تکرار/ گزارش تقریب از اندیشه‌های تقریبی امام به مناسبت ایام ارتحال حضرت روح‌الله؛
ما برادرى خودمان را به برادران اهل سنت اعلام مى‌کنیم/ وحدت از علل محدثه و رمز ماندگاری انقلاب اسلامی است+ فیلم
امام خمینی با بیان اینکه در اسلام بین شیعه و سنى ابداً تفرقه نیست، فرموده‌اند: ما پیوستگى خودمان را به اقلیت‌هاى مذهبى و برادرى خودمان را به برادران اهل سنت اعلام مى‌کنیم.
اشتراک گذاری :
حوزه اندیشه خبرگزاری تقریب- فاطمه جباری: به مناسبت در پیش بودن ایام ارتحال امام خمینی (ره) خبرگزاری تقریب به بازخوانی اندیشه‌های تقریبی امام راحل در حوزه سیاست، اجتماع و عرصه بین‌الملل پرداخته است که در ادامه می‌آید:
امام خمینی(ره) وحدت را عامل قدرت و تفرقه را موجب سستی پایه دیانت تلقی کرده و وحدت جهان اسلام برای حضرت امام آرمانی بزرگ تلقی می‌شد. ایشان درد و ضعف ملت را در تفرقه می‌داند و مجد و عظمت را در وحدت و همدلی. ایشان راهکارهای مؤثری را برای تحقق همگرایی و همدلی امت اسلامی ارائه می‌دهند و خود نیز پای در میدان می‌نهد و به بسیاری از آن راهکارها جامه عمل می‌پوشاند.
ایشان یکی از راهکارهای اساسی وحدت اسلامی را ایجاد حکومت اسلامی می‌دانست. امام خمینی در بیان مفهوم وحدت دو نکته با هم بودن و اجتماع داشتن و اعتصام در راه حق را مطرح می‌کنند و اعتقاد دارند که وحدت حقیقی بدون اعتصام به حبل خدا معنا نخواهد داشت. وحدت از دیدگاه امام دارای دامنه وسیعی است و وحدت مستضعفان یا مسلمانان در راه اهداف کلی دینی و دستیابی به کمال و رشد مطرح است.
ایشان وحدت را از علل محدثه و رمز ماندگاری انقلاب اسلامی می‌دانستند. انسجام امت اسلامی در دیدگاه مقام معظم رهبری، به معنای فهم درد مشترک، دشمنیهای مشترک و ظرفیتهای مشترک می‌باشد که در این یک‌نوایی و همدلی است که وحدت، عینیت می‌یابد.
مفهوم وحدت اسلامی در اندیشه امام خمینی(س)
در اندیشه امام خمینی(س) وحدت اسلامی شامل نوعی وفاق شناختی و ارزشی است که منشأ الهی و معنوی دارد و در کتاب و سنت نمونه های هنجاری و رفتاری آن در بعد نظری و عملی تدوین شده است. چنین وحدتی ناشی از انرژی عاطفی، همت و اعتماد متقابل افراد و گروههاست که مقصد شریعت، موجب قدرت، عامل اصلاح و پیشرفت و مانع فساد جامعه است.
«یکی از مقاصد بزرگ شرایع و انبیای عظام علیهم السلام، که علاوه بر آنکه خود، مقصود مستقل است، وسیلۀ پیشرفت مقاصد بزرگ و دخیل تام در تشکیل مدینه فاضله می باشد، توحید کلمه و توحید عقیده است، و اجتماع در تمام امور و جلوگیری از تعدیات ظالمانه ارباب تعدی است که مستلزم فساد بنی الانسان و خراب مدینه فاضله است. و این مقصد بزرگ، که مصلح اجتماعی و فردی است، انجام نگیرد مگر در سایۀ وحدت نفوس و اتحاد هم و الفت و اخوت و صداقت قلبی و صفای باطنی و ظاهری، و افراد جامعه به طوری شوند که نوع بنی آدم تشکیل یک شخص دهند، هر جمعیت به منزله یک شخص باشد و افراد به منزلۀ اعضا و اجزای آن باشند؛ و تمام کوششها و سعی ها حول یک مقصد بزرگ الهی و یک مهم عظیم عقلی، که صلاح جمعیت و فرد است، چرخ زند.»1
امام خمینی در این زمینه معتقد بود؛ «چنان چه از مراجعه به تواریخ مخصوصاً تاریخ جنگهای اسلام و فتوحات عظیمه آن مطلب خوب روشن می شود که در اوایل طلوع این قانون الهی، چون شمه ای از این اتحاد و وحدت در بین مسلمین بود در مدت کمی چه فتوحات بزرگی کردند و در اندک زمانی به سلطنت های بزرگ آن زمان که عمده آن ایران و روم بوده غلبه کردند.»
امام خمینی(س) به اقتضائات عقلی، شرعی و زمانی بر ضرورت وحدت مسلمین در سطوح مختلف ملی و بین المللی تأکید داشته اند و تفرقه مسلمین و سلطۀ مستکبران را ناشی از عدم توجه به مبانی دینی و آیات کریمه قرآن می دانند:
«همۀ مسلمین جهان توجه بکنند به این آیاتی که در قرآن کریم برای وحدت مسلمین نازل شده است و مسلمین را دعوت به وحدت و اعتصام به حبل الله که همان اسلام است فرموده است.»3
«اگر همۀ مؤمنین در قطرهای اسلامی، در تمام کشورهای اسلامی همین یک دستور خدا را که خدا عقد اخوت بینشان انداخته است، همین یک دستور را عمل بکنند، قابل آسیب دیگر نیست. اگر یک میلیارد جمعیت مسلمان، یک میلیارد جمعیت مسلمان که مع الأسف یک میلیارد جمعیتی هستند که تحت سلطۀ غیر هستند، یک میلیارد جمعیت تحت سلطۀ دویست و پنجاه میلیون، اگر این یک میلیارد جمعیت به این حکم خدا سرنهاده باشند، اطاعت کرده بودند همین یک حکم را که «انما المؤمنون اخوة»، برادرند اینها، اگر این برادری در همه جا بود، اگر این برادری در تمام قشرهای ملتها بود، این گرفتاریها برای ما پیدا نمی شد.»4
از عبارات مختلفی که امام خمینی(س) بیان کرده اند چنین استنباط می شود که وحدت و همبستگی در اندیشه ایشان مبتنی بر نوعی پذیرش ایمانی و تعهد درونیِ تعمیم یافته است که در همدلی دینی متجلی می گردد. انسجام مطلوب در این رویکرد ناشی از سازگاری درونی است که گروهها و افراد، داوطلبانه و بر مبنای اعتقاد دینی بر آن مکلف شده اند و این باورها کنش های متقابل سازمان یافته ای را بین مؤمنان ایجاد می کند که معطوف به ارزشهای الهی است و از این جهت که ارزیابی و پاداش این کنش‌ها در غایت عمل با افراد نیست، حفظ طراوت فرهنگی به صور مختلف بویژه از طریق فرآیند قدسی شدن متناوب و تدبیر جریان انرژی عاطفی جامعه به راحتی میسر است.
«شما ای ملت ایران! ای مسلمانان پاک طینت! به احکام نورانی قرآن کریم بیش از پیش گرایش کنید. و دست اتفاق و برادری به هم دهید و از اختلافات دست بردارید و برای قرآن کریم و اسلام عزیز فکری کنید. تعلیمات اسلام را نصب العین قرار دهید.»5
«در هر جا مسلمی پیدا بشود باید با سایر مسلمین تفاهم کنند و این مطلبی است که خدای تبارک و تعالی در قرآن کریم سفارش کرده است و پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله، سفارش فرموده است و ائمه مسلمین سفارش فرموده اند و علمای بیدار اسلام دنبال این امر را گرفته و کوشش کرده اند به اینکه مسلمین را در تحت لوای اسلام به وحدت و یگانگی دعوت کنند.»6
این نوع از وحدت موجب حفظ هویت دینی و جمعی و ثبات و پایداری آن می گردد و زمینه همکاری و تعاون را با رواج اعتماد متقابل در جریان مشارکت برای اصلاح و توسعۀ امور مسلمین در جامعه فراهم می‌آورد. چنین وفاقی که ناشی از هویت اعتقادی است از پویایی بیشتری برخوردار است و ضمن مقابله با فرهنگ بیگانه و فرآیند انتشار آن عناصر مساعد دیگر فرهنگها را در خود جذب می کند.
تجلیگاه عاطفه جمعی عمیق از دیدگاه جامعه شناختی، مناسک جمعی هستند؛ که ارزشها، باورها و نمادها در آن اصلی ترین نقشهای خود را بوضوح و سادگی نشان می دهند و موجبات انسجام و وحدت اجتماعی را مهیا می گردنند. امام خمینی(س) بارها به این امر مهم اشاره فرموده اند و از اعیاد مذهبی (قربان، فطر و میلاد حضرت محمد صلی الله علیه و آله) و مراسم حج به عنوان موجبات وحدت نامبرده اند و از آنجا که کعبه، متعالی ترین نماد مجسم و کانون توجه مسلمین به سوی خداست برای فریضه حج به عنوان یکی از مناسک الهی نقش ویژه ای قایل شده اند. ایشان پس از آنکه هشدار می دهند که چاره اساسی دردهای مسلمین وحدت است و می فرمایند:
«این وحدت که اسلام شریف و قرآن کریم بر آن پافشاری کرده اند، با دعوت و تبلیغ دامنه دار باید بوجود آید و مرکز این دعوت و تبلیغ، مکه معظمه در زمان اجتماع مسلمین برای فریضه حج است.»7
امام خمینی در رابطه با اهمیت وحدت امت اسلامی و تأثیر آن در تشکیل حکومت اسلامی اعتقاد داشت «ما برای این که وحدت امت اسلام را تأمین کنیم، برای این که وطن اسلام را از تصرف و نفوذ استعمارگران و دولتهای دست نشانده آن ها خارج و آزاد کنیم. راهی نداریم جز این که تشکیل حکومت بدهیم. چون به منظور تحقق وحدت و آزادی ملتهای مسلمان بایستی حکومتهای ظالم و دست نشانده را سرنگون کنیم و پس از آن حکومت عادلانه اسلامی را که در خدمت مردم است بوجود آوریم. تشکیل حکومت برای حفظ نظام و وحدت مسلمین است» (صحیفه ی امام خمینی 27)
انقلاب اسلامی ایران با پیروزی بر رژیم ستمشاهی پهلوی به رهبری امام خمینی یکی از پایه های مهم سیاست داخلی و خارجی خود را بر وحدت اسلامی قرار داد، دفاع از مسلمانان جهان به عنوان یکی از اصول اساسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قانون اساسی کشورمان مورد توجه قرار گرفته است.
وحدت شیعه و سنی در کلام حضرت امام خمینی (ره)
اختلافاتى که در عراق، در ایران، در سایر ممالک اسلامى ایجاد مى کنند، باید سران دول اسلامى توجه داشته باشند به این معنا که این اختلافات اختلافاتى است که هستى آنها را به باد مى دهد. باید با عقل، با تدبیر، توجه داشته باشند به این معنا که به اسم مذهب و به اسم اسلام مى خواهند اسلام را از بین ببرند. دست‌هاى ناپاکى که بین شیعه و سنى در این ممالک اختلاف مى اندازد اینها نه شیعه هستند و نه سنى هستند؛ اینها دست‌هاى ایادى استعمار هستند که مى خواهند ممالک اسلامى را از دست آنها بگیرند؛ ذخایر را از دست آنها بگیرند؛ بازار سیاه درست کنند براى ممالک به اصطلاح مترقى؛(۱)
ما پیوستگى خودمان را به اقلیت‌هاى مذهبى اعلام مى کنیم. ما برادرى خودمان را به برادران اهل سنت اعلام مى کنیم. دشمنان اسلامند که مى خواهند ما را با برادرهاى خودمان مختلف کنند. دشمن‌هاى اسلام یا گول‌خورده هاىِ از آنها هستند که در این وقت مخالفت مابین دو دسته را اعلام مى کنند. ما اعلام مى کنیم وحدت کلمه مسلمین را. اگر مسلمین وحدت کلمه داشتند، امکان نداشت اجانب بر آنها تسلط پیدا بکنند. این تفرقه در بین مسلمین است که باعث شده است که اجانب بر ما تسلط پیدا بکنند. این تفرقه مسلمین است که از اول با دست اشخاص جاهل تحقق پیدا کرد، و الآن هم ما گرفتار هستیم. واجب است بر همه مسلمین که با هم باشند. یک زمان حساسى است؛ مابین حیات و موت مردد هستیم. ما الآن مملکت‌مان یا باید تا ابد زیر یوغ استعمار و استبداد باشد، یا باید الآن از این یوغ خارج بشود. اگر وحدت کلمه را حفظ نکنید، تا آخر باید مبتلا باشید.(۲)
در اسلام بین شیعه و سنى ابداً تفرقه نیست؛ بین شیعه و سنى نباید تفرقه باشد. باید وحدت کلمه را حفظ کنید. ائمه‌ی اطهار ما سفارش کردند به ما که بپیوندید با هم؛ و با هم اجتماعمان را حفظ کنیم. و کسى که این اجتماع را بخواهد که به هم بزند، یا جاهل است و یا مغرض. و نباید به این حرف‌ها گوش بکنند. برادران سنى ما نباید به یک تبلیغاتى که از طرف دشمنان اسلام مى شود ترتیب اثر بدهند. ما با آنها برادر هستیم، آنها با ما برادر هستند. این مملکت مال همه ماست، مال همه‌ی ما. مال اقلیت‌هاى مذهبى، مال مذهبیون ما، مال برادران اهل سنت ما. همه ما با هم هستیم.(۳)
قریب سیصد سال پیش از این، سیاست خارجى در ایران و در شرق [اجرا] شد. آنها بیشتر درصدد این مسائل برآمدند. کارشناس‌هاى آنها اشخاص و طوایف را مطالعه کردند و روحیات مردم را دیدند و همه‌ی جهات مادیات ما را تحت مطالعه قرار دادند، و از دو راه خواستند از ما بهره‌گیرى کنند: مادى، مى بینید که بهره‌گیرى کردند؛ بهره‌گیرى روحانى هم این بود که به این اختلافات دامن زدند و ما را بیشتر، از هم جدا کردند. اینکه مى بینید یک کلمه وقتى از یک آدمى در اینجا صادر مى شود، آن را عَلَم مى کنند و چند هزار، چند صد هزار چاپ مى کنند، نه اینکه یک آدم معمولى این کار را بکند، این دولت‌ها و این خارجی‌ها هستند که به آن دامن مى زنند و آنطور منتشر مى کنند.
ما با هم یکى هستیم و ما جدا نیستیم. اختلاف، اختلاف دو تا مذهب است؛ این اختلاف نباید اسباب این معنا بشود که ما در اساس اسلام [اختلاف کنیم ]. اسلام بالاتر از این معانى است که ما به واسطه اختلاف مسلکى از اسلام مثلًا چه بکنیم.
ما که مى بینیم الآن اسلام در معرض خطر است، بر همه ما لازم است که دست به هم بدهیم و از آن اشتباهاتى که در سابق بوده دست برداریم، دستهایى را که مثل سابق [مى خواهند] ما را از هم جدا کنند قطع کنی،ما با مسلمین اهل تسنن یکى هستیم؛ واحد هستیم که مسلمان و برادر هستیم. اگر کسى کلامى بگوید که باعث تفرقه بین ما مسلمانها بشود، بدانید که یا جاهل هستند یا از کسانى هستند که مى خواهند بین مسلمانان اختلاف بیندازند. قضیه شیعه و سنى اصلًا در کار نیست، ما همه با هم برادریم .(۵)
نهضت اسلامى ایران مظهر برادرى شیعه و سنى و هم‌گامى نژادهاى مختلف کشور ایران است.(6)
امروز آن چیزى که تکلیف همه ماست، شما برادرهاى اهل سنت، اینها برادرهاى اهل تشیع، همه، همه افراد این ملت تکلیف دارند، این است که الآن توجه به این معنا داشته باشند که دستهایى در کار است که نگذارند اسلام تحقق پیدا بکند، با شیوه هاى مختلف. شیوه هاى مختلفى الآن در کار است. و این نکته اش این است که خارجی‌ها آنکه به آن رسیده اند این است که اسلام است که جلو منافع آنها را مى گیرد. اگر اسلام تحقق پیدا بکند، این مملکت یک مملکت اسلامى بشود، دست آنها دیگر تا آخر کوتاه است؛(۷)
عوامل اجانب که منافع خود و اربابانشان را در خطر مى بینند، براى تحریک برادران اهل سنت و دامن زدن به برادرکشى، قضیه‌ی شیعه و سنى را طرح نموده و مى خواهند با شیطنت بین برادران اختلاف ایجاد کنند. در جمهورى اسلامى همه‌ی برادران سنى و شیعه در کنار هم و با هم برادر و در حقوق مساوى هستند. هرکس خلاف این را تبلیغ کرد، دشمن اسلام و ایران است.(۸)
یک دسته از مسلمانان شیعه هستند و یک دسته اى از مسلمانان سنى، یک دسته حنفى و یک دسته اى حنبلى و دسته اى اخبارى هستند؛ اصلًا طرح این معنا، از اول درست نبود. در یک جامعه اى که همه مى خواهند به اسلام خدمت کنند و براى اسلام باشند، این مسائل نباید طرح شود. ما همه برادر هستیم و با هم هستیم؛ منتها علماى شما یک دسته فتوا به یک چیز دادند و شما تقلید از علماى خود کردید و شدید حنفى؛ یک دسته فتواى شافعى را عمل کردند و یک دسته دیگر فتواى حضرت صادق را عمل کردند، اینها شدند شیعه، اینها دلیل اختلاف نیست. ما نباید با هم اختلاف و یا یک تضادى داشته باشیم، ما همه با هم برادریم.
برادران شیعه و سنى باید از هر اختلافى احتراز کنند. امروز اختلاف بین ما، تنها به نفع آن‌هایى است که نه به مذهب شیعه اعتقاد دارند و نه به مذهب حنفى و یا سایر فِرق، آنها مى خواهند نه این باشد نه آن، راه را اینطور مى دانند که بین شما و ما اختلاف بیندازند. ما باید توجه به این معنا بکنیم که همه‌ی ما مسلمان هستیم و همه‌ی ما اهل قرآن و اهل توحید هستیم، و باید براى قرآن و توحید زحمت بکشیم و خدمت بکنیم.(۹)
اینهایى که درصدد این معانى هستند، بدانند که اگر همه‌ی قدرت‌هاى خودشان را هم جمع بکنند نمى توانند به یک ملتى که همه با هم فریاد اللَّه‌اکبر مى زنند، نمى توانند اینها با آنها مقاومت کنند؛ بیخود درصدد تفرقه‌اندازى هستند. مسلمانها برادرند و تفرقه پیدا نمى کنند با تبلیغات سوء بعض عناصر فاسد. اصل این مسئله که شیعه و سنى، شیعه یک طرف و سنى یک طرف، این از روى جهالت و از روى تبلیغاتى که اجانب کردند پیش آمده است. چنانچه بین خود شیعه هم اشخاص مختلفى را با هم به مبارزه وا مى‌دارند، و بین خود برادرهاى سنى هم یک طایفه اى را به طایفه‌ی دیگر، در مقابل هم قرار مى دهند.
امروز روزى است که تمام طوایف مسلمین مقابل هستند با قدرت‌هاى شیطانى که اساس اسلام را مى خواهند از بین ببرند؛ آن قدرت‌هایى که دریافته اند که آن چیزى که خطر براى آنها دارد اسلام است، آن چیزى که خطر براى آنها دارد وحدت ملت‌هاى اسلامى است. امروز روزى است که [باید] تمام مسلمین تمام بلاد عالَم با هم مجتمع بشوند.(۱۰)
الآن اجتماعاتى هست که به اسم شیعه و سنى بنا بر ایجاد اختلاف دارند؛[...] اگر- خداى نخواسته- این قدرت‌هاى بزرگ در ایران برگردند، نه اسلامى و نه اهل سنتى و نه اهل تشیعى باقى مى گذارد.
اگر اینها این دفعه- خداى نخواسته- برگردند، براى اینکه از این برادران سنى و شیعه صدمه دیدند و از اجتماعات آنها نفع‌هاى خودشان را و چپاول‌گری‌هاى خودشان را از دست داده اند، این دفعه بدانید که- خداى نخواسته- اگر آنها برگردند، اساس اسلام را که منشأ اجتماع شما برادران بود، از بین خواهند برد. برادران بیدار باشند و کسانى که درصدد این هستند که بین برادران شیعى و سنى اختلاف بیندازند، اگر وابسته به امریکا یا شوروى هستند، آنها نصیحت را معلوم نیست بپذیرند و اما اگر وابسته به آنها نیستند و براى اسلام و براى کشور اسلامى خودشان و براى مسلمین مى خواهند کارى بکنند، راه، ایجاد اختلاف نیست.
راه، این است که تمام گروهها، را با هم آشتى بدهند و این اجتماعى که بحمداللَّه در ایران پیدا شده است و این وحدت کلمه اى که بین همه‌ی قشرهاى کشور پیدا شده است، کوشش کنند که محفوظ باشد.(۱۱)
همه‌ی طوایفى که در ایران هستند با هم اخوت داشته باشند، توجه کنند به اینکه الآن کسانى که مخالف با اسلام هستند و دارند پخش مى کنند مطالبى را، مى خواهند بین برادرهاى شیعه و سنى اختلاف ایجاد کنند. اینها نه خیرخواه شیعه هستند، نه خیرخواه سنى، و اینها با اسلام مخالفند. بیدار باشند همه‌ی برادرها، با هم باشند. دشمن مشترک ما داریم، به این دشمن مشترک باید ما با هم حمله کنیم و آنها را نگذاریم که خداى نخواسته، در صفوف ما یک رخوتى ایجاد بشود و یک اختلافى ایجاد بشود.(۱۲)
برادران و خواهران هر دو فرقه باید هوشیار باشند. و بدانند که این کوردلان جیره‌خوار با اسم اسلام و قرآن مجید و سنت پیامبر مى خواهند اسلام و قرآن و سنت را از بین مسلمین برچینند؛ یا لااقل به انحراف کشانند. برادران و خواهران باید بدانند که امریکا و اسرائیل با اساس اسلام دشمنند؛ چرا که اسلام و کتاب و سنت را خار راه خود و مانع از چپاول‌گرى شان مى دانند؛ چرا که ایران با پیروى از همین کتاب و سنت بود که در مقابل آنان بپاخاست و انقلاب نمود و پیروز شد. امروز توطئه بر ضد ایران و حکومت آن و حزب‌اللَّه در حقیقت توطئه براى محو اسلام و کتاب و سنت است.(۱۳)
امریکا و آل سعود حادثه مکه را یک مبارزه فرقه اى و نزاع قدرت میان شیعه و سنى ترسیم نموده؛ و ایران و رهبران آن را به عنوان کسانى که هوس رسیدن به یک امپراتورى بزرگ را در سر مى پرورانند معرفى مى کنند تا بسیارى از کسانى که از مسیر حوادث سیاسى جهان اسلام و نقشه هاى شوم جهان‌خواران بی‌خبرند تصور کنند که فریاد برائت ما از مشرکین و مبارزه‌ی ما براى کسب آزادى ملتها در مسیر کسب قدرت سیاسى مان و گسترش قلمرو جغرافیاى حکومت اسلامى است.
البته براى ما و همه‌ی اندیشمندان و محققانى که از نیات پلید تشکیلات آل سعود باخبرند جاى تعجب نیست که به ایران و حکومتى که از بدو پیروزى تا به حال فریاد وحدت مسلمین را سر داده است و در همه‌ی حوادث جهانِ اسلام، خود را شریک غم و شادى مسلمانان مى داند، تهمت افتراق و جدایى مسلمانان را بزنند؛ و یا بالاتر از آن، زائرانى را که به عشق زیارت مرقد پیامبر و حرم امن الهى به حجاز رفته اند به لشکرکشى و تشکل براى تصرف کعبه و آتش زدن حرم خدا و تخریب مدینه‌ی پیامبر متهم نمایند! و دلیل و مدرک این کار را حضور پاسداران و نظامیان و مسئولین کشورمان در مراسم حج ذکر کنند! آرى، در منطق آل سعود نظامى و پاسدار کشور اسلامى باید با حج بیگانه باشد؛ و اینگونه سفرها براى مسئولین کشورى و لشکرى تعجب آور و توطئه انگیز مى شود.
از نظر استکبار، مسئولین کشورهاى اسلامى باید به فرنگ بروند، آنها را به حج چه کار! دست‌نشاندگان امریکا آتش‌زدن پرچم امریکا را به حساب آتش‌زدن حرم، و شعار مرگ بر شوروى و امریکا و اسرائیل را به حساب دشمنى با خدا و قرآن و پیامبر گذاشته اند؛ و نیز مسئولین و نظامیان ما را با لباس احرام به عنوان رهبران توطئه معرفى کرده اند!
امت واحده از نظر امام خمینی که متشکل از همه اقوام، نژادها و ملیتها می باشد، هدف اسلام برای مقابله با دشمنان است. «اسلام آمده تا ملل دنیا را، عرب را، عجم را، ترک، فارس را، همه را با هم متحد کند و یک امت بزرگ به نام امت اسلام در دنیا برقرار کند. تا کسانی که می خواهند سلطه ای بر این دولتهای اسلامی و مراکز اسلامی پیدا بکنند بواسطه اجتماع بزرگی که مسلمین از هر طایفه هستند نتوانند» (صحیفه ی امام خمینی، 13/ 225) در فرهنگ اسلامی نیز بزرگترین ارزش که مورد اهتمام انبیاء است اعتقاد به توحید و یگانگی ذات خداوند است. توحید خود متضمن مفهوم وحدت نیز می باشد.
امام خمینی توحید کلمه و توحید عقیده را مهم ترین هدف پیامبران می داند. ایشان علل درخشش تمدن اسلامی و توفیق علمی و اعتقادی آن را حرکت بر محور توحید و وحدت می دانند. توحید هم خود محور همگرایی است و هم بسیاری از عوامل واگرایی مسلمانان را دفع می کند. و این وحدت عقیده به وحدت عمل می انجامد.
وحدت عامل پیروزی
در میان اندیشمندانی که اندیشه وحدت را در میان جامعه اسلامی مطرح کرده اند، فقط برخی از آنان مانند آیت اللّه العظمی بروجردی امکان دستیابی به موقعیت های قابل توجه را یافتند. متأسفانه به دلیل وجود افراد متعصّب و قشری در هر دو گروه، و تلاش های استعمار برای دامن زدن به اختلافات فرقه ای، این تلاش در بسیاری از مراحل ناکام ماند. مفهوم وحدت به دوره برپایی جمهوری اسلامی در ایران اختصاص ندارد، بلکه ایشان حتی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی نیز این مسأله را گوشزد کرده‌اند:
«باید این رمز پیروزی را که وحدت کلمه و اتکای به قرآن مجید است، حفظ کنیم و همه با هم به پیش برویم و حکومت جمهوری اسلامی را در ایران مستقر کنیم.»(13)
ایشان پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز به این مسأله اشاره نموده و می فرمایند: «ما اگر این وحدت کلمه و این خاصیّت که عبارت از اسلامیت است که در آن همه چیز هست، اگر این را ما حفظ کنیم، تا آخر پیروز هستیم و اگر خدای ناخواسته آن ها اخلال کنند یا ما شُل باشیم و جلوشان را نگیریم و یا خودمان خیال کنیم که پیروزیم و به سستی گرایش پیدا کنیم، من خوف این را دارم که خدای ناکرده با فرجامی دیگر، همان مسایل را پیش بیاورند. اگر ما ایستادگی کنیم و قدرتی که الان در دستمان است که قدرت ملت است، حفظ کنیم، وحدت کلمه را حفظ کنیم، همه پیروز خواهیم شد».(14)
امام خمینی(ره) وحدت را علت «محدثه» و «مبقیه»ی نظام اسلامی دانسته، اسلام و وحدت را ضامن بقای مسلمانان دانسته اند: «اگر مسلمین آن عزت و عظمتی که در صدر اسلام داشتند، بازیابند، به اسلام و وحدت کلمه روی آورند، آن اتفاق بر محور اسلام بود که آن قدرت و شجاعت مافوق الطبیعه را به وجود آورد».(15)
وحدت یک تکلیف شرعی
در دیدگاه تکلیف گرای امام، اصولاً اقدام سیاسی یک تکلیف شرعی است. از این رو در بسیاری از موارد مشارکت های سیاسی؛ مانند شرکت در انتخابات یا تأیید نظام به واسطه گردهمایی و راهپیمایی و... که عموما در دیدگاه یک اندیشمند سیاسی از «حقوق» مردم است، از دیدگاه امام تکلیف و وظیفه مردم نیز هست. ایشان عدم توجه به وحدت و ترک آن را در زمره «گناه کبیره» و «جُرم بزرگ» می شمارد: «اگر چنان چه در یک وقتی هم یک همچو مطلبی واقع شود، آن هم یک جرم است. امروز این مسأله ـ تضعیف وحدت ـ جُرم بسیار بزرگی است».(16)
این مسأله موجب گردید که امام در بسیاری از موارد که مطلب یا کاری که با دیدگاه های ایشان سازگاری نداشت، ولی مسئولین و صاحب نظران امور مملکتی بر آن اتفاق نظر داشتند، به خاطر حفظ وحدت و جلوگیری از تفرقه و اختلاف بیشتر سکوت اختیار نمایند و حتّی زمینه ی اتحاد را فراهم آورند. ایشان می فرمایند: «البتّه ما نمی توانیم از نفسانیت خودمان به طور مطلق جلوگیری کنیم، ما همچو قدرتی نداریم، امّا قدرت این را داریم که جلوی خودمان را بگیریم که اظهار نکنیم. قدرت نداریم اگر با یک کسی واقعا مخالفیم، مخالفت را در قلبمان هم نداشته باشیم، اما قدرت این را داریم که در مقام عمل اظهار نکنیم...».(17)
وحدت حوزه و دانشگاه
شخصیت حضرت امام به گونه ای بود که اکثر افراد در جناح روحانی و دانشگاهی او را قبول داشتند. به همین دلیل ایشان دائما خطر اختلاف و تفرقه را میان این دو قشر گوشزد می نمودند. ایشان در این زمینه می فرمایند:
«ما چندین سال است که زحمت کشیدیم و دانشگاه را به ملاّها، مدارس علوم قدیمه و به طلاّب علوم قدیمه نزدیک کردیم. ما بازار را به این دو نزدیک کردیم. این جبهه های مختلف را با هم نزدیک کردیم و همیشه سفارش کردیم که وحدت کلمه[موجود] باشد تا بتوانید کاری انجام دهید.»(18)
ایشان سپس به تخصص حوزه و دانشگاه اشاره می‌کنند و گروهی را کارشناس اسلامی و گروه دیگر را کارشناس امور کشوری و مسایل سیاسی معرفی می نمایند و بدین جهت وجود هر دو را برای فردای پیروزی ضروری اعلام می کنند. ایشان در تحلیلی از نتایج انقلاب اسلامی می فرمایند: «وحدت قشر روشنفکر و روحانی، اگر تنها نتیجه نهضت باشد، مناسب است».(19)
وحدت مسلمانان در مبارزه با اسراییل
در سرتاسر بیانات و مکتوبات امام خمینی(ره) می توان به موضوعاتی دست یافت که در جهت مبارزه مسلمانان و اتحاد آنان علیه اسراییل و ظلم و ستم این رژیم علیه ملت مظلوم فلسطین بیان شده است. جالب آن که این اعلام ایشان در جهت اقدام علیه اسرائیل، به پس از پیروزی انقلاب اسلامی و رهبری ایشان اختصاص ندارد، بلکه قبل از آن نیز ـ از سال 42 به این طرف ـ این اعلام خطرها را به وضوح بیان می نمودند، به طوری که امروزه به دلیل جنایات صهیونیست ها علیه ملّت مظلوم فلسطین و انفعال کشورهای اسلامی در قبال آن جنایات، حساسیت این مساله دو چندان می شود.
زمانی ایادی صهیونیسم در ایران حکم‌فرمایی می کردند و ساواک به عنوان یکی از مخوف ترین تشکیلات زیرزمینی و پلیسی تحت هدایت و آموزش کارشناسان صهیونیست قرار داشتند. آنان در هرم قدرت ایران نفوذ بی سابقه داشتند. ایشان در عراق ـ با این که در تبعید به سر می بردند ـ با کمال شجاعت و شهامت چنین می گویند:
«هدف اجانب، قرآن و روحانیت است... ما باید به نفع یهود امریکا و فلسطین هتک شویم، زندان برویم و معدوم گردیم، فدای اغراض اجانب شویم.(21) این جانب بر حسب وظیفه ی شرعیه به ملّت ایران و مسلمین جهان اعلام خطر می کنم که قرآن کریم و اسلام در معرض خطر است، استقلال مملکت و اقتصاد آن تحت قبضه ی صهیونیست ها است». ایشان به خاطر افشاگری علیه جنایات صهیونیست ها به زندان می روند و تبعید می شوند، اما هم چنان از این مهم فرو گذار نمی کنند و در جای دیگر چنین می فرمایند:
«من نزدیک به بیست سال است که خطر صهیونیسم بین الملل را گوشزد نموده ام و امروز نیز خطر آن را برای تمامی انقلابات آزادی بخش جهان و انقلاب اصیل اسلامی ایران کمتر از گذشته نمی دانم. امروز این زالوهای جهانخوار با فنون مختلف برای شکست مستضعفان جهان قیام و اقدام نموده اند. ملّت و ملل آزاد جهان باید در مقابل این دسیسه های خطرناک با شجاعت و آگاهی ایستادگی نمایند.»(22)
هم چنین با مراجعه به قانون اساسی برخی از اهداف و آموزه های انقلاب اسلامی را می توان در مواردی ازجمله: تلاش در جهت حاکمیت امت واحده جهانی، دفاع از حقوق مسلمانان و دعوت غیر مسلمانان به اسلام جستجو کرد. مطالب فوق نشان می دهد که تأکید امام خمینی و آموزه های انقلاب اسلامی بر وحدت امت اسلامی فرصت و ظرفیت بالایی را برای همگرایی کشورهای اسلامی ایجاد نمود که در صورت بالفعل شدن آن می تواند به تحقق دولت بزرگ اسلامی منجر شود.
از طرف دیگر، اعلام روز قدس (آخرین جمعه ماه مبارک رمضان هر سال) از دستاوردهای مهم ایشان در فراخوانی تمامی مسلمانان در حمایت از ملّت مظلوم فلسطین محسوب می شود.
