مفهوم وحدت/ وحدت فرهنگی، اقتصادی و سیاسی لازم و ملزوم یکدیگرند
حسن محمدی کیا
وحدت اسلامی عبارت از همکاری، همدلی و نزدیک شدن مذاهب اسلامی بر اساس اصول مسلم و مشترک اسلامی جهت شناخت یکدیگر و اتخاذ تدابیر لازم و موضع واحد برای تحقق اهداف عالیه امت اسلامی است.
اشتراک گذاری :
به گزارش حوزه اندیشه خبرگزاری تقریب، وحدت در اصل بیان کننده یکی شدن، یکرنگی، همبستگی، همگرایی، یکدلی و حرکت در یک مسیر واحد برای رسیدن به مقصدی واحد و وحدت امت، به معنای توافق و تفاهم بر اصول و هماهنگی و تفاهم و همکاری در مواضع سیاسی و وحدت یافتن گرایش ها، دشمنی ها، اطاعت ها و یاوری هاست.
از مجموع تعاریفی که بزرگان وحدت ارائه نمودند، استنباط می شود که وحدت اسلامی عبارت است از: همکاری، همدلی و نزدیک شدن مذاهب اسلامی بر اساس اصول مسلم و مشترک اسلامی جهت شناخت یکدیگر، اتخاذ تدابیر لازم و موضع واحد برای تحقق اهداف عالیه امت اسلامی و دست یابی به مصالح عالیه امت اسلامی و موضع گیری واحد در برابر دشمنان اسلام و التزام و احترام قلبی و عملی هر یک از مسلمانان به مذهب خود براساس قرآن مجید و سنت نبوی.
از مجموع مفاهیم قرآنی، بیانات و سیره پیامبر و امامان معصوم (ع)، این استراتژی درک می شود که همواره حفظ نظام اسلامی و مصالح عمومی بر منافع شخصی و گروهی مقدم بوده است. امام علی (ع) در یکی از خطبه های اوایل دوره حکومت خود برای حفظ وحدت مسلمانان و بقای اساس دین می فرماید:« قسم به خداوند که اگر ترس از اختلاف و جدایی مسلمانان نبود و اگر ترس از آن نبود که کفر بازگردد و (دین) فانی شود، هرآینه در غیر از موضعی که نسبت به آن ها نفع داشتیم، قرار می گرفتیم.»
این خود اعضای جامعه ایمانی هستند که باید برای وحدت و عدالت قیام کنند به گونه ای که اگر حتی پیامبر خدا(ص) و رهبر جامعه در میان ایشان نبود متفرق نشده و به قهقرا دچار نشوند؛ آیت الله محسن اراکی دبیرکل سابق مجمع تقریب بر این است که «دست زدن به ریسمان وحدت، یکی از اهمّ وظایف شرعی دین ما است. شاید بتوان گفت که هیچ وظیفه‌ی دینی- اجتماعی ما برتر از وظیفه ایجاد وحدت بین جوامع اسلامی و بین امت‌های مسلمان نیست.»
بر این اساس اصل یازدهم قانون اساسی، بر مبنای اندیشه اسلامی و مبتنی بر آموزه های کتاب و سنت، سیاست گذاری کلان جمهوری اسلامی ایران را در صحنه بین المللی بر پایه تلاش در جهت تشکیل امت واحده اسلامی استوار می نماید و دولت را موظف می سازد تا با کوشش پیگیر خود زمینه وحدت سیاسى، اقتصادى و فرهنگى جهان اسلام را فراهم نماید.
فهم مشترک از منافع مختلف، به ویژه سیاسی و ایدئولوژیکی جهت اتحاد سیاسی ضرورتی انکار ناپذیراست و بدون آن وحدت سیاسی در جوامع مسلمان محقق نمی گردد؛ضعف بینش سیاسی برای وحدت درون کشورهای اسلامی آنها را مجبور کرده متوسل به حمایت غرب، مخصوصاً آمریکا شوند تا از فشار کشورهای اروپایی و غربی و تهدید به تحریم های اقتصادی و مالی، کاسته شود و کشورهای مسلمان را وادارکند تا با ارتقای روابط امنیتی، اقتصادی از فروپاشی جلوگیری کرده و برای همکاری با سایر کشورهای اسلامی بی‌میل کنند، حال آنکه این کشورها می توانند با ارائه تعریف مشترک از امنیت داخلی و امنیت خارجی و منطقه‌ای به وحدت سیاسی پایدار برسند، از این منظر اسرائیل به عنوان دشمن مشترک مسلمانان می‌تواند عامل ایجاد وحدت سیاسی میان مسلمانان گردد.
اگر دولتهای اسلامی تعریف واحدی از امنیت مشترک داشته باشند و به آن پایبند باشند می توانند بر اساس توانمندی‌های موجود نه بر اساس وابستگی، اتحاد و ائتلاف با دولتهای اسلامی را به بهترین شکل ممکن به انجام رسانند و این می تواند هدف نهادهایی چون سازمان کنفرانس اسلامی باشد که تلاش می کند به وحدت و تفاهم بین دولتهای اسلامی شکل گیرد.
کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی باید به این هدف جامه عمل پوشانند که وحدت فرهنگی، سیاسی در دین مبین اسلام به قدری گویا، واضح و روشن است که قادر خواهد بود ملت های مسلمان را به طور خودجوش، در مسیری که باید بپیمایند، قرار دهد و از چرخه توسعه نیافتگی نجات دهد؛ این فرایند با تکمیل پروژه دولت ــ ملت سازی اصیل اسلامی امکان پذیر است.
نقش وحدت اقتصادی در اقتدار آفرینی برای ملتها، روشن و آشکار است و لازمه آن ایجاد اتحادیه های اقتصادی است که با هدف دفاع از حقوق و منافع تجارت، تولید و سرمایه ملی تشکیل می گردد؛ اعضــاي اتحادیه های اقتصادی، تصميمات تجاري و اقتصادي مشترك اتخاذ می کنند و اموري را كه به نفع كل کشورهای عضو اســت، به طور مشترك پيگيري می نمايند؛ اگر تعامل كشــورهاي اسـلامي با يكديگر به تشكيل اتحادیــه های اقتصادی منجر شود، تأثیر قدرت اقتصادي جهان اسـلام بر جهان پيچيده امروز بیشتر و موثرتر خواهد شد و از سرازير شدن منافع ملتهاي اسلامي به جيب ابرقدرتهاي اقتصادي جهان جلوگيري مي كند و موجب قدرت بيشتر جهان اسلام خواهد بود.
واضح است که کشورهای اسلامی از منابع اقتصادی و ذخایر سرشار طبیعی برخوردارند و موقعیت جغرافیایی و استراتژیک آنها نیز بسیار قابل توجه است، اما عدم پیشرفت و توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی این کشورها به عواملی مانند تفرقه و پایین بودن سطح فرهنگ در میان مسلمانان و عدم اعتماد به نفس و خودباوری باز می گردد.
در یک جمع بندی کلی ابتدا باید از نظر فرهنگی، سپس اقتصادی و در نهایت به وحدت سیاسی برسیم که اینها لازم و ملزوم یکدیگرند.
مبانی راهبردی و چالشهای اصل یازدهم قانون اساسی/یادداشت سوم
