. پس از پايان جنگ نيز در ميان اجساد شهدا و فرزندان، برادران و فرزندان برادرانش و اصحاب قدم گذاشت. حضرت عباس و امام حسين و كودك شير خواره. خونها و اجساد قطعه قطعه شده و سرهای برافراشته بر روی نيزها. اما اين جمله را گفت: خداوندا اين قربانی را از ما بپذير. زينبی كه مستی پيروزی لشكر عمربن سعد را در هم شكست. و اين احساس را برای آنها ايجاد كرد كه گويی كاری از پيش نبرده اند. اين همان فريادی است كه كاخ ستمگران را لرزاند و آبروی آنها را ريخت. عاشورا با خون امام حسين و اصحاب و خاندانش و نيز با قدرت، عزم و صدای تكان دهنده حضرت زينب پيروز شد. صدای او در هر زمانی و هر مكانی بر ضد ظلم، گرفتاری ها و مصائب می پيچيد، تا هر ميدانی، كربلا شود.
خانم دکتر زینب عیسی؛ نویسنده و رئیس جمعیت خیریه سیده زینب و متخصص در امور مشاوره؛ لبنان، سخنان خود را با یاد و نام امام حسین و اشک بر آن حضرت آغاز نمود،و سپس به نقش امام سجاد و حضرت زینب در تبیین حقایق عاشورا و خطبه آن بزرگواران در مجلس ابن زیاد و یزید اشاره نمود و گفت: سخنان حضرت زينب در ميان مردم كوفه وضعيت روحی روانی و اجتماعی آنها را بر ملا ساخت و وجود مشكل بيداری و عدم بيداری نزد آنها را از طريق ورود در عمق ساختار نفسانی آنها با استفاده از عبارت هايی دردناك و ملامت كننده نشان داد. ایشان در ادامه درباره شخصیت حضرت زینب گفت: ایشان شخصيتی حكيمانه كه در سطح بالايی از اقتدار و پختگی روحی و تأثير گذار در روابط اجتماعی قرار دارد كه می توان او را دارای قابليت های اجتماعی و هوش تأثير گذار در طول مدت حياتش دانست. تجلی اين اركان بيشتر در حين واقعه كربلا و با آغاز دوران اسارت نمايان شد؛ و توانمندی بالايی از مديريت زندگی تأثيرگذار را به اثبات رساند.
دکتر زینب عیسی همچنین گفت: حضرت زينب وظيفه خود می دانست تا حقايق را روشن نمايد و همين امر باعث شد تا سخنانش در برابر ستمگران گرايشی عقيدتی، رسانه ای، سياسی، روانی و اجتماعی داشته باشد. سخنانش در به هم كوبيدن جبروت و غرور يزيد و كاهش قدرتش تأثير گذار بود.
ایشان در پایان از شکرت کنندگان خواست تا سيره حضرت زينب عليها السلام را از كودكی تا وفاتش مورد مطالعه قرار دهند تا الگويی سازنده از نظر روحی برای آنان باشد. و اين امر را بايد از دوران كودكی در فرزندانمان نهادينه كنيم تا در مسير زندگی از ان الگو بگيرند.
خانم دکتر خوله القزوینی مشاور مسائل خانواده از کویت، به مسئله نقشه تخریب جایگاه زن در خانواده و جامعه که از سوی دشمنان به صورت مخفیانه دنبال می شود اشاره نموده و گفت: كسی كه حقيقت وضعيت اجتماعی ما را دنبال كند دريافت خواهد كرد كه پروژه ای به صورت مخفيانه تلاش می كند تا نظام خانواده های مسلمان را از هم بپاشد و ارزش معنوی و انسانی آن را از بين برد و انديشه ای تخريب كننده در حال فعاليت برای از بين بردن عقايد است.
خانم القزوینی در خصوص توطئه هایی که در ارائه الگوهای نامناسب برای زنان مسلمان اشاره نمود و گفت: آنها الگوهايی از زنانی می خواهند كه از نظر انديشه، قدرت و برتری تُهی باشند تا نسلی بی رمق و بدون شخصيت تربيت كنند.
آنها با سانسور خبری و عدم ارائه الگوهای بزرگ اسلامی مانند حضرت زينب سلام الله عليها می خواهند شخصيت زينب قهرمان كربلا را ترور كنند.
سپس به سخن یکی از شرق شناسان انگلیسی پس از جنگ جهانی دوم استناد کرد که می نویسد: اين زينب كيست كه به يكی از ستمگران دوران خود يزيد اين گونه می گويد: نيرنگ خود را بكار بند و تلاش خود را بنما، كه به خدا سوگند كه ياد را محو نخواهی كرد و وحی ما را از بين نخواهی برد. سخنانش از شدت قدرت، سنگ ها را می شكافد.زينب عرش بزرگی مانند عرش يزيد بن معاويه را به لرزه در می آورد. برای همين بايد جايگاه و اصول، ارزش ها، اخلاق، انديشه و سياست موجود در آن را كم ارزش جلوه دهيم. بايد فرهنگی ايجاد كنيم كه زينب را پس براند و او را بشكند؛ تا كسی از او الگو نگيرد و اندك اندك تأثير او از بين خواهد رفت و مناصب ما از دسترسی چنين شخصيت هايی به دور خواهد ماند.
وی در پایان به بیان جنگ نرم دشمن بر علیه زنان مسلمان می پردازد و می گوید: آنها از طريق جنگ نرم اين گونه نقشه می كشند، تا از زن مسلمان مهمترين عوامل قدرتش كه در شخصيت برجسته ای مانند زينب جمع شده را سلب نمايند كه سازنده فرهنگ ها و جريان های مخالف است.
آنها زينب با شخصيت والايش را با زنی زيبا و لباس های فريبنده و ظواهر مادی و با جنس لطيف جايگزين می كنند.
لذا باید به موارد ذیل توجه کنیم:
- مفهوم قدرت معنوی در زن را احيا كنيم و بُعد انسانی او را برانگيزانيم تا در خانواده و جامعه خود تأثير گذار باشد
- مفهوم معنوی عاطفهی مقدس نزد زن را احيا كنيم همانی كه در حضرت زينب سلام الله عليها در روز عاشورا با دربرگرفتن زنان و كودكان تجسم پيدا كرد.
- ارزش عزت را در زنان را احيا كنيم تا دريابد كه اسلام به او قدرت، توانمندی و جايگاهی والا می دهد كه بتواند در برابر ستمگران بايستد
- الگوی ناب زينبی را بر پايه قدرت و عزت فعال نمائيم
- تأكيد بر بُعد معنوی و ايمانی در زنان از طريق پای بندی به عبادات و مستحبات همان گونه كه حضرت زينب نماز شبش را در شب يازدهم رها نكرد حتی در اوج درد و مصايبش چرا كه عبادت روح زن را صيقل می دهد.
سپس خانم فادیا الحسینی، روزنامه نگار از تونس با تسلیت به مناسبت درگذشت آیت الله تسخیری، به ابعاد راهبردی شخصیت حضرت زینب اشاره می نماید و می گوید: اگر زينب عليها السلام نبود، نمی دانستيم چه اتفاقی رخ داده و در كربلا چه گذشته است ؟ و حجم مظلوميتی كه هم اكنون در آن هستيم و بر زن ها در طول زمان گذشته است اطلاعی نداشتيم. همان بانويی كه سر برادر خود را از عراق و كربلا همراه داشت و در هر مكانی درباره آن سخن گفت و به دهها، صدها و هزاران نفر گفت كه چه اتفاقی در آنجا رخ داده است. اتفاقی كه در كربلا افتاد مانند شمشيری دولبه است.سلاحی برای مردان و سلاحی برای زنان مسلمان به شمار می رود. چرا كه حضرت زينب كوهی از صبر و كوهی از عزم و اراده بود. او اولين خبرنگار در طول زمان و در طول تاريخ بود تا جايی كه نويسندگان جهانی درباره مظلوميت كربلا و اهل بيت سخن گفتند.
وی سپس به نمونه هایی از الگوگیری زنان امروزی از حضرت زینب اشاره می نماید و به بیان وظایفی که اصحاب رسانه درباب الگوگیری از آن حضرت بر عهده دارند پرداخته و می گوید: حضرت زينب يك بانوی ضعيفی نبود كه تنها بخواهد سر بريده برادرش را با خود همراه كند، بلكه او يك رسانه ای بود كه خبری يقينی به همراه دليل را با خود آورده بود. ما نيز به عنوان اصحاب رسانه نه تنها تكيه مان بر اصل خبر است بلكه تصوير را نيز ضميمه خبر می كنيم. حضرت زينب نخستين و آخرين شاهد رخدادهای كربلا بود. وزينب را می بينيم كه به عنوان كوهی از صبر چه چيزی به ما ارائه می كند، نه فقط برای فردا، بلكه برای فرداهای ديگر وبرای گذشته و حال و آينده ما كه چه اتفاقی رخ خواهد داد. بنابراين حضرت زينب برای ما به مثابه راه و روش به سمت ايمان به خداوند است.
این روزنامه نگار تونسی در پایان می گوید: لذا اگر زينب نبود، زنان در اسلام نمی توانستند در امنيت زندگی كنند. و نمی توانستند اين چنين قدرتمند دربرابر قدرت های جهانی و شوكت قدرت های جهانی بايستد. همان قدرت هايی كه زن را به عنوان كالايی بی ارزش معرفی كرده اند. حضرت زينب همزمان با مفهوم حجاب و قدرت به ميدان آمد. پوشيدگی نشانه ضعف نيست و نشانه ارتجاع نبوده بلكه نشانه حركت به سوی جلوست. لذا زنی كه حضرت زينب به عنوان يك انديشه، منطق و عقلانيت معرفی كرد، زنی ضعيف و خوار و زبون نيست خواه در خانه شوهرش و يا جامعه و يا در ميدان جنگی باشد كه خود آن را هدايت می كند، تفاوتی نمی كند. چرا كه جنگ تنها در ميدان جنگ متعارف نبوده بلكه در ميدان تربيت نيز وجود دارد، تربيت خود نيز جنگی از جنگ های زنان اين امت است.
خانم زهراء الموسوی استاد روانشناسی از لبنان؛ به بیان نقش زنان در جوامع شهر نشین پرداخته و نبود منابع کافی در معرفی سیره زنان برجسته تاریخ را یکی از مشکلات بر سر راه معرفِی آنها دانست و واقعه عاشورا را از این امر استثنا می کند و می گوید: اما واقعه عاشورا يكی از حوادث برجسته و ويژه ای است كه نقش زن در آن نخست به شكلی تأثير گذار و دوم به شكل مثبت نمايان شده است.
بسياری از رخدادهای تلخ تاريخی به زنها نسبت داده شده است اما در واقعه عاشورا نقش زن به طور يكسان بسيار برجسته است چه زنان اهل بيت پيامبر و چه زنان اصحاب و حتی زنانی كه در ميان دشمن بوده اند و اين يكی از بخش های( تاريخی )نادر به شمار می رود.
وی در ادامه به معرفی برخی الگوهایی از زنان می پردازد که کمتر مورد توجه قرار گرفته شده اند مانند موضع گیری زن خولی در آوردن سر بریده امام حسین به منزلش و یا موضع گیری زن زهیر بن القین و تغییر سرنوشت وی،و سپس می گوید: اين موضع گيری ها نشان دهنده اهميت نقش زن در تصميم گيری مرتبط با حق و باطل است و بايد بدانيم كه انصاف داشتن و تصميم گيری در اين زمينه تنها در موضع گيری های مهم و سرنوشت سازی مانند عاشورا محدود نمی شود بلكه ما بايد درس زندگی را از عاشورا بگيريم و آن را در زندگی روزمره خود پياده كنيم.
وی در پایان به نمونه هایی از رفتاری که زنان می توانند در زندگیشان برای جلوگیری از رفتار زشت همسران از خود نشان دهند اشاره می کند و سخن خود را با این جمله پایان می دهد که: من اينجا به نقش بزرگ حضرت زينب و نه نقش زنان خاندان اهل بيت اشاره ای نكردم كه بهانه ای آورده نشود كه آنها در خاندان نبوت وامامت تربيت يافته اند و ما كجا و آنها كجا !؟
بلكه مثالی از زنان عادی جامعه آوردم و می خواهيم آن رفتار را در زندگی روزمره خود پياده كنيم.
