نشر شاهد به مناسبت سالروز شهادت آیت‌الله مدرس ویژه‌نامه‌ای را منتشر کرده که در بخشی از آن به جایگاه «کتاب زرد در تاریخ‌نگاری» از نگاه همین شهید پرداخته است.
اشتراک گذاری :
به گزارش حوزه فرهنگ و هنر خبرگزاری تقریب، ویژه‌نامه شهید آیت الله سید حسن مدرس عناوینی، چون زندگینامه خودنوشت شهید مدرس، آیت‌الله مدرس در آئینه توصیف امام راحل، ناگفته‌هایی از زندگی فردی و اجتماعی مدرس، درباره یکی از ویژگی‌های شخصیتی مدرس از نگاه سید جعفر شهیدی، «مدرس، سیاستمداری و شریعتمداری، «نسبت مدرس و امام»، رجل بی‌نظیر تاریخ معاصر، روایت «یک مدرس‌پژوهی ناتمام» و آیت بزرگ الهی و نابغه عصر را به خود اختصاص داده است.
اما یکی از عناوین مهم در این ویژه‌نامه «جایگاه کتاب زرد در تاریخ‌نگاری» است، که در بخشی از آن آمده است؛ مرحوم سید حسین مکی پس از انتشار فصولی از «کتاب زرد»، دیباچه‌ای بر آن نگاشت. آنچه این نوشتار را در خور اهمیت می‌کند، داوری مکی درباره نوع نگاه مدرس به تاریخ و تاریخ‌نگاری و تأثیر انتشار این اثر بر نوشتار‌هایی است که در این حوزه تولید می‌شوند.
بسیاری از پژوهشگران برای یافتن کتاب مزبور خیلی پیگیری و کوشش کردند که آن را به دست آورند؛ ولی موفق نشدند، شاید بر اثر این کوشش‌ها بود که یکی از محققان از وجود آن ابراز تردید کرده است. همیشه آرزو می‌کرد که کاش «کتاب زرد» پیدا می‌شد و می‌توانستم از کم و کیف آن مطلع و بهره‌مند شوم. در این راه هر چه تجسس کردم نتوانستم بفهمم که بر سر این کتاب چه آمده و چگونه می‌توان به آن دست یافت. از این رو مأیوس شده، فکر می‌کردم شاید به دست عوامل ناپاکی افتاده و از بین رفته باشد.
خوشبختانه در شماره ۱۴ «مجله یاد» قسمت‌هایی بریده، بریده از مقدمه کتاب زرد منتشر شده بود. با ملاحظه آن مقام و ارزش آن را خیلی بالاتر از مبحث قرارداد ۱۹۱۹ یافتم و در حقیقت محتوای مقدمه کتاب، فلسفه تاریخ و جامعه‌شناسی و روش تاریخ‌نگاری است و این مقدمه کتاب زرد مکمل همان کار ارزنده‌ای است که در قرن هفتم «ابن خلدون» انجام داده است، منتهی مقدمه کتاب زرد علاوه بر فلسفه تاریخ، باب تازه‌ای در تاریخ‌نویسی گشوده که بسیار تازگی دارد.
مدرس در مقدمه کتاب زرد یادآور شده که از دوران تحصیل خود به خواندن تاریخ ملل و اقوام مختلفه اشتیاق فراوان داشته، تاریخ روم و یونان، حکما و فلاسفه یونان، جنگ‌های صلیبی، جنگ‌های خشایار شاه، تاریخ ایران قبل از اسلام و بعد از اسلام، تاریخ «پلوتارخ»، مورخ یونانی و بسیار کتب تاریخی دیگر را که اسم برده است، دقیقاً مطالعه کرده، به ویژه مقدمه «ابن خلدون» و منظور نویسنده آن را دریافته، آنگاه دست به قلم برده و مقدمه کتاب زرد را نوشته است.
مدرس درباره مورخان می‌گوید؛«گذشته انسان‌ها در اعماق اقیانوس زمان در خون است و مورخ باید آن را بیابد و به دنیای وجود کشد تا همه بدانند چه کرده‌اند و چه ساخته‌اند، چون با دیدن کرده‌ها و ساخته‌های خود طبعاً شرمنده می‌شوند و شرم از گذشته، آینده را بهتر و روشن می‌کند.»
