به گزارش حوزه سایر رسانه های
خبرگزاری تقریب، به نقل از ایکنا؛
اسلام دومین دین بزرگ در جمهوری روسیه محسوب می‌شود. پیشینه ورود اسلام به روسیه به قرن هشتم قمری باز می‌گردد و اکنون مسلمانان در روسیه فعلی، جمعیتی حدود ۱۵ تا ۲۳ میلیونی دارند.
بیشتر مسلمانان در مناطقی بین دریای سیاه و دریای خزر یعنی در مناطق اورال، اطراف رود ولگا در سیبری و قفقاز شمالی زندگی می‌کنند. پرجمعیت‌ترین گروه مسلمانان این کشور از قوم تاتار هستند. ۹ جمهوری مسلمان‌نشین در فدراسیون روسیه وجود دارند و اسلام که دومین دین این کشور است، عمیقاً در تاریخ روسیه ریشه دارد.
با حاکمیت کمونیسم در شوروی، فعالیت‌های دینی در این کشور دچار رکود شد و مطالعات اسلامی رو به ضعف گرایید.
در سال‌های پایانی قبل از فروپاشی کمونیسم به تدریج آزادی‌های دینی در این کشور بیشتر شد و مردم این کشور که تشنه معنویت بودند، به مطالعه متون دینی و آشنایی با دیدگاه‌های ادیان علاقه زیادی نشان دادند. پس از فروپاشی نظام کمونیستی شوروی، مطالعات اسلامی و چاپ متون اسلامی در روسیه به طور فزاینده‌ای رو به گسترش نهاد و مساجد و سازمان‌های اسلامی در این کشور رونق گرفتند.
تاراس چرنینکو(Taras Chernienco)، یکی از کسانی بود که در این سال‌ها به اسلام علاقه‌مند شد و پس از مطالعات زیاد به این دین گروید. وی که نام اسلامی «عبدالکریم» را برای خود برگزید، در سال ۱۹۷۶ در سنت پترزبورگ روسیه به دنیا آمده است.
وی در سال ۱۹۹۵ از دانشگاه دولتی کویت در رشته ادبیات و زبان عربی فارغ‌التحصیل شد و سپس در رشته مدیریت شرکت و بانکداری در بلژیک تحصیل کرد و پس از آن در رشته مهندسی الکترونیک از دانشگاه هوا و فضای روسیه کارشناسی ارشد گرفت. چرنینکو در سال ۲۰۰۱ از دانشگاه دولتی مسکو در مقطع دکتری فلسفه فارغ‌التحصیل شد. وی هم‌اکنون در زمینه مشاوره تجاری و ترجمه و تحقیق در زمینه مطالعات اسلامی مشغول است.
چرنینکو تا کنون آثار اسلامی زیادی را به زبان روسی ترجمه کرده است که از جمله می‌توان به نخستین ترجمه متن کامل «نهج‌البلاغه» و «صحیفه سجادیه»، ترجمه کتاب «اقتصادنا» از شهید باقر صدر، ترجمه «تفسیر المیزان»، «مختصر میزان الحکمه» از آیت‌الله ری شهری و تألیف صدها مقاله در زمینه اقتصاد اسلامی، فلسفه، سیاست، حقوق بشر و ... به زبان‌‌های روسی، انگلیسی، عربی و فارسی اشاره کرد.
انگیزه شما از ترجمه دو کتاب نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه چه بود و این آثار چه جذابیت‌هایی برای شما داشته و آیا برای مخاطبان روس‌زبان هم جذابیت دارند؟
این دو اثر از کتاب‌های کلیدی مذهب شیعه هستند که نه تنها برای شیعیان اهمیت دارند بلکه جزء میراث ادبی، فرهنگی، علمی و خداشناسی سراسر دنیای اسلام به شمار می‌روند و برای من باعث تعجب بود که چرا این کتاب‌ها به زبان روسی ترجمه نشده بودند.
شاید به خاطر اینکه خاورشناسان روس در زمان شوروی کمتر به کتاب‌های دینی می‌پرداختند اما در سال‌های آخر قبل از فروپاشی شوروی، نه تنها از طرف پژوهشگران که از طرف عموم مردم توجه زیادی به کتاب‌های دینی شد. بنابر این بعد از چاپ اول ترجمه کامل نهج‌البلاغه، نه فقط از سوی مسلمانان که از طرف غیرمسلمانان نیز استقبال زیادی از این کتاب شد؛ مسیحیان و کسانی که در محیط سنتی فرهنگی روسیه بزرگ شدند استقبال زیادی از این کتاب کردند.
خود من در جریان ترجمه نهج‌البلاغه سعی می‌کردم هر چه بیشتر قواعد و دستور زبان کلاسیک را رعایت کنم تا مورد توجه همه علاقه‌مندان ادبیات هنری و نه فقط مردم عادی قرار بگیرد. زیرا این دو کتاب از آثار فرهنگی و هنری ادبیات دینی اسلامی به زبان عربی هستند. به همین دلیل بسیاری از مخاطبانی که از مذهب شیعه اطلاعی نداشتند یا اطلاعات آنها از اسلام سطحی بود بعد از چاپ این کتاب توجه بسیار عمیقی به فرهنگ اسلام پیدا کردند و از این آثار استقبال فوق‌العاده‌ای شد. تنها در روسیه، این ترجمه تا کنون پنج یا شش بار چاپ شده است.
در حال حاضر تفسیر نهج‌البلاغه از دیدگاه علوم معاصر و زبان‌شناسی و تاریخ اسلام در آکادمی علوم روسیه به عنوان یک کتاب علمی تأیید شده و آماده چاپ است. امیدوارم که این تفسیر مفصل نهج‌البلاغه با توجه به پیچیدگی متن برخی خطبه‌ها و نامه‌های امام علی(ع) نه تنها از طرف پژوهشگران بلکه از طرف تمام مخاطبان علاقه‌مند به فرهنگ اسلامی مورد توجه قرار بگیرد.
همچنین یک پروژه جدید در دست دارم که تهیه بروشور از هر یک از دعاهای امام سجاد(ع) همراه با ترجمه و تفسیر مفصل از دیدگاه منطقی و عقل‌گرا برای درک بهتر معانی دعا و چگونگی دعا کردن است که بیشتر مورد علاقه مؤمنان قرار خواهد گرفت. اما چون همه ما پیروان ادیان الهی هستیم و یک خدا داریم و ارتباط ما با خدا از لحاظ روحی یکسان است، به نظر من این ترجمه و شرح صحیفه سجادیه با استقبال پیروان ادیان دیگر غیر از اسلام هم قرار خواهد گرفت. هدف ما این است که هر چه بیشتر مخاطبان روسی را با فرهنگ و عقاید اسلامی آشنا کنیم.
ویژگی‌های تفسیر نهج‌البلاغه شما چیست؟
ویژگی تفسیر نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه این است که با رویکرد امروزی انجام شده زیرا هر چند این کتاب‌ها در گذشته نوشته شده است اما متعلق به همه زمان‌ها هستند. این ترجمه‌ها با نگاهی امروزی به ارزش‌های جاودان موجود در این کتاب‌ها، انجام شده است.
با این رویکرد و با استفاده از دستاوردهای جدید در حوزه ریاضیات و فیزیک، منطق و علوم پزشکی، بعضی حقایق را که در زمان صدر اسلام برای مردم به طور مختصر بیان شده است، تبیین کردم و تنها به جنبه فلسفی و زبان‌شناسی این آثار نپرداختم. اکنون این حقایق با پیشرفت علوم معاصر تأیید شده و بیشتر، حقانیت و غیر انسانی بودن محتوای این متن‌ها را تأیید می‌کند. کوشیدم به زبان ساده و مفهوم و با توجه به علوم جدید این ترجمه‌ها را انجام دهم.
هم می‌خواستم مختصر باشد و هم قابل فهم برای عموم مخاطبان. مخصوصاً در ترجمه کتاب نهج‌البلاغه سعی کردم مخاطب را با تاریخ و حوادث صدر اسلام آشنا کنم چون با صرف نظر کردن از شرایط و حوادث تاریخی، درک برخی از ادعیه و یا خطبه‌های نهج‌البلاغه دشوار خواهد بود.
چه پروژه‌های دیگری در دست انجام دارید؟
در حال حاضر تفسیر نهج‌البلاغه را آماده چاپ دارم که از طریق بنیاد صدرا در مسکو و با همکاری آکادمی علوم روسیه به عنوان یک کتاب علمی به چاپ خواهد رسید. همچنین تفسیر المیزان را تا جلد پنجم ترجمه کرده‌ام. این کتاب بیست جلدی است و هنوز چند سال دیگر باید کار شود. در ترجمه المیزان تمام آیات را خودم ترجمه می‌کنم که به این ترتیب در پایان کار ترجمه کامل و جدیدی از قرآن هم به روسی انجام می‌شود. امیدوارم اگر فرصتی باشد یک تفسیر قرآن با استفاده از علوم عقلی جدید بنویسم.
وضعیت مطالعات شیعی و اسلامی در روسیه را چگونه ارزیابی می‌کنید. چه کمبودهایی وجود دارد و چه کارهایی باید انجام شود؟
شیعه‌شناسی در روسیه در سال‌های اخیر پیشرفت زیادی داشته است از طریق بنیاد صدرا که در حال حاضر به «ابن سینا» تغییر نام داده کتاب‌های زیادی درباره شیعه به چاپ رسیده است و این مؤسسه توانسته شیعه‌شناسی را در روسیه به سطح بالای آکادمیک برساند.
خدا را شکر می‌کنم که با وجود همه‌گیری کرونا کار آنها در چاپ منابع شیعی ادامه داشته و با همکاری آکادمی علوم روسیه چاپ کتاب‌ها در این زمینه را انجام می‌دهند. کار علمی و آکادمیک بسیار خوبی انجام می‌شود و این کمبودی که از زمان شوروی وجود داشته در حال جبران شدن است.
ترجمه‌های قرآن به زبان روسی را چگونه ارزیابی می‌کنید و اینکه آیا با توجه به شرایط جدید روز نیاز به ترجمه جدید هست؟
قرآن همزمان دارای معانی متعددی است. مثلا در زبان انگلیسی بیش از ۳۰ ترجمه داریم. هر چقدر قرآن ترجمه شود باز هم نیاز به ترجمه‌های جدید هست. هنوز برای ترجمه‌های جدید به روسی جای کار زیادی هست.
بعضی از مخاطبان به دنبال جنبه هنری متن قرآن هستند بعضی به دنبال آگاهی بیشتر از مفاهیم قرآن، بعضی می‌خواهند به صورت کلی با اسلام آشنا شوند و برخی خواستار آشنایی عمیق و آکادمیک با قرآن هستند. برای همه اینها یک ترجمه خاص نیاز هست.
آیا پدیده اسلام‌هراسی را در روسیه داریم و اینکه به نظر می‌رسد رویکرد مردم روسیه به اسلام و مسلمانان نسبت به دیگر کشورهای اروپایی متفاوت است و آنها دیدگاه مثبتی به این دین دارند. نظر شما چیست؟
در کشور روسیه اسلام یکی از چهار دین رسمی این کشور در کنار مسیحیت، بودیسم و یهودیت است. مردم روسیه اسلام‌پذیر هستند و پدیده‌ای به نام اسلام‌هراسی که در جاهای دیگر به‌ویژه در اروپای غربی دیده می‌شود، در روسیه وجود ندارد.
بیشتر شهروندان روسیه نسبت به مسلمانان اهل مدارا و خواستار آشنایی با فرهنگ و عقاید اسلامی هستند. همانطور که گفتم پس از چاپ نخست ترجمه نهج‌البلاغه استقبال عموم مسلمانان و حتی غیرمسلمانان بسیار عالی بود. مردم روسیه از تمام اقوام این کشور عاشق مطالعه بوده و خواستار آگاهی از ارتباط فرهنگ اسلامی با فرهنگ سنتی روسی در بستر تاریخ هستند.
اکنون بین مسلمانان و مسیحیان روسیه ارتباط عمیقی بر اساس احترام مشترک وجود دارد.
انتهای پیام/
