درآمد پایدار، کارآفرینی و اشتغال، نتیجه اجرای یک طرح گردشگری جالب توسط دهیاری و شورا در روستای باقرآباد یزد است.
بزرگترین بومگردی کشور در روستایی کوچک
23 مرداد 1398 ساعت 10:31
درآمد پایدار، کارآفرینی و اشتغال، نتیجه اجرای یک طرح گردشگری جالب توسط دهیاری و شورا در روستای باقرآباد یزد است.
روزهای ابتدایی تیرماه وقتی اسامی منتخبان ششمین جشنواره ملی طرحهای برگزیده دهیاریها اعلام شد، اسم یک دهیار زن هم بین برگزیدهها به چشم میخورد؛ دهیار روستای باقرآباد یزد که یکی از برگزیدههای محور منابع درآمدی پایدار، کارآفرینی و اشتغال روستایی بود. ما صفا رستگاری را از همین جا شناختیم و فهمیدیم او یکی از2500 زنی است که به عنوان دهیار روستا در کشورمان شناخته میشوند. آماری که همین چند روز پیش توسط مشاور وزیر کشور در امور زنان و خانواده اعلام شد؛ 2500 نفری که به گفته فریبا نظری بخشی از جمعیت 35 هزار نفری دهیاران کل کشور را تشکیل میدهند.
صفا رستگاری دهیار جوان روستای باقرآباد است؛ روستایی در ده کیلومتری بافق و 125 کیلومتری یزد؛ یک روستای قدیمی و زیبا که حالا به یک مقصد گردشگری هم تبدیل شده است؛ اتفاقی که به مدد اجرای طرح مرمت و احیای قلعه قدیمی روستا اتفاق افتاده؛ قلعهای که مردم روستا تا یاد دارند همیشه بوده، خیلی قبلتر از آنها و پدرانشان... درست در دل روستای باقرآباد. اهالی روستا هر روز صبح چشم که باز میکردند دیوارهای گلی بلندش را میدیدند و برج و بارویش را و شب چشم روی زیباییهای همین قلعه میبستند. اگر مسیر گردشگری هم به روستایشان میافتاد، دستش را میگرفتند و میبردند داخل قلعه، اتاقهای تو در تو و دالانهای پیچ در پیچ را یکی یکی نشانش میدادند. این اما داستان قلعه آریز بود تا سال گذشته، یعنی تا زمانی که هنوز تصمیمی برای بازسازی و احیایش گرفته نشده بود. رستگاری به ما میگوید: قلعه قدیمی روستای ما براساس یک طرح گردشگری با مشارکت دهیاری و بخش خصوصی و در مدت یک سال تکمیل و به بهرهبرداری رسید و در حال حاضر بعد از مرمت و احیا به عنوان یک هتل سنتی یا اقامتگاه بومگردی مورد استفاده قرار گرفته و اتفاقا با 54 اتاق بزرگترین بومگردی کل کشور هم است.»
رستگاری در توضیح بیشتر میگوید: «ما وقتی تصمیم به احیای قلعه و توجه به بحث گردشگری درآن گرفتیم، یکی از اهدافمان درآمدزایی بود اما هدف دیگری هم داشتیم و آن هم احیای قلعه بود، چرا که با این اتفاق قلعه از آن حالت مخروبهای که داشت درآمد و به انشعاب آب، برق و گاز مجهز شد و الان گردشگرهای زیادی فقط برای دیدن و سکونت در این قلعه به روستای ما میآیند.»
رمز رونق یک روستا
برای بازگرداندن رونق اشتغال به روستاهای کشور، روستاهایی که درگیر مشکلات ریز و درشت اقتصادی هستند، راه کم نیست، اهالی روستای باقرآباد یکی از این راهها را رفتهاند و از داشتههایشان بهترین سود را بردهاند.
با اینکه این طرح به تازگی در روستای باقرآباد به بهرهبرداری رسیده اما دهیار این روستا به ما میگوید، اجرای آن در همین مدت کوتاه هم برای درآمدزایی روستا بی تاثیر نبوده: «تصمیم گرفتهایم با توجه به استقبالی که گردشگران چه ایرانی و چه خارجی از اقامت در این قلعه قدیمی داشتهاند، نزدیک قلعه در بافت خود روستا یک بازارچه صنایعدستی برپا کنیم تا زنان روستا محصولات تولیدیشان را در این بازارچه عرضه کنند. بهویژه صنایعدستی حصیربافی که هنر بومی روستای ماست و تقریبا همه زنان روستا آن را بلدند و با توجه به محبوبیت کارهای حصیری بین گردشگرها، این اتفاق میتواند یک منبع درآمد خوب برای استقلال مالی زنان روستای ما باشد.» این البته همه فعالیتهای دهیاری در این زمینه نیست و رستگاری در توضیح بیشتر میگوید: «از آنجا که روستای ما الان به عنوان یک دهکده گردشگری شناخته میشود، تصمیم گرفتیم روی نمای بقیه خانههای روستا هم کار کنیم. چراکه در سالهای اخیر با توجه به ساخت و سازهایی که در روستا انجام شده، نمای خانهها از یک شکل بودن خارج شده بود و بیشتر حالت سیمانی و شهری داشتند. درحالی که روستای ما یک بافت کاهگلی زیبا دارد و با همین هدف روی یکسانسازی نما و آجرفرش کردن کوچههای روستا هم تمرکز کردهایم، البته روستای ما ظرفیتهای گردشگری خوبی دارد، ما قناتهای قدیمی زیادی داریم که متاسفانه به خاطر لایروبی نشدن استفادهای از آنها نمیشود، در حالی که با احیای این قناتها هم میشود به درآمدی پایدار برای روستا رسید.»
با این حال احیای قلعه قدیمی روستا، به گفته رستگاری اتفاقی بوده که با همکاری خوب بخش خصوصی و شورای روستا با دهیاری به نتیجه رسیده، موضوعی که علی عسگری یکی از اعضای شورای روستای باقرآباد هم دربارهاش به ما میگوید: «قلعه روستای ما زبانزد خاص و عام بود و قبلا هم به خاطر قدمتش و ساختار معماری خاصش بازدیدکننده داشت، اما این اتفاق به یک درآمد پایدار برای روستا منجر نمیشد. به عنوان مثال اعضای قبلی شورا هر سال در ایام نوروز، اقدام به جذب گردشگر میکردند و این موضوع فقط در حد بازدید از قلعه بود و درآمد حاصله هم خرج روستا میشد اما واقعا چشمگیر نبود. به همین علت بود که به فکر یک درآمد پایدار برای روستا افتادیم و این بار بنای قلعه با یک بازسازی اصولی احیا شد.»
احیای یک اثر ملی
قلعه روستای باقرآباد، یعنی همین بنایی که حالا با اجرای یک طرح گردشگری احیا شده، سال 1384 با شماره 13000 در فهرست آثار ملی هم به ثبت رسیده است. میگویند این قلعه قدیمی به دستور عبدالرحیم خان، فرزند محمدتقی خان بافقی ساخته شده و بنای آن با قدمتی 240 ساله به دوره اواخر زندیه میرسد.
طبق اسناد موجود البته این قلعه در سه مرحله بنا شده، ابتدا برج شمالی بنا شده و بعد قسمت جنوبی برج به فاصله ده سال بعد ساخته شده است. سال 1298 یعنی صد سال پیش هم به خاطر هرج و مرجی که وجود داشت، توسط خود مردم روستا حصارکشی شده و به این ترتیب قلعه اریز با مصالح خشت و گلیاش به میراثی برای اهالی روستای باقرآباد تبدیل شده است.
برج شمالی قلعه با ارتفاع هشت متر دارای دو طبقه، سه سنگانداز و ده جایگاه تیرانداز است و برج دوم قلعه که در قسمت جنوبی آن قرار دارد، به صورت هشت ضلعی با ارتفاع 11 متر در دو طبقه، دارای 16 روزن تیرانداز و چهار سنگانداز است. قلعه دارای 45 اتاق با اندازههای متفاوتی است. سه راهرو در درون قلعه وجود دارد که راهروی اول برج جنوبی را به برج شمالی متصل میکند و دو راهروی دیگر در دو طرف راهروی اول قرار دارد و دسترسی به اتاقهای قلعه را برای گردشگران امکانپذیر میکند. قلعهای که حالا یک اسم خاص دارد؛ بوم قلعه آریز!
یک مشارکت خانوادگی برای اداره روستا
با اینکه سابقه حضور صفا رستگاری در دهیاری روستای باقرآباد کمتر از یک سال است اما آشنایی او با مشکلات روستا و دهیاریاش بیشتر از اینهاست. دلیل این اتفاق را که میپرسیم میفهمیم، دهیار قبلی روستا یعنی مرتضی رنجبر همسر اوست: «بهواسطه آشنایی و اعتمادی که مردم و بزرگان روستا به همسرم داشتند، بعد از اجرای طرح بازنشستگی و بازنشسته شدن ایشان، از همسرم خواستند که یکی از نزدیکانش را برای دهیاری پیشنهاد بدهد، به این ترتیب من جایگزین همسرم شدم و با اینکه از قبل به واسطه فعالیتهای وی نسبت به مشکلات و نیازهای روستا اشراف داشتم اما الان که در بطن این کار هستم، بیشتر به عمق مشکلات و موانعی که سر راه رونق روستاهای ما وجود دارد، پی بردهام و با این حال همیشه از تجربیات همسرم در اداره امور روستا استفاده میکنم و میتوانم بگویم الان کار به صورت مشارکتی بین ما انجام میشود.»
موانع و مشکلاتی که رستگاری از آن صحبت میکند، تقریبا بین همه روستاها مشترک است، از مشکلات اقتصادی گرفته تا عمرانی و خدماتی و فرهنگی. همین موضوع باعث شده هر هفته در مسجد روستای باقرآباد جلسهای مشترک با حضور بزرگان روستا، از دهیاری گرفته تا شورا تشکیل شود، جلسهای که در آن به معضلات ریز و درشت روستا پرداخته میشود: «از آنجا که جمعیت روستای ما سیار است و بیشتر جمعیت آن بین بافق و باقرآباد در رفت و آمد هستند، مشکلات خاصی هم دارد. این جمعیت در حالت سیار 540 نفر است اما اگر بخواهیم آمار جمعیت ثابت را بگوییم میشود بین ده تا 12 نفر. برای مثال بحث اوقات فراغت جوانان روستا یکی از مشکلاتی بود که به آن پرداختیم. ما همیشه میدیدیم برای جوانان و نوجوانان همین جمعیت سیار وقتی به روستا برمی گردند هیچ تفریحی وجود ندارد. زمین چمن روستا با همین هدف راهاندازی شد.»
انتخاب صفا رستگاری به عنوان دهیار روستای باقرآباد، برای زنان این روستا هم بدون فایده نبوده و او که با سابقه هنری پا به دهیاری گذاشته بوده، محور فعالیتهایش را برای بهبود وضعیت زنان روستا، روی اموزش کارهای هنری و توانمندسازی آنها در این عرصه گذاشته است و نتیجه این اتفاق برگزاری کارگاهها و کلاسهای هنری برای زنان روستاست؛ فعالیتی که در فروردینماه امسال به برگزاری یک جشنواره صنایعدستی و هنری در روستای باقرآباد رسید.
دکترهای دهیار
فعالیت حدود 2500 دهیار زن در سطح کشور، آماری است که ما در ابتدای گزارش از قول فریبا نظری مشاور وزیر کشور در امور زنان و خانواده نقل کردیم؛ فعالیتی که با هدف آبادانی روستاها انجام میشود. نظری با اشاره به همین موضوع میگوید: طبق آمارها ،7/35درصد دهیاران زن هستند و به گفته نظری استان کرمان با 273 دهیار زن، بالاترین آمار این فهرست را دارد و پایین ترین آمار هم استان قم رسیده است. مشاور وزیر کشور در امور زنان و خانواده در توضیح بیشتر میگوید: اکثر دهیاران زن در سطح کشور دارای مدرک تحصیلی دانشگاهی هستند؛ به نحوی که بیشتر آنها دارای مدارک تحصیلی فوق دیپلم، لیسانس، فوق لیسانس و دکتری هستند. به گفته این مقام مسؤول، درحال حاضر پنج دهیار زن با مدرک دکتری به روستاییان خدمت میکنند که چهار نفر از آنها در استان مازندران مشغول به خدمت هستند و بالاترین آمار مدرک تحصیلی فوق لیسانس در دهیاران زن هم مربوط به استانهای خراسان رضوی و مازندران است.
منبع:جام جم
کد مطلب: 434126