قرآن کریم، معجزه پیامبر خاتم و کتاب مقدس مسلمانان، دربرگیرنده مهم‌ترین معارف بشری و معمول‌ترین موضوعات زندگی روزمره؛ اما از جهت لفظ، آسان و سهل‌دریافت است.
اشتراک گذاری :
به گزارش حوزه اندیشه خبرگزاری تقریب، رمضان المبارک، تنها نهمین ماه قمری و یک ماه از میان ماه ها و زمانی مانند دیگر زمان ها نیست؛ بلکه به نص صریح آیات قرآن، (شهر رمضان الذی انزل فیه القرآن/ آیه 184 سوره مبارکه بقره) زمان نزول کتاب مقدس مسلمانان است و به گفته پیامبر اکرم (ص) در خطبه شعبانیه «أَیهَا النَّاسُ إِنَّهُ قَدْ أَقْبَلَ إِلَیکمْ شَهْرُ اللَّهِ بِالْبَرَکةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَة؛ شَهْرٌ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ أَفْضَلُ الشُّهُورِ وَ أَیامُهُ أَفْضَلُ الْأَیامِ وَ لَیالِیهِ أَفْضَلُ اللَّیالِی وَ سَاعَاتُهُ أَفْضَلُ السَّاعَاتِ». ای مردم به درستی که ماه خدا با برکت، رحمت و آمرزش به شما رو کرده است، ماهی که نزد خدا بهترین ماه ها و روزهای آن بهترین روزها و شب هایش بهترین شب ها و ساعاتش بهترین ساعت‌هاست (عیون اخبار رضا، ج 1، ص 358).
در این ماه علاوه بر روزه که بر اساس آیه قرآن بر مسلمانان واجب است (یَا اَیُّهَا الَّذینَ ءَامَنُوا کُتِبَ عَلَیکُم الصِّیَام کَما کُتِبَ عَلی الَّذینَ مِن قَبلِکُم لَعَلَّکُم تَتَّقُون، آیه 183 سوره مبارکه بقره)، اعمال دیگری وارد است.
خواندن قرآن و تدبر در مفاهیم آن به دلیل اهمیت این کتاب همچنین تاسی به سنت پیامبر، امامان و علمای مسلمان مهم ترین عمل بعد از انجام واجبات است. چنانکه سنت جزء خوانی یا ترتیل خوانی در این ایام همچنان در مساجد و اماکن متبرکه رواج دارد و بنابر اقوال متقن امامان شیعه این سنت را زنده نگه می داشته اند و برای نمونه امام رضا (ع) هر سه روز از ماه مبارک رمضان یکبار قرآن را ختم می کردند.
به مناسبت رمضان المبارک 1440 هجری قمری، گفتارهایی را در باب چرایی اهمیت خواندن قرآن، چگونه خواندن و تدبر در آن با هم می خوانیم.
پندآموزی از قرآن
«و لقد یسّرنا القران لِلذکر فَهل مِن مُد‌َّکِر» (سوره مبارکه قمر، آیه 17) قطعا قرآن را برای پندآموزی آسان کرده ایم، آیا پندگیرنده ای هست؟
آسان بودن قرآن برای ذکر به این معناست که فهم آن برای شنونده آسان است و شنونده می تواند منظور و مقصود خداوند متعال را درک کند و هر کس به اندازه فهم خود از قرآن کریم می فهمد (علامه طباطبایی، المیزان، ج ١٩، ص ١٣٤).
قرآن کریم از ابعاد گوناگونی آسان است؛ از جهت لفظ که تلاوت آن را آسان و در همان حال زیبا کرده و محتوی که شامل داستان و مثال های بسیار است و مطابقت آن با فطرت انسان که پذیرش آن را ممکن می کند. در این سوره مبارکه چهار بار این آیه تکرار شده است، آیات ١٧، ٢٢، ٣٢ و ٤٠. البته شرط بهره گیری از قرآن کریم توجه، دقت و تدبر است، لذا انسان غافل و فراموشکار بهره ای از آن ندارد. (تفسیر نور، محسن قرائتی، ج ١١، ص٣٥١-٣٥٢).
از آنجا که قرآن کریم برای همه مردم نازل شده است: «و ما ارسلناک الا کافة للناس بشیرا و نذیرا ولکن اکثر الناس لایعلمون» (سوره مبارکه سبأ، ٢٨). ما نفرستادیم تو (پیامبر اکرم ص) را مگر برای همه مردم که بشارت دهی و انذار نمایی اما بیشتر مردم نمی دانند.
به همین دلیل باید فهم آن برای همه مردم آسان باشد. آسانی فهم قرآن کریم فقط در محدوده رعایت مسائل اخلاق فردی، اجتماعی، اعتقادی و مانند آن نیست، بلکه در کل ساحت قرآن کریم است. آسان بودن شاید برای انسان ها در مسائل اخلاقی و فردی و اجتماعی روزمره و مرتبط، محسوس تر است. چند نمونه از آسانی فهم آیات الهی؛
- « قولوا للناس حسنا» (سوره مبارکه بقره، آیه ٨٣)
با مردم با زبان نیک سخن بگویید.
- «اوفوا بالعقود» (سوره مبارکه مائده، آیه 1)
به عهدها و عقود خودتان وفادار باشید.
- « کل نفس ذائقة الموت» (سوره مبارکه عنکبوت، آیه ٥٧) همه موجودات طعم مرگ را می چشند.
- « یا بنی أقم الصلوة و امر بالمعروف و انه عن المنکر و اصبر علی ما اصابک» (سوره مبارکه لقمان، آیه ١٧) ای فرزندم نماز بخوان و امر به کارهای خوب کن و از کارهای بد، نهی کن و در سختی های زندگی صبر کن.
- « واقصد فی مشیک و اغضض من صوتک» (سوره مبارکه لقمان، آیه ١٩) در تمام امور زندگی میانه رو باش (از افراط و تفریط دوری کن) حتی در گفت وگو ها صدایت به اندازه متوسط بلند باشد. (نه آرام و نه بلند سخن بگو).
- «و بالوالدین إحسانا» (سوره مبارکه نساء، آیه ٣٦)
با پدر و مادرت به احسان و نیکوی رفتار کن.
- «یا ایها الناس . . . لا تتبعوا خطوات الشیطان إنه لکم عدو مبین انما یأمرکم بالسوء الفحشاء» (سوره مبارکه بقره آیات ١٦٨، ١٦٩).
ای مردم . . از شیطان اطاعت نکنید او دشمنی آشکار برای شماست او دایم شما را به کارهای بد و فحشا امر می کند.
- «فأمساک بمعروف او تسریح بإحسان» (سوره مبارکه بقره، آیه ٢٢٩) زن و شوهر یا با هم به خوبی زندگی کنید یا به خوبی (بدون نزاع و درگیری) از هم جدا شوید.
از این سنخ آیات سهل فهم در قرآن کریم برای بشر آسان است، البته فهم در مرحله اول است و تدبر و عمل به آن در مراحل بعدی و البته دشوارتر.
امام علی علیه السلام می فرمایند:
«الله الله فی القران، لایسبقکم بالعمل به غیرکم»
(میزان الحکمه، ری شهری، ج 9، ص٣٢٨). خدا را! خدا را ! در باره قران، مبادا دیگران بر عمل به آن، بر شما پیشی گیرند.
فهم قرآن کریم آسان است و آنقدر عمل به آن برای انسان آرامش می آورد که امام علی (ع) می فرماید مواظب باشید، دیگرانی که قرآن را نشنیده اند، به آن عمل کنند و شما مسلمان ها از آن دور باشید.
