در اولین نشست از برنامه چهل سال با رسانه ها مطرح شد؛
در سینمای پیش از انقلاب حرفی برای گفتن نداشتیم/ چرا دولت عربستان همچون ما به چنین استقلال و قدرتی دست نیافته است!
پس از انقلاب شاهد دمکراسی بودیم که همین امر پیشرفتهایی رابرای نظام ایجاد کرد و رسانه های پس از انقلاب توانستند با موفقیت وظایفشان را ادامه دهند تا جایی که از امروز از هر طیف سیاسی شاهد فعالیت هایشان هستیم.
اشتراک گذاری :
به گزارش حوزه فرهنگ و هنر خبرگزاری تقریب، اولین برنامه از برنامه‌های چهل سال با رسانه شب گذشته ۲۹ آبان ماه با موضوع رسانه‌ها و فرهنگ عمومی، با حضور علیرضا دباغ، مدرس دانشگاه، احمد بخارایی؛ عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور، محمد خدادی، مدیرعامل پیشین خبرگزاری ایرنا، سیدمحمد حسینی، وزیر پیشین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت دهم، محمدجواد حق‌شناس؛ رئیس کمیسیون فرهنگی، اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران در فرهنگسرای رسانه برگزار شد.
علیرضا دباغ، مدرس دانشگاه و مجری برنامه چهل سال با رسانه؛ با اشاره به این موضوع که فرهنگ یکی از مسائل بسیار پیچیده است، گفت: تعریف متحدی درباره فرهنگ وجود ندارد چراکه این موضوع بسیار پیچیده است.
در ادامه سیدمحمد حسینی؛ وزیر پیشین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت دهم، با اشاره به تعریف فرهنگ، گفت: اختلاف دیدگاه بسیاری در تعریف فرهنگ وجود دارد، اما آنچه که در نقشه مهندسی فرهنگی کشور (مصوبه سال ۹۱ شورای فرهنگ عمومی) از فرهنگ به عنوان مجموعه‌ای از باورها، اعتقادات، ارزش‌های پایدار و نماد‌ها یاد شده است.
در ادامه حق شناس، رئیس کمیسیون فرهنگی، اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به تعاریف مطرح شده فرهنگ گفت: بیش از سیصد تعریف برای فرهنگ ثبت شده است و برای تعیین شاخص‌ها باید این تعاریف مورد بررسی قرار گرفته شود که این نشست مجال بحث و گفتگو در این باره نخواهد بود و باید در یک فرصتی دیگر و به صورت مستقل درباره تعریف فرهنگ به بحث و گفتگو بنشینیم.
در ادامه خدادی، مدیرعامل پیشین خبرگزاری ایرنا فرهنگ را برخاسته از حال و هوای مردمی دانست و گفت: ما در تعریف فرهنگی مشکلی نداریم بلکه آنچه که دچار علامت سؤال می‌شویم، فرهنگ برخاسته از حال و هوای مردمی است که باید در این زمینه به مصداق‌های عملی دست یابیم.
درادامه بخارایی، جامعه شناس با اشاره به موضوع فرهنگ در جامعه گفت: ما برای بررسی هر پدیده‌ای در جامعه اندازه گیری داشته باشیم و آن اندازه گیری استاندارد باشد تا به درک متقابلی دست یابیم. فرهنگ را باید به صورت جزئی بپردازیم و اینکه بدانیم چه چیز‌هایی به عنوان ارزش‌های جامعه مطرح است تا رفتار‌ها دچار مشکل نشود.
دباغ به عنوان جمع بندی بخش تعریف فرهنگ به تعریفی از تیلور، پرداخت و گفت: بنا به گفته تیلور، فرهنگ مجموعه‌ای از آداب و رسوم، رفتار‌ها و عادات اجتماعی است.
در ادامه نشست حسینی، وزیر پیشین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت دهم با اشاره به این موضوع که انقلاب ما انقلاب فرهنگی است، گفت: پس از انقلاب اسلامی شاهد تحول فرهنگی در جامعه بودیم. ما در پیش از انقلاب محصولات بومی نداشتیم و ۹۰ درصد محصولات مان تبلیغاتی بود این درحالی است که امروزه هنرمان با مضامین دینی و قرآنی متعالی شده است. در حوزه سینما می‌توان به فیلم‌هایی همچون یوسف پیامبر اشاره کرد که با تأکید بر اعتقادات مان بود.
این مدرس دانشگاه تصریح کرد: در سینمای پیش از انقلاب حرفی برای گفتن نداشتیم، اما امروزه شاهد مضمونی متعالی هستیم که این مضامین تحول اساسی در هنرمان ایجاد کرده است. ما حرکت مان رو به جلو بوده و پس از چهاردهه متضمن گام‌های مستحکم و با کیفیت برای دهه‌های آینده است.
در ادامه حق شناس، با اشاره به این موضوع که رویکرد مردم ایران فرهنگی است، گفت: پیش از انقلاب چهره‌هایی همچون شهید مطهری، امام راحل بودند که با نوار‌ها و کاست‌های شان تغییراتی در باورها و ارزش‌های جامعه ایجاد کردند. اعلامیه‌هایی که شبانه پخش می‌شد، نقش یک تفنگ ژ۳ را برعهده داشت.
در ادامه بحث خدادی، مدیرعامل پیشین خبرگزاری ایرنا، با اشاره به این موضوع که ماهیت مردم ایران، فرهنگی است، گفت: تک تک مردم ایران کنش گر و فرهنگی هستند و به لحاظ تمدنی و تاریخی، فرهنگ در اولویت شان قرار دارد. ماهیت انقلاب اسلامی ریشه در خواست‌های مردمی است.
وی افزود: پیش از انقلاب ماهیت حکومی فردی بود و تغییر، تحول و تنوع موضوعیت نداشت. پس از انقلاب فضای جدیدی ایجاد شد و باید بپذیریم که در بخش‌هایی رشد داشتیم و در قسمت‌هایی نتوانستیم به پیشرفتهایی دست یابیم.
مدیرعامل پیشین خبرگزاری ایرنا تصریح کرد: در انتخابات اخیر شاهد فرهنگی از مردم بودیم؛ طرفداران دو کاندیدا در مشهد مقدس در یک ساعت گردهم آمدند. این مسأله اثبات کننده یک موضوع بود مبنی بر اینکه فرهنگ یعنی پذیرفتن و تحمل کردن یکدیگر است و مردم ایران به خوبی این فرهنگ را دارند.
وی بیان کرد: رسانه پس از انقلاب شاهد سه دوره بود. دوره اول را انحصاری می‌نامم چراکه صاحبان قدرت و ثروت صاحبان رسانه بودند. مرحله دوم رسانه‌ها به نقطه‌ای دست یافتند که تکنولوژی ارزان شد و در کنار آن چالش‌هایی به وجود آمد. در مرحله سوم فضای تکنولوژی به نقطه‌ای دست یافت که هر فردی صاحب یک رسانه شد به این معنا که افراد با داشتن یک موبایل یک رسانه‌ای بودند تا در این امر فعال باشند.
خدادی اظهار کرد: ما امروزه در محتوای رسانه‌ها دچار مشکلاتی شده ایم چراکه در ایران عادت به تبلیغ داریم و از مهارت تولید اطلاعات بی بهره هستیم.
وی با اشاره به این موضوع که رسانه بستر فرهنگ است گفت: رسانه منعکس کننده حال و هوای مردم است و اساسا اگر در جامعه ارتباط را بگیریم، شاهد عدم اطلاعات خواهیم بود چراکه بستر ارتباط، اطلاعات و رسانه تولیدکننده ارتباطات است.
در ادامه این نشست بخارایی، جامعه شناس، با اشاره به این موضوع که انقلاب فرهنگی یک واژه مجهول و جهلی است، گفت: جنبه‌های مثبت در هر دوره‌ای وجود دارد و ما در هر پروسه‌ای شاهد تحولات فرهنگی بودیم. در سال ۵۷ بخش‌هایی از ارزش‌های فرهنگی و باور‌های مان برجسته شد. حتی ارزش‌های دینی هم بخشی از فرهنگ به شمار می‌رود.
وی بیان کرد: ارزش‌های فرهنگی شامل مبانی فرهنگی، جمع گرایی و فردگرایی، نگاه درازمدت داشتن و فاصله گرفتن از تفاسیر است. با استفاده از این ارزش‌ها می‌توانیم قیاسی برای رسانه پیش از انقلاب و پس از انقلاب داشته باشیم.
در ادامه حسینی، وزیر پیشین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت دهم اظهار کرد: پس از انقلاب هم دچار ضعف‌هایی بودیم و تا رسیدن به قله فاصله داریم. در هر دوره‌ای اتفاقات مثبت و منفی رخ داده است، اما ما اتفاقات غالب را می‌گوییم که پس از انقلاب رشد بیشتری به نسبت پیش از انقلاب داشتیم. برای مثال جشن هنر شیراز بنا به گزارش ساواک و دیگر کشور‌های غربی، افتضاح بزرگی برای کشور بود که به هیچ عنوان با فرهنگ مان سنخیتی نداشت. همچنین در حوزه سینمای پیش از انقلاب چه دستاوردی داریم که بخواهیم از آن دفاع کنیم و این قیاس‌ها مع الفارق است.
وی افزود: در حوزه رسانه پیش از انقلاب تنها یک خبرگزاری داشتیم، اما امروزه ۴۲ خبرگزاری با همه طیف‌های سیاسی کشور مشغول فعالیت هستند. با این تفاسیر قیاس دو دوره مع الفاق است.
در ادامه نشست خدادی، مدیرعامل پیشین خبرگزاری ایرنا با اشاره به این موضوع که صفر مطلق برای تعیین شاخص‌های یک دوره خوب نیست، گفت: نمی‌توان گفت که در هیچ زمینه‌ای پیشرفت نکرده ایم و یا در هیچ زمینه‌ای در جا زدیم؛ درواقع صفر مطلق برای تعیین شاخص‌ها مناسب نیست. به هرحال اگر در دوره‌ای رسانه‌ای منجر به تعطیلی شده است، اینطور باید نگاه کرد که آن رسانه فضایی برای انتشار داشت که به دلیل عدم مدیریت نتوانست آن فضا را برای خود نگهدارد.
در ادامه حق شناس، رئیس کمیسیون فرهنگی، اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران تصریح کرد: سال‌های ۵۷ تا ۶۰ دوره آزادی مطلق بود و همه دیدگاه‌ها و عناصر فکری آزادانه قلم زدند. اما در سال ۵۹ به دلیل شروع جنگ و بحرانی که کشور را فرا گرفت، با حکم دادستانی ۱۵۹ نشریه متوقف شد و از سال ۶۰ فضای جدیدی شکل گرفت و بیشتر شاهد سخت گیری‌هایی بودیم که با اهداف انقلاب همخوانی نداشت.
وی افزود: سال ۷۶ شاهد اتفاقاتی بودیم که منجر به جریانات دوم خرداد شدیم و فضای گفتگو محور در کشور شکل گرفت. تا جایی که روزنامه صبح امروز با تیراژ یک میلیون نسخه منتشر شد. هشت سال این دوره ادامه داشت و در دوره بعدی شاهد بسته شدن بسیاری از رسانه‌ها بودیم و پس از آن دوباره به یک دوره اعتدال دست یافتیم.
در ادامه حسینی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت دهم با اشاره به فضای دموکراسی پس از انقلاب گفت: انتخابات پیش از انقلاب به صورت سوری برگزار می‌شد تا جایی که شاه مملکت اختیاری از خود برای اداره کشور نداشت و همه این مسائل را می‌توان در خاطرات آن‌ها همچون مادر شاه مطالعه کرد.
وی افزود: گاهی اوقات در فضای مجازی شاهد انتشار چنین مطالبی هستیم که اگر هر نظامی به غیر از نظام جمهوری اسلامی ایران حاکم بود شاهد پیشرفتهایی بودیم، اما باید گفت: چرا دولت عربستان همچون ما به چنین استقلال و قدرتی دست نیافته اند و با شرایط امروز دموکراسی در کشورشان حاکم نیست؛ بنابراین نظام جمهوری اسلامی ایران به استقلال و قدرتی دست یافته که در جهان بی همتاست.
در ادامه دباغ، مجری این نشست با اشاره به این موضوع که ساختار فرهنگی چند لایه‌ای است و به نهاد‌های حکومتی همچون وزارت آموزش و پرورش و رسانه‌ها بستگی دارد، گفت: در دوره پیش از انقلاب رسانه‌ها و آموزش و پرورش بر مبنای تعالی نبودند که منجر به انقلاب شد؛ آنچه که در این زمینه مغفول مانده نقش مساجد و خانواده‌ها در کنار نهاد‌های آموزشی و حکومتی بود.
در ادامه نشست حق شناس، رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران گفت: یک اشتباه در روزنامه سبب تعطیلی آن رسانه می‌شود درحالی که نباید با اشتباه یک فرد، همه اعضای رسانه تاوان اشتباه را پس دهند. متأسفانه ما در حوزه رسانه تحمل رقیب را نداریم و این مسأله باید اصلاح شود.
در ادامه حسینی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت دهم با اشاره به نقش رسانه‌ها در فرهنگسازی گفت: رسانه‌ها نقش مفیدی می‌توانند در فرهنگسازی و فرهنگ عمومی داشته باشند. موضوعاتی همچون طلاق، اعتیاد، خشونت، بدرفتاری، بی نظمی، بی قانونی از جمله موضوعاتی است که می‌تواند با ورود رسانه‌ها مرتفع شود.
وی افزود: در دولت دهم، رسانه‌های بسیاری مجوز فعالیت نشریه را دریافت کردند و در آن دوره بیش از دوهزار مجوز نشریه صادر شد. وضعیت رسانه‌های استانی در دولت دهم بهبود یافت.
بخارایی، جامعه شناس در ادامه نشست به نقش برجسته رسانه‌ها اشاره کرد و گفت: نقش برجسته رسانه‌ها بر کسی پوشیده نیست، اما آنچیزی که در جامعه شاهد آن هستیم، گسستگی در خانواده‌ها و کاهش ارتباط افراد با صداوسیماست. جامعه امروز ما در شرایط مناسبی به سر نمی‌برد و از بعد اجتماعی، شکننده است؛ بنابراین رسانه‌ها باید به این سمت سوق پیدا کنند که بر چگونه اندیشیدن جامعه تأکید داشته باشند. آن‌ها باید تلاش کنند که نگرش مردم را تقویت کنند و به فکر تغییر نگرش‌ها نباشند.
وی ادامه داد: رسانه‌ها به جای انشایی رفتار کردن باید اغنایی باشند. آینده نگری را باید پیش روی خودشان قرار دهند. چراکه رسانه هویت ساز است و البته هویت معنای عام دارد که رسانه‌های ما بخشی از این هویت را برای خود ترسیم و سیاست گذاری کرده اند که این بخش گرایی چندان مناسب حال رسانه‌ها نیست.
بخارایی اظهار کرد: سال ۸۵ کتابی با موضوع جامعه شناسی زندگی خاموش در ایران نوشتم که به طلاق عاطفی اشاره کرد. برای چاپ این کتاب فصلی را حذف کردند که منجر به خنثی شدن ۷۰ درصد مفهوم کتاب شد.
در ادامه خدادی، مدیرعامل پیشین خبرگزاری ایرنا اظهار کرد: پس از انقلاب اسلامی، تلاش مان استقلال و عدم وابستگی بود که در دوران دفاع مقدس شاهد این استقلال بودیم درواقع رسانه‌ها کارکرد مؤثری در ایام دفاع مقدس داشتند.
وی افزود: ما در دو مسأله همیشه صدمه می‌خوریم که می‌توان به افراط و تفریط و دیر رسیدن به موضوعات بوده؛ چراکه دایره تحمل مان اندک است.
مدیرعامل پیشین خبرگزاری ایرنا تصریح کرد: بیشترین کارشناس و خبرنگار را پرورش دادیم به این معنا که امروزه شاهد ۲۰۰ روزنامه، ۱۰۰ خبرگزاری، ۵۰۰۰ سایت و ۵۰ شبکه تلویزیونی هستیم، اما مشکل مان در تولید اطلاعات است. در این زمینه مشکلات اساسی مواجه هستیم. مدل رسانه‌ای کشور دهه ۶۰ بوده درحالی که در دهه ۹۰ زندگی میکنیم.
در ادامه دباغ؛ مجری نشست با اشاره به این موضوع که همگرایی میان نهاد‌ها وجود ندارد، گفت: متأسفانه همگرایی میان نهاد‌ها در تبلیغات وجود ندارد تا تقسیم کاری در این زمینه صورت بگیرد که امیدواریم این امر مرتفع شود.
در ادامه حسینی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت دهم گفت: ما باید گاهی در مدیریت‌ها سلایق را کنار بگذاریم و فعالیت مان را انجام دهیم. برای مثال در دوره مسئولیتم، مجوز‌هایی را صادر کردیم که مورد هجمه قرار گرفت، اما در آن دوره آن مجوز‌ها باید برای ارتقای فرهنگ صادر می‌شد. ما فشار‌هایی را برای ارتقای فرهنگی تحمل کردیم.
