دغدغه‌های امام جمعه طبیعت‌دوست شهرستان انزلی و ورود به موقع دادستانِ قانون‌مدار این شهرستان که با سپر قانون مقابل ذرات خطرناک نانوتیتانیوم ایستاده است باعث شد دستور توقف طرح پرحاشیه تالاب انزلی داده شود.
اشتراک گذاری :
به گزارش سرويس ساير رسانه ها خبرگزاری تقریب به نقل از جام‌جم : دقیقا دو هفته پیش بود که همین‌جا در همین صفحه از اجرای طرح «احیای تالاب انزلی با ذرات نانوتیتانیوم معروف به بایوجمی نوشتیم و از پیامدهای تلخ و نگران‌‌کننده‌اش گفتیم و تیتر زدیم: «میخ آخر به تابوت تالاب انزلی...!»
حالا اما امیدوارانه از توقف اجرای این طرح پرحاشیه در تالاب انزلی می‌نویسیم؛ از ورود دادستان عمومی و انقلاب شهرستان انزلی به ماجرا و صدور دستور توقف اجرای طرح و ابلاغ آن به اداره کل محیط‌زیست استان گیلان.سیدرحمان سیدزاده؛ همان دادستانی است که حالا با سپر قانون مقابل ذرات نانوتیتانیوم ایستاده است؛ دادستانی که در جمع خبرنگاران در انزلی گفته: بر اساس بررسی‌های صورت گرفته و با توجه به مخاطرات احتمالی ناشی از استفاده از طرح بایوجمی برای احیای تالاب انزلی، دستور توقف این طرح را داده است.
سیدزاده در توضیح بیشتر گفته: اجرای طرح در تالاب ممکن است با توجه به وجود گونه‌های مختلف جانوری، گیاهی و وضعیت پیچیده دینامیک و شکننده تالاب انزلی، ضررهای جبران ناپذیری بر انسان‌ها، محیط زیست، زیست‌مندان و سایر موجودات زنده داشته باشد. لذا با توجه به این‌که یکی از وظایف دادستان حفظ حقوق عامه و پیشگیری از وقوع جرم است، مقرر شد همزمان با ابلاغ دستور توقف اجرای این طرح، از ریختن هرگونه ماده شیمیایی به ویژه نانو ذره دی اکسید تیتانیوم یا هر اقدام دیگر به طور کامل توسط مجریان طرح یا هر شخص حقوقی یا حقیقی دیگر تا زمان اثبات بی‌ضرر بودن آن برای تمام مولفه‌های شبکه غذایی تالاب اعم از پلانکتون، موجودات کفزی، ماهیان و درنهایت انسان‌ها خودداری شود.
یک اقدام شجاعانه
این اقدام دادستانی، با استقبال فعالان محیط‌زیست و همه آنهای که نگران بالای سر تالاب انزلی ایستاده‌اند مواجه شده. حسین آخانی، از استادان برجسته محیط زیست کشور و عضو هیات علمی دانشگاه تهران از این گروه است؛ کارشناسی که به این اقدام دادستانی انزلی یک لقب خاص می‌دهد؛ شجاعانه!
آخانی به ما می‌گوید: این اقدامی که دادستانی در توقف اجرای طرح بایوجمی در تالاب انزلی انجام داده، یک اقدام واقعا شجاعانه بوده و من واقعا اقدام دادستان انزلی را تحسین می‌کنم، البته این وظیفه دستگاه قضاست که اگر متوجه لطمه خوردن به منافع عمومی شده، وارد عمل شود و جلوی آسیب‌هایی که به منافع عموم مردم در کشور می‌رسد را بگیرد.
حجت علمی ندارد
نام آخانی از همان روزهای اولی که زمزمه‌های احیای تالاب با یک طرح نانوفناوری سر زبان‌ها افتاد شنیده شد و او حالا درباره دلایل مخالفتش می‌گوید: این برنامه تابه حال در هیچ کجای دنیا اجرا نشده و با این حال مجریان این پروژه مدعی شدند با این مواد می‌توانند عمق تالاب را افزایش بدهند، اما این ادعا هیچ حجت علمی ای ندارد و توسط محققان مستقل اصلا تایید نمی‌شود. من در همین ارتباط با متخصصان متعدد شیمی و نانوذرات هم صحبت کردم. نتیجه بحث‌های ما این بوده که این تکنیک براساس خاصیت فتوکاتالیستی است که چینن امکانی در مورد آب‌های تالاب انزلی وجود ندارد، چراکه این آب‌ها بسیار کدر هستند و رسوب هم در عمق تالاب قرار دارد.
آخانی پیکان انتقاداتش را به سمت خود ذرات نانو هم می‌گیرد و می‌گوید: ماهیت خود ذرات نانوی مورد استفاده هم زیر سوال است. این ذرات فقط در شرایط خیلی خاص برای گندزدایی فاضلاب‌های به‌شدت آلوده استفاده شده‌اند و هرگز وارد اکوسیستم‌های آزاد آن هم در یک حجم بسیار وسیع مثل تالاب انزلی نشده‌اند، چراکه طبق تحقیقاتی که انجام شده مشخص شده این ذرات ترکیبات موتاژن هستند.
آسیب‌های خطرناک ژنتیک
ترکیبات موتاژنی که این استاد دانشگاه از آن صحبت می‌کند، همان عوامل جهش‌زایی هستند که نگرانی‌های زیادی را در دل دغدغه مندان محیط‌زیست به‌وجود آورده‌اند؛ ترکیباتی که به گفته آخانی، می‌توانند با تغییر در ساختار دی‌ان‌ای موجودات، درنهایت به تغییر ماهیت آنها بینجامند. اتفاقی نگران‌کننده که باعث می‌شود آخانی درباره سرطان‌زا بودن این ترکیبات هشدار بدهد و بگوید: این خاصیت سرطان‌زایی هم برای انسان است و هم برای حیوانات؛ اما نگرانی بیشتر ما اینجاست که اگر تغییر در
میکرو ارگانیسم‌ها اتفاق بیفتد، بحث از سرطان هم بالاتر می‌رود و می‌تواند به اتفاقات خطرناکی در اکوسیستم منجر شود و در نهایت با تجمع این مواد و وارد شدن آنها به بدن موجودات آبزی تالاب، امکان وارد شدن آنها به بدن انسان‌ها هم وجود دارد و از این طریق خطر آسیب‌های ژنتیک هم بالا می‌رود. خلاف مبانی انجمن‌های بین‌المللی است
این استاد دانشگاه برای مخالفتش با اجرای طرح بایوجمی در تالاب انزلی، یک دلیل دیگر هم دارد. این‌که براساس مبانی مراجع و انجمن‌های بین‌المللی، هیچ‌وقت از موادی خارج از عملکرد طبیعی یک اکوسیستم برای احیای یک اکوسیستم تخریب شده استفاده نمی‌کنند و این کار خلاف توصیه‌های انجمن احیای اکولوژیکی است.
ایستادگی صبورانه، اقدام شجاعانه
محمد درویش، فعال محیط‌زیست و مدیر کل سابق دفتر مشارکت‌های مردمی سازمان محیط‌زیست هم مسؤولی است که از این اقدام دادستانی بندرانزلی به عنوان اقدامی شجاعانه یاد می‌کند. او هم به ما می‌گوید: انتقادات مختلفی نسبت به اجرای این طرح در تالاب انزلی توسط فعالان محیط‌زیست و افراد دغدغه‌مند دیگر در این شهرستان انجام شد، با امام جمعه و دادستانی در همین خصوص صحبت شد و در نهایت دادستان شهرستان انزلی با یک اقدام واقعا شجاعانه وارد عمل شد و امیدواریم این روند ادامه پیدا کند.
دم خروس یا ...
این فعال محیط‌زیست در ادامه از ابهاماتی می‌گوید که از همان ابتدای اجرای طرح بایوجمی روی سر آن سایه انداخته بود: «من از مسؤولان محیط زیست کشورمان می‌پرسم چطور است که برای احیای تالاب، آنهم با طرحی مبهم و غیرعلمی، هزار میلیارد تومان اعتبار می‌گذارند، در حالی‌که برای تصفیه فاضلابی که وارد تالاب می‌شود فقط 400 میلیارد تومان اعتبار لازم است، اما می‌گویند نداریم یا همزمان احداث سد لاسک در بالادست تالاب را باز هم با یک هزینه هزارمیلیارد تومانی تصویب و اجرایی می‌کنند، یعنی در قلمروی تالاب 2000 میلیارد تومان هزینه می‌کنند، اما برای ساخت تصفیه خانه که اولویت اصلی تالاب است، بودجه ندارند؟»
ما برای رسیدن به جواب این سوال با قربانعلی محمدپور، مدیرکل محیط‌زیست گیلان تماس می‌گیریم اما شرط او برای مصاحبه، هماهنگی با دفترش است؛ هماهنگی‌ای که تا آخرین لحظه‌های نوشتن گزارش انجام نمی‌شود.
دغدغه‌ها و پیگیری‌های یک امام جمعه طبیعت دوست
حالا درست سه هفته از مراسم اولین نماز جمعه خردادماه شهرستان انزلی می‌گذرد؛ نماز جمعه‌ای که در خطبه‌هایش به بحث بایوجمی در تالاب انزلی پرداخته شد و حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعبدالجواد شمس‌الدین، امام جمعه شهرستان انزلی در حاشیه همین خطبه‌ها هشدار داد پروژه‌ای که مخفیانه در تالاب انزلی انجام می‌شود مخرب و آسیب‌زاست.
دغدغه این امام جمعه اما به همین‌جا ختم نشد و به فاصله 9 روز بعد، حجت‌الاسلام شمس‌الدین با قربانعلی محمدپور، مدیرکل محیط‌زیست گیلان دیدار کرد و ماحصل این دیدار تاکید حجت‌الاسلام شمس‌الدین بود بر این خواسته که با توجه به آثار مخرب و غیرقابل جبران بیان شده در گزارش‌ها و تحقیقات علمی، از حیث عقل و منطق تا تصمیم گیری نهایی و مشخص شدن پاسخ آزمایش‌های مورد نیاز، پروژه بایوجمی در تالاب متوقف شود.
در همین دیدار محمدپور در توضیح طرح اجرایی محیط زیست در تالاب به امام جمعه انزلی گفت: در حال حاضر این پروژه در ۵۰ هکتار از تالاب انزلی در حال اجراست و تا یک ماه دیگر مرحله پایلوت تمام می‌شود و نتایج از دانشگاه‌های معتبر دنیا به دستمان می‌رسد، تصمیم‌گیری نهایی در کمیته ملی انجام و اگر جواب منفی باشد وارد فاز بعدی نخواهیم شد.
ورود به موقع دادستانِ قانون مدار
حالا اما با ورود دادستانی به ماجرا، این پروژه زودتر از موعد مقرر محیط زیست، متوقف شده و حجت‌الاسلام شمس‌الدیندر این‌باره به ما می‌گوید: دستوری که دادستان محترم بندرانزلی صادر کرده فعلا تا تعیین تکلیف قطعی است و براساس آن محیط زیست باید ثابت کند که این ماده بی‌ضرر است و فعلا برای این‌که آسیب بیشتری به تالاب و موجودات زنده‌اش نرسد، دستور توقف داده شده، بر همین مبنا اگر بی‌ضرر بودن مواد ثابت شد که اجرای طرح ادامه پیدا می‌کند، اما اگر مشخص شد که این مواد خطرزا هستند، باید روند دیگری برای احیای تالاب درپیش گرفته شود.
امام جمعه انزلی در توضیح بیشتر به جام‌جم می‌گوید: ما براساس یک دغدغه عمومی این موضوع را در
نماز جمعه مطرح کردیم و خوشبختانه بعد از این اتفاق، دادستانی هم به‌عنوان مدعی‌العموم پیگیر ماجرا شدند و با ما هم این موضوع را مطرح و هماهنگ کردند، ما هم گفتیم حمایت می‌کنیم و همچنان هم روی موضع خودمان هستیم.
حجت‌الاسلام شمس‌الدین در ادامه صحبت‌هایش از ورود قانون بهحل و فصل یک مساله محیط‌زیستی در کشور ابراز خوشحالی می‌کند و می‌گوید: قاعدتا این کار باید از مجرای قانون پیگیری می‌شد و ما نقش اطلاع‌رسانی داشتیم و توجه دستگاه‌ها و نهادهای دیگر را به این موضوع جلب کردیم.
