هرگونه حرکت، صدا و قلمی که به دوگانگی و تفرقه مسلمانان بینجامد، خواسته دشمنان و برخلاف دعوت قرآن و آموزه های آن است.
اشتراک گذاری :
"وحدت کلمه" اصلی قرآنی و عقلانی است به این معنا که اگر حتی در قرآن و آموزه های اسلامی هیچ نص و یا ظهوری در مورد این اصل شریف نداشتیم، حکم عقل بدان کفایت می کرد، چراکه عقل سلیم همواره اصل وحدت را به عنوان سپری در برابر تهاجمات و فتنه های دشمن و یک مقوله راهبردی و استراتژیک قبول، و در مقابل آن سر تسلیم فرود می آورد. اصلی که در آموزه های اسلامی ریشه در توحید محوری داشته و قرآن در آيات متعددى مسلمانان را به وحدت کلمه، اتّحاد و اخوّت دعوت کرده که به برخى از آن ها اشاره مى شود:
و همگی به رشته(دین) خدا چنگ زده و به راه های متفرّق نروید، و به یاد آرید این نعمت بزرگ خدا را که شما با هم دشمن بودید، خدا در دلهای شما الفت و مهربانی انداخت و به لطف و نعمت خدا همه برادر دینی یکدیگر شدید، و در پرتگاه آتش بودید، خدا شما را نجات داد. بدین گونه خدا آیاتش را برای(راهنمایی) شما بیان می‌کند، باشد که هدایت شوید.
دعوت به سوى اتحاد؛
در اين آيه «مسأله اتحاد و مبارزه با هر گونه تفرقه» مطرح شده، مى فرمايد: «و همگى به ريسمان الهى چنگ بزنيد، و از هم پراكنده نشويد» (وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعاً وَ لا تَفَرَّقُوا). در باره اينكه منظور از« حَبْلِ اللَّهِ»(ريسمان الهى) چيست؟ مفسران احتمالات مختلفى ذكر كردهاند، بعضى مىگويند منظور از آن قرآن است، و بعضى مى گويند اسلام، و بعضى ديگر گفته اند منظور خاندان پيامبر و ائمه معصومين(ع) هستند.
در رواياتى كه از پيامبر (ص) و ائمه اهل بيت(ع) نقل شده نيز همين تعبيرات گوناگون ديده مى شود، مثلا در تفسير«در المنثور» از پيغمبر اكرم (ص) و در كتاب «معانى الاخبار» از امام سجاد (ع) نقل شده كه فرمودند:« بِحَبْلِ اللَّهِ» قرآن است، و تفسير« عياشى» از امام باقر (ع) نقل می کند كه فرمود: ريسمان الهى، آل محمد (ص) مىباشند كه مردم مامور به تمسك به آن هستند. ولى نه اين احاديث و نه آن تفسيرها، هيچ كدام با يكديگر اختلاف ندارند، زيرا منظور از ريسمان الهى هر گونه وسيله ارتباط با ذات پاك خداوند است، خواه اين وسيله، اسلام باشد، يا قرآن، يا پيامبر و اهل بيت او، و به عبارت ديگر تمام آنچه گفته شد، در مفهوم وسيع«ارتباط با خدا» كه از معنى« بِحَبْلِ اللَّه» استفاده مىشود، جمع است. (تفسير نمونه، ناصر مكارم شيرازى، ج3، ص: 29)
سپس قرآن به نعمت بزرگ اتحاد و برادرى اشاره كرده و مسلمانان را به تفكر در وضع اندوهبار گذشته، و مقايسه آن «پراكندگى» با اين «وحدت» دعوت مىكند، مى فرماید: وَ اذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْداءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْواناً؛ و نعمت (بزرگ) خدا را بر خود به ياد آريد كه چگونه دشمن يكديگر بوديد و او در ميان دلهاى شما الفت ايجاد كرد، و به بركت نعمت او برادر شديد.
علامه در المیزان ذیل این آیه شریفه در مورد مسئله اتحاد و اینکه خداوند قرار دادن اتحاد را نعمتی از جانب خود شمرده میفرماید: « «اذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ» اشاره دارد به اینکه؛ اگر شما را به اعتصام و عدم تفرقه مىخوانيم بىدليل نيست. دليل بر اينكه شما را بدان دعوت كرده ايم، همين است كه خود به چشم خود ثمرات اتحاد و اجتماع و تلخى عداوت و حلاوت محبت و الفت و برادرى را چشيديد و در اثر تفرقه در لبه پرتگاه آتش رفتيد و در اثر اتحاد و الفت از آتش نجات يافتيد، و اگر ما اين دليل را به رخ شما مى كشيم، نه از اين باب است كه بر خود واجب مىدانيم هر چه مى گوییم، دليلش را هم ذكر بكنيم و اگر ذكر نكنيم دليل بر اين است كه گفتارمان حق نبوده، نه، گفتار ما هميشه حق است، چه دليلش را هم ذكر بكنيم و چه نكنيم بلكه از اين باب است كه بدانيد اين تمسك به حبل اللَّه و اتحاد شما نعمتى است از ناحيه ما.....» (- ترجمه تفسير الميزان، علامه سیدمحمدحسین طباطبایی، ج:3، ص:573).
2- آیه امت واحده
إِنَّ هَـذِهِ أُمَّتُكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَأَنَا رَبُّكُمْ فَاعْبُدُونِ؛ (انبیاء: 92) بى ترديد اين امت شما امت واحده است و من پروردگار شما هستم، پس مرا پرستش كنيد.
مسأله امت واحده که تحقق آن در وحدت امت اسلام و وحدت کلمه است، مسأله ای است که باید مسلمانان بدان آگاه شده، اهمیت این شعار قرآنی(امت واحد و وحدت کلمه) را دریابند و در مجد و عظمت آن تفکر و تدبر کنند، تفرقه و جدایی ها را بزدایند و مطلع باشند که هرگونه حرکت، صدا و قلمی که به دوگانگی و تفرقه مسلمانان بینجامد، خواسته دشمنان و برخلاف دعوت قرآن و آموزه های آن است.
و شما مسلمانان مانند مللی نباشید که پس از آنکه آیات روشن برای(هدایت) آنها آمد راه تفرقه و اختلاف پیمودند که البته برای آنها عذاب بزرگ خواهد بود.
در این آیه خداوند امت اسلام را از همانندی امت هایی که اتحاد خویش را از دست داده، به تفرقه و اختلاف گرویدند نهى مىكند و ایشان را به عذابى سخت نهيب مىزند. آشکار است که یکی از علل مهم فروپاشی امتها اختلافات و نزاع های درونی آن است که باعث پدیدار شدن تفرقه و از بین رفتن اتحاد امت و در پی آن نابودی آن اجتماع انسانی است. و این خود یکی از زمینه های مستحق شدن یک امت برای عذاب الهی می باشد چرا که در آیه 103 آل عمران اتحاد را یک نعمت الهی و از جانب خویش معرفی کرد و طبق آیات و روایات متعددی ناسپاسی در برابر یک نعمت الهی و یا از بین بردن و تلف کردن آن کفران نعمت است و کفر نعمت هم از کبائری است که برای آن وعده عذاب داده شده است. این مسئله مهم قرآنی را میتوان بصورت یک قیاس منطقی در آورد:
صغرای قیاس: اتحاد و وحدت از مصادیق نعمت‌های الهی بشمار می رود.
کبرای قیاس: ناسپاسی در برابرنعمت های الهی و یا از بین بردن و تلف کردن آنها کفران نعمت است و موجب عذاب الهی.
نتیجه: از بین بردن اتحاد مسلمین از مصادیق تلف کردن و کفران نعمت است و موجب مستحق شدن عذاب الهی.
و همه پیرو فرمان خدا و رسول باشید و هرگز راه اختلاف و تنازع نپویید که در اثر تفرقه ضعیف شده و قدرت و عظمت شما نابود می شود.
يعنى با نزاع و كشمكش در ميان خود ايجاد اختلاف نكنيد و در نتيجه خود را دچار ضعف اراده نسازيد و عزت و دولت و يا غلبه بر دشمن را از دست ندهيد، چون اختلاف، وحدت كلمه و شوكت و نيروى شما را از بين مىبرد.(ترجمه تفسير الميزان، علامه سیدمحمدحسین طباطبایی، ج9، ص130)
این آیات نمونه ای از ده ها آیه دیگر است که بر مسأله ی وحدت کلمه بعنوان اصل و رکنی اصیل در امت اسلامی دلالت دارند.
نویسنده: حجت الاسلام داود مؤذنیان، پژوهشگر حوزه علمیه قم
