امام خمینی(ره) نقش مردم در احیای دین و انقلاب را تئوریزه کرد

به گزارش حوزه اندیشه خبرگزاری تقریب، حجت‌الاسلام والمسلمین محسن مهاجرنیا، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، امروز، ۱۳ خردادماه در نشست علمی «مکتب فکری سیاسی امام خمینی(ره)»، گفت: شخصیت‌هایی که نقطه عطف تاریخ هستند، به سه دسته تقسیم می‌شوند؛ دسته اول تئوریسین‌ها و متفکرانی که اندیشه تولید کرده‌ و باعث تحول شده‌اند؛ دسته دوم کسانی که تأثیر و تأثراتی در میدان عمل ایجاد کرده‌اند که به آنان عمل‌گرایان تعبیر می‌شود و دسته کمی از متفکران هستند که در عمل و نظر تغییرات و تأثیراتی داشتند که امام در زمره دسته سوم هستند.

مهاجرنیا بیان کرد: مکتبی که امام بنیان نهاد، در دنیای مدرن و قرن ۲۰ است، لذا فهم شرایط تاریخی امام بسیار اساسی است که جای بحث فراوان دارد؛ نکته دیگری که امام انجام داد، این بود که بخش متغیر دین را مبتنی بر ثابتات دینی به روز کرد؛ فهم امام از ترکیب‌ها و ارجاع به کدهای ثابت دینی بود؛ یکی از اصول بسیار اساسی در اندیشه امام، ترکیب‌هایی است که ایجاد شده از جمله ترکیب جمهوری و اسلامی، پیوند انقلاب با عاشورا و ... که امام در این بخش خیلی هنرمندانه کار کرده است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، اضافه کرد: انسان دائماً با پدیده‌هایی مواجه است که باید اولویت‌بندی و دسته‌بندی کند؛ امام وقتی در نجف بودند، برخی جریانات در ایران مانند شریعتی و کتاب شهید جاوید ایجاد شد، ولی امام همواره بر گم نشدن خط اصلی یعنی مبارزه با رژیم شاه تأکید داشت.

مهاجرنیا اظهار کرد: یکی از رموز موفقیت امام این بود که نقش مردم در احیای مکتب، دین و انقلاب را بازسازی و تئوریزه کرد؛ فرمود مجلس، عصاره ملت و در رأس امور است؛ اینکه مجلس را در رأس امور ببینیم، به لحاظ نظری قابل مطالعه است.

استاد حوزه علمیه تصریح کرد: یکی از مواردی که در ساختن مکتب امام حتماً باید مورد مطالعه باشد، عنصر وظیفه‌گرایی است؛ این عنصر به امام خیلی کمک کرد؛ ایشان فرمود ما مأمور به وظیفه هستیم و در جریان کتاب شهید جاوید هم فرمودند که امام حسین دنبال انجام وظیفه بود و این عنصر، در پیروزی انقلاب هم نقش کلیدی داشت.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی اضافه کرد: اخلاص در عمل از دیگر ویژگی‌های بارز امام بود؛ مخلص لله بودن امام در پیشبرد اهداف انقلاب خیلی مؤثر بود؛ همچنین ویژگی دیگر امام شجاعت بود؛ شجاعت امام به حدی بود که وقتی بحثی را مطرح می‌کردند، در میدان عمل هم پای آن ایستادند و چون عقیده داشت مأمور به وظیفه هستیم آن را تا رسیدن به نتیجه رها نکردند.

مهاجرنیا تصریح کرد: ویژگی دیگر امام تقسیم‌بندی اصل و فرع در مقام عمل بود که باید در مکتب امام مورد مداقه باشد.

وی اضافه کرد: مکتب امام ترکیبی از عناصر معرفتی بود؛ از امام در مورد شخصیت‌های مدنظر ایشان می‌پرسند و ایشان از سه نفر یعنی ملاصدرا در فلسفه، کلینی در روایت و صاحب جواهر در فقه نام می‌برد؛ امام از اندیشه این سه نفر بهره برد و همین مسئله سعه وجودی امام را خیلی توسعه داده بود. قرار دادن این سه شخصیت در کنار هم باعث ایجاد عقلانیت دینی برای امام شد که او را مبسوط الفکر و با تکیه بر فلسفه ملاصدرا، حاکمیت ولایت فقیه را از منظر عقلانی اثبات کرد.

مهاجرنیا تصریح کرد: یکی از معضلات امروز کشور ما که لاینحل است، درگیری نخبگانی میان چپ و راست است؛ همین چپ و راست در دوره امام بود و امام آن را هضم کردند، به گونه‌ای که این دو مکمل هم شدند، ولی برای ما سخت است که با هم جمع کنیم؛ یا در تعامل فقه سنتی و مدرن که در حال تبدیل به دوگانگی بود، فرمودند فقه سنتی ما همان فقه پویا است.

مهاجرنیا اظهار کرد: گرچه زیرساخت انقلاب اسلامی، ولایت فقیه بود، ولی انقلابِ فقهی نبود؛ امام ابتدا روی اعتقادات مردم کار کرد و مردمی که نگاه توحیدباوری آنان ضعیف بود، باورمند شدند و بعدها مباحث فقهی مطرح شد.

وی ادامه داد: در انتخابات رأی به جمهوری اسلامی در سال ۱۳۵۸ را می‌بینیم که زنان بدون حجاب در صف انتخاب بودند و رأی دادند، زیرا اعتقادات آنان احیاء شد، ولی به عرصه عمل نرسید، همچنین امام به نحوی زیبا، فقه را تبدیل به قانون کردند.

انتهای پیام/