باید گفتمان تقریب مذاهب به گفتمان امت واحده اسلامی تبدیل شود

به گزارش خبرنگار حوزه اندیشه خبرگزاری تقریب، حجت الاسلام و المسلمین حمید شهریاری، دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، شامگاه شنبه 19 مهرماه با حضور در برنامه تلویزیونی «مصباح» شبکه تلویزیونی قرآن به مناسبت سالگرد تأسیس مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، به بیان نکاتی درباره تاریخچه و رویکردهای این مجمع پرداخت.

شهریاری درباره تاریخچه تاسیس مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی گفت: تأسیس مجمع جهانی تقریب به زمانی باز می گردد که دارالتقریب مصر تأسیس شد. در سال 1317 آیت الله محمدتقی قمی در سفری به مصر تلاش کرد به دلیل اعدام یکی از شیعیان یزدی در مکه مکرمه توسط وهابیان، با دانشگاه الازهر مصر ارتباط پیدا کند و تلاش کرد به نحوی سوء تعبیرها علیه شیعیان را در جهان اسلام از بین ببرد. او در دانشگاه الازهر مصر به اساتید دانشگاه نزدیک شد و پس از 3 سال یعنی حدود سال 1320 موفق شد به کمک شیوخ الازهر از جمله شیخ محمود شلتوت، دارالتقریب مذاهب اسلامی را در مصر تأسیس کند. ارتباط این دو عالم شیعه و سنی به قدری محکم شد که در سال 1337 منجر به فتوای شیخ محمود شلتوت درباره مذهب شیعه شد مبنی بر اینکه مکتب شیعه اثنی عشری هم یکی از مذاهب اسلامی است.

وی افزود: به دنبال این امر که آیت الله العظمی بروجردی هم در آن نقش داشتند، پس از انقلاب اسلامی، مقام معظم رهبری در سال 1369 تصمیم به تأسیس مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی می گیرند و آیت الله محمد واعظ زاده خراسانی را برای دبیرکلی این مجمع در نظر می گیرند. هدف اصلی این کار نیز بر طرف کردن سوء تفاهمات بین مذاهب اسلامی بوده است.

دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی ادامه داد: نکته اساسی در تأسیس مجمع تقریب آن است که ما همه امت واحده هستیم و به تعبیر قرآن این امت واحده از ربوبیت الهی ناشی شده است؛ «هذه امتکم امة واحده و أنا ربکم فاعبدون» یعنی خداوند خود را پروردگار امت واحده اسلامی معرفی می کند. در حقیقت هدف خلقت هستی که عبادت خداوند بوده در زیر چتر ربوبیت الهی و ولایت الهی شکل می گیرد و هرکه در زیر این چتر قرار گیرد همان امت واحده ای می شود که 11 بار عنوان امت واحده در قرآن به آن اشاره شده و این تکرار نشان دهنده اهمیت این واژگان در دین اسلام است.

وی در خصوص مجموعه فعالیت های 30 ساله مجمع تقریب خاطرنشان کرد: دبیرکل های دوران های پیشین مجمع تقریب، آیت الله واعظ زاده خراسانی (از سال 69 به مدت 11 سال)، آیت الله تسخیری (از سال 80)، آیت الله اراکی (از سال 91) بوده اند و از سال 98 یعنی تقریبا ابتدای 99 هم بنده در خدمت بوده ام. در این مدت تاکید اساسی مجمع بر این بوده که پیروان مذاهب اسلامی باید تحت چتر واحدی قرار گیرند و به مشترکات خود بیشتر توجه کنند، اما در عین حال نباید اختلاف بین مذاهب را هم انکار کرد. با این وجود اشتراکات ما آنقدر گرانسنگ است که می توانیم بر آنها تأکید کنیم.

وی افزود: بیشتر اختلافات به نوع تفسیر و تحلیل ما از داده های تاریخی، متنی و سنت نبوی باز می گردد یعنی ما اصل این مسئله که قرآن کتاب ماست، خداوند متعال پروردگار ماست، حضرت محمد(ص) پیامبر ماست و پیروان هر یک از فرقه ها به سنت پیامبر(ص) ایمان دارند و عمل می کنند اما گاهی در تعبیر و تفسیر این سنت یا برخی آیات یا وقایع تاریخی اختلاف نظر وجود دارد اما در بسیاری از متون و رویدادها مشترک هستیم و اختلافاتمان در حد ناچیز است.

وی با بیان اینکه ما نمی توانیم اختلافات را انکار کنیم، اظهار کرد: آنچه مهم است این است که ما باید ادب اختلاف را رعایت کنیم. و بدانیم چگونه طبق تعالیم قرآنی آداب این اختلاف را رعایت کنیم. چرا که خداوند در قرآن فرموده: «ادعُ الی سبیلک بالحکمة و الموعظة الحسنة»؛ حکمت یعنی استفاده از عقلانیت برای پیدا کردن راه حق و موعظه حسنه نیز یعنی پند و اندرز نیکو به همدیگر بدهیم و با مخالفان خود با ناسزا صحبت نکنیم. پس باید آداب اختلاف یعنی استفاده از عقلانیت و موعظه حسنه و جدال احسن (به نرمی سخن گفتن) است که باید رعایت شود.

شهریاری در خصوص چشم انداز مجمع تقریب مذاهب اسلامی بیان داشت: در حکمی که مقام معظم رهبری برای دبیرکل جدید نوشتند، به کلید واژگانی اشاره شده که مهترین آن «نوسازی» است و ایشان فرمودند که باید در این حوزه نوسازی شکل بگیرد. به نظر من یکی از مهمترین محورهای نوسازی آن است که گفتمان علمایی و تقریب مذاهبی تبدیل به گفتمان امت واحده اسلامی شود. این تغییر امروز در گام دوم انقلاب یک تغییر بنیادین است چرا که امروز پیروان مذاهب اسلامی لازم است تا با عقاید یکدیگر آشنا شوند و اکنون با دسترسی به منابع اطلاعاتی و ارتباطاتی در فضای مجازی این مسئله به خوبی در حال پیشرفت است.

وی تاکید کرد: اگر بخواهیم نوسازی داشته باشیم باید گفتمان تقریب مذاهب را به گفتمان امت واحده اسلامی با هدف دستیابی به تمدن نوین اسلامی تبدیل کنیم.

دبیرکل مجمع تقریب تصریح کرد: ما باید در آینده علاوه بر گفتمان علمایی و دانشگاهی باید دو حرکت دیگر را در عرض این حرکت پیگیری کنیم:
1- توجه به سیاستمدارانی که حاکمیت کشورهای اسلامی را در دست دارند و نوع تفکر آنها را بررسی و برای مردم تبیین کنیم.
2- برای توده امت اسلامی که در برهه ای بیداری اسلامی در آنها شکل گرفته و تبدیل به یک شبکه شده اند، این شبکه از نظر دانشی تقویت شود.

وی تأکید کرد: عصر جدید عصر تمدن نوین اسلامی است. این خیلی مهم است که متوجه شویم تقابلات اساسی بین تمدن غرب و تمدن اسلامی شکل گرفته و سرحلقه این تمدن انقلاب اسلامی بوده که با شعار مقاومت به میدان آمده است. امروز داعیه داران راهبری جهان اسلام معتقدند که الگویی که انقلاب اسلامی با راهبری حضرت امام(ره) و مقام معظم رهبری شکل داده اند الگویی برتر برای عرضه حاکمیت جهانی و ساخت تمدن نوین اسلامی می تواند باشد. حال، ما در مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی به دنبال این هستیم که راهبردهای دستیابی به امت واحده را طراحی کنیم و در شش ماهه اخیر این سرفصل های این راهبردها را ترسیم کردیم.

حجت الاسلام و المسلمین شهریاری با بیان اینکه تقابلی میان شیعه و سنی وجود ندارد، خاطرنشان کرد: هم در شیعه و هم در سنی قشری هستند که در طرف دشمن کار می کنند و برعکس قشری در شیعه و سنی وجود دارند که در طرف مقاومت اسلامی فعالیت می کنند. ما باید تلاش کنیم در حوزه جنگ نرم ادبیاتی را تولید کنیم که نشان دهنده دست برتر مقاومت باشد تا مقابل این هجمه ها و اختلافات استکبار جهانی بایستیم. در این رویکرد احتیاج به هم افزایی در جهان اسلام داریم و اخلاق اسلامی و اعتقادات راسخ اسلامی را در مقابل لیبرالیسم غرب گرا و آزادیخواه مطلق تقویت کنیم.

انتهای پیام/