وحدت شیعه و اهل سنت در سیره امام صادق(ع) برخاسته از یک باور عمیق قلبی است

امام صادق علیه السلام به عنوان پایه گذار مکتب فقهی تشیع و منادی وحدت امت اسلامی می باشند؛ با نگاه عمیق به سیره زندگی و سیطره و عزمت علمی ایشان متوجه خواهیم شد که وحدت یکی از مسائل الزامی ولاینفک سیره اهل بیت علیهم السلام و خصوصا امام صادق علیه السلام بوده است، ایشان تعامل و تقریب را در زندگی خود به مرحله عمل رسانده بودند و مذاهب اسلامی را به وحدت و تقریب دعوت می کردند.بر این اساس با جمعی از علماء پیرامون نقش تقریبی امام صادق(ع) گفتگویی انجام شده که در ادامه می آید:

آیت الله شیخ محمدعلی گرامی استاد  حوزه های علمیه کشور در این رابطه تصریح کرد: تعامل یک وسیله مهم برای حفظ نیروهای تشیع در تمام تاریخ است.

وی خاطر نشان کرد: داستان عبید زراره را شاید شنیده باشید او از یاران خاص امام صادق ^{علیه السلام} بوده است اما زمانی که به او خبر رسید صحبت شما در محضر امام مطرح شده است و ایشان شما را رد کرده اند، فرزند زراره به نام عبید نزد امام آمد و گفت: پدرم گفته است از چه مرا رد کرده اید، امام فرمودند به پدرت سلام من را برسان و بگو: مَثَل تو ، مَثَل کشتی خضر و موسی است که کشتی را سوراخ می کرد " أَمَّا السَّفِينَةُ فَكَانَتْ لِمَسَاكِينَ يَعْمَلُونَ فِي الْبَحْرِ فَأَرَدْتُ أَنْ أَعِيبَهَا وَكَانَ وَرَاءَهُمْ مَلِكٌ يَأْخُذُ كُلَّ سَفِينَةٍ غَصْبًا" اما آن کشتی، از آن بی نوایانی بود که با آن در دریا کار می کردند و در برابرشان پادشاهی بود که هر کشتی سالم و بی عیبی را غاصبانه تصرف می کرد، من خواستم معیوبش کنم تا به دست آن ستم گر نیفتد، قدرتی بود که کشتی های زیبا را تصرف می کرد، منظور این است که مراقبت برای حفظ تشیع و نیروهای اصیل است.

آیت الله گرامی عنوان کرد: مذاهب اسلامی در برابر دشمن مشترک از نظر عقلی باید تعامل کنند تا دشمن نتواند به امت اسلام ضربه بزند، ایشان با درایت برای حفظ فرقه تشیع که در اقلیت بودند با روابط حسنه با فرق دیگر تعامل داشتند و در مباحث فقهی ملاحظه می کنید که برای مثال مسئله ای را ابوحنیفه یا دیگران مطرح می کردند و امام این مسائل را برای آنان روشن می کردند، اصلا برخوردی که با توهین و یا تندی باشد انجام ندادند و کاملا تعامل حسنه ای را داشتند.

حجت الاسلام و المسلمین سیدمحمدباقر گلپایگانی استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم اظهار داشت: خارج از بحث سیاسی و فرهنگی، پایبندی به مسائل اعتقادی و اخلاقی و احترام متقابل به همدیگر و به ویژه اعتقادات و باورهای مذهبی به یکدیگر که مورد ابتلای جهان شده است؛ متاسفانه امروز دنیا به فرهنگ غلطی که از آغاز رنسانس به نام آزادی بیان شده است این جرات را به خود داده که نسبت به هر مسئله و کسی ، حق و ناحق اظهار نظر کند و پا را فراتر گذاشته و به ارزشهای دینی ، مذهبی و نقدهای غیر مودبانه به مقدسات ادیان و مذاهب توهین کنند.

وی تصریح کرد: اسلام به شدت این نوع فرهنگ غلط را منع کرده است و شخصی نمی تواند به عنوان آزادی بیان و آزادی حق، توهین و جسارت کند. قرآن کریم در رابطه با وحدت و تقریب ادیان و مذاهب اسلامی می فرماید: " وَلَا تَسُبُّوا الَّذِينَ يَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ فَيَسُبُّوا اللَّهَ عَدْوًا بِغَيْرِ عِلْمٍ ۗ كَذَٰلِكَ زَيَّنَّا لِكُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمْ ثُمَّ إِلَىٰ رَبِّهِم مَّرْجِعُهُمْ فَيُنَبِّئُهُم بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ"به معبودهای آنان توهین و جسارت نکنید ، با اینکه مشرک هستند و بت پرست هستند و این مسئله ای است که بارها امام صادق(ع) بر آن تاکید داشتند.

وی تاکید کرد: احترام سبب وحدت مضاعف در بین مذاهب اسلامی می باشد و در آیات دیگر قرآن کریم مانند آیه 13سوره شوری اشاره شده است که صراحتا می فرماید: دین را به پا دارید و متفرق نشوید؛ اهانت باعث اضمحلال یک دین است، یک دین ممکن است حق باشد و بدلیل تفرقه بین امت خود از بین برود و این از دسیسه استعمار می باشد.
 
آیت الله میرزا محمدحسین احمدی فقیه یزدی استاد برجسته حوزه علمیه قم نیز در گفتگو با تقریب بیان کرد: امام صادق ^{علیه السلام} دارای شاگردان متعددی در رشته های گوناگون بودند، به خصوص در مباحث علمی ، قرآنی و تسلط بر روایات پیغمبر اسلام(ص) و امیرالمومنین ^{علیهم السلام} دارای تبحر بودند. حضرت امام صادق ^{علیه السلام} در این موقعیت و جمعیتی که برای کسب علم و دانش آماده شده بودند ، رابطه قوی با جهان اسلام و به خصوص در کسانی که مجاور بودند برقرار کردند و افراد کسب فیض می بردند من جمله اهل سنتی که هنوز استقرار قوی نداشتند و در عین حال نظر حضرت را جامع تر و غالب تر می دانستند ؛ کسانی که به مسجد می آمدند و مسئله خود را خدمت حضرت مطرح می کردند، ایشان کاملا توضیح می دادند و صحت و غلط بودن مطالب را با استناد به قرآن و روایات پیغمبر اسلام ^{صلوات الله علیه} بیان می کردند.

استاد حوزه علمیه قم تصریح کرد: در زمان حضرت دشمنی هایی صورت می گرفت که ایشان نیز کمال تقیه را در مواردی که لازم بود به افراد مرتبط هم توصیه می کردند و هم خود مراقبت انجام می دادند.

وی عنوان کرد: شاید بیشترین روایاتی که تاکنون در دست است از امام صادق ^{علیه السلام} ثبت و ضبط شده است به این دلیل که کسانی که در محضر ایشان بودند ثبت و ضبط می کردند و اکنون که نزدیک به ایام شهادت آن بزرگوار هستیم تمام منابع علمی که در غیر از منابع شیعه است از امام نقل شده است، در مذاهب اسلامی دیگر نیز مشهور و فراوان می باشد.
 
حجت الاسلام و المسلمین رحیم ابوالحسینی معاون سابق فرهنگی مجمع جهانی تقریب مذاهب در رابطه با سیره تقریبی امام صادق ^{علیه السلام} بیان کرد: ، هیچگاه نمی توان وحدت شیعه وسنی را در سیره حضرت یک عمل مزوّرانه و یا یک تاکتیک تلقّی کرد. در سیره امام صادق(ع) این شیوه به خوبی نمایان است، زیرا در آن زمان اصحاب امام صادق(ع) شناخته شده بودند و نیازی به تقیه نبود با این حال سفارشات حضرت نسبت به تعامل و همزیستی مسالمت آمیز با جامعه اهل سنت، باورنکردنی و برخاسته از روح اخوت و تعالیم قرآنی است.

وی افزود: آن حضرت بـرای حفظ وحدت و برای عمل کردن به رهـنمودهای قرآن و اقـتدا بـه سـنت پیامبر(ص)، تلاش های فراوانی انجام داده است. در آن زمان خانۀ امام محل رفت وآمد بزرگان اهل سنت بود.

این استاد حوزه و دانشگاه عنوان کرد: شگفتی تعامل حضرت صادق تا بدانجا بود که در حدیثی فرمود: ثواب نماز با اهل سنت، معادل ثواب نماز با رسول خدا یا ثواب جهاد در راه خدا است. این احادیث در منابع شیعه موجود و علاقه مندان می­توانند به آنها مراجعه کنند. یقیناً تعالیم امام صادق(ع) در تعامل با اهل سنت برای رعایت تقیه و خوف از ضرر نبوده است، بلکه حکمت مدارا با اهل سنت برای اتحاد کلمۀ مسلمین و تأدیب اصحابش به اخلاق نیکو بوده است تا با این رفتار، شیعه با اوصاف زیبا شایستۀ شیعه بودن گردد. به امید روزی که وحدت حقیقی همراه با باور عمیق قلبی در میان همه مسلمانان رواج پیدا کند و ثمرات آن به جامعه مسلمین برگردد.

حجت الاسلام والمسلمین لطف الله اشراقی استاد مدرسه فیضیه حوزه علمیه قم اظهار داشت: در آن برهه از زمان در  دوران بنی امیه و بنی عباس علوم فقه ، تاریخ و علوم اسلامی در رشته های متفاوت گسترش یافت و باعث شد مسلمانان مرکزیتی برای وحدت داشته باشند و امام صادق ^{علیه السلام} را به عنوان یک شخصیت علمی و با تقوا و فرزند پیامبر اسلام ^{صلوات الله علیه} بشناسند و از ایشان به عنوان منادی وحدت و تقریب یاد کنند.

وی افزود: امام صادق علیه اسلام می فرمایند: " لولانا ما عرف الله"اگر ما اهل بیت نبودیم خداوند شناخته نمی شد، "لولانا ما عبد الله" اگر ما نبودیم عبادت خداوند انجام نمی گرفت و این ویژگی در مقام اهل بیت و به خصوص امام صادق ^{علیه السلام} وجود داشت که مذهب جعفری و حقائق علوم آل محمد ^{صلوات الله علیهم اجمعین} را رواج دادند.

وی اظهار داشت: سیره ایشان در ارتباط با تعامل با اهل سنت ، ایجاد ارتباط مسالمت آمیز به عنوان برادران دینی بوده است و  از صفات بارز امام صادق ^{علیه السلام} بصیرت شناسی و جبهه شناسی با نگاه فراجناحی بوده که فرمایشات ایشان از روی هوای نفس نبوده و بر مبنای دستورات الهی بوده است؛ ما حوزویان باید با پیروی از امام صادق ^{علیه اسلام} ولایت مدار بوده و با نصرت از اهل بیت ^{علیهم السلام} در راستای اسلام گام موثر برداریم.
 
انتهای پیام/

مصاحبه کننده:محمد محسن شمس