ترامپ و آمریکا در مسیر خروج از اعتبار و عقلانیت

گروه مقاومت "تنا":: فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بلافاصله بعد از اعلام تصمیم رئیس جمهور آمریکا اعلام کرد که اتحادیه اروپا بر توافق هسته ای با ایران پایبند خواهد ماند. سران انگلیس، آلمان و فرانسه نیز با انتشار بیانیه ای جداگانه پایبندی خود بر برجام را یادآور شدند.
آنچه در رابطه میان آمریکا و متحدان اروپایی اش در نتیجه خروج آمریکا از برجام بوجود آمد، این بود که آمریکا به نزدیک‌ترین شرکا و متحدانش پشت کرد. در این حال روسیه نیز برای اولین بار فرصت یافت که در کنار اروپا در یک جبهه در مقابل آمریکا قرار گیرد. مشابه این جایگاه برای چین نیز متصور خواهد بود و آنها نیز فرصتی برای تثبیت و استحکام موقعیت خود در جهان خواهند یافت. 
حال در این شرایط اگر ایران بخواهد با همراهی طرفین اروپایی به توافق پایبند بماند، آمریکا مجبور است که با اعمال فشار بر شرکت‌های اروپایی از ادامه معاملات با ایران جلوگیری کند و این یعنی مناقشه بیشتر اروپا با آمریکایی‌ها. 

اما در این بین اروپایی‌ها نیز فرصتی خواهند داشت تا یکبار نشان دهند در برابر تصمیمات و رفتارهای آمریکا استقلال دارند و می‌توانند مستقلاً برای اقدامات قانونی خود تصمیم بگیرند. در غیر این صورت و در شرایطی که اروپایی‌ها هم تحت فشارهای آمریکا از اجرای برجام خودداری کنند، باید بپذیرند که در برابر آمریکا هیچ اراده‌ای از خود نداشته و تصمیمات و اقدامات قانونی خود را نیز باید در سایه رضایت و تأیید آمریکا اجرا کنند.
ایران نیز تصمیمش بر بررسی شرایط برجام بعد از خروج آمریکا خواهد بود و دستگاه دیپلماسی کشور فعال شده است تا در رایزنی با طرفین اروپایی به علاوه روسیه و چین بداند این شرکای دیگر برجام می‌توانند در نبود آمریکا منافع کامل جمهوری اسلامی ایران را تأمین کنند
چندی پیش دبیر شورای امنیت ملی کشورمان نیز از امکان خروج از NPT پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای خبر داد. این واکنش که درواقع درصورت وقوع در جواب به نقض پیمان یکجانبه و غیر متعهدانه آمریکا خواهد بود، اتفاقی است که فقط در فرصت بوجود آمده کنونی برای ایران قابل تصور است. به عبارت دقیق‌تر ایران در قبال رفتارهای غیرمسئولانه آمریکا می‌تواند دست به اقداماتی بزند که پیش از این به دلیل واکنش‌های بین المللی و متهم شدن به رفتارهای تحریک‌آمیز، غیر قانونی و غیر مسئولانه امکانش را نداشته است.
در ایالات متحده آمریکا نیز حملات به ترامپ و تصمیمش اوج گرفت. یکی از نمونه‌های اظهار نظر سوزان رایس مشاور امنیت ملی دور دوم ریاست جمهوری باراک اوباما بود که صراحتاً این تصمیم ترامپ را احمقانه‌ترین تصمیم وی تاکنون در جایگاه رئیس جمهور آمریکا دانست و همچنین متذکر شد که پیامد‌های این تصمیم می‌تواند گسترده‌تر از پیامد‌های دیگر تصمیمات آمریکا تاکنون باشد.
سیاست‌مداران آمریکایی معتقدند که ترامپ در اتخاذ این تصمیم به دنبال اهدافی از جمله از سرگیری مذاکره با ایرانی‌ها با موضوعاتی گسترده‌تر و ایضاً فشار بر جمهوری اسلامی ایران برای تغییر روش‌ها و سیاست‌هایش در منطقه غرب آسیا است. این سیاستمداران که نمونه آن خانم سوزان رایس است، همچنین اعتقاد دارند که هیچ کدام از اهداف ترامپ در نتیجه خروج از برجام محقق نخواهد شد و نه ایران دیگر حاضر است پای میز مذاکره بنشیند و نه هیچ تغییری در سیاست خارجه خود در قبال همسایگانش ایجاد خواهد کرد.
سیاست‌مداران آمریکایی مخالف این تصمیم ترامپ معتقدند که خروج آمریکا از برجام فرصت طلایی برای ایران است که فعالیت‌های هسته‌ای‌اش را از سر بگیرد، بدون آنکه از سوی جامعه جهانی بابت خروج از تعهداتش سرزنش شود. 

این در حالی است که بعد از انعقاد برجام بر اساس گزارش‌های متعدد آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای، ایران تمامی تعهداتش در برجام را اجرا کرده و هیچ تخلفی در عملکرد ایران مشاهده نشده است.
نمایندگان دموکرات کنگره نیز با عصبانیت به این اقدام ترامپ واکنش نشان داده و آن را باعث بی اعتبار شدن آمریکا در سطح تصمیمات و توافقات بین‌المللی دانستند. رویارویی نمایندگان جمهوری خواه کنگره آمریکا با واکنش دموکرات‌ها باعث دو پاره شدن عمیق کنگره ایالات متحده نیز شده است. سناتورهای آمریکایی چون پاتریک لیهی، کریس فان هولن، باب منندز، پتی ماری، تامی داک ورت، دیک دوربین دایان، جین شاهین، فین استاین و بابی کیسی از جمله نمایندگان دموکراتی بودند که بلافاصله تصمیم ترامپ را محکوم کردند و آن را باعث بی‌آبرویی و بی اعتباری ایالات متحده آمریکا دانستند. 
برنی سندرز سناتور مستقل ایالت ورمونت نیز تصمیم ترامپ را غیر مسئولانه دانست که می‌تواند آمریکا را وارد مناقشه با جهان کند. این سناتور که در انتخابات اخیر آمریکا از سوی حزب دموکرات کاندیدا شده بود و بعد از آن به نفع هیلاری کلینتون کنار رفته بود، پیش از این نیز در مورد ترامپ گفته بود که او فردی دروغگو است که از زمان روی کار آمدن دست کم ۳هزار بار دروغ گفته و اکنون در میان جمهوری خواهان نیز چندان محبوبیتی ندارد. 
اقدام اخیر ترامپ یک سند تاریخی برای اثبات غیر متعهد بودن آمریکایی‌ها به توافقات بین‌المللی است. درواقع ترامپ ثابت کرد به آمریکا نمی‌توان اعتماد کرد و این مهم بر دیگر تعهدات و توافقات آمریکا نیز سایه خواهد انداخت. به عنوان نمونه کره شمالی نیز درخواهد یافت که تعهد آمریکا هیچ اعتباری ندارد و با تغییر رئیس جمهور در این کشور می‌شود که همه توافقات قبلی لغو گردد. نمونه‌هایی همچون توافق آب و هوایی پاریس و پیمان مشارکت دو سوی اقیانوس آرام (ترانس پاسیفیک) نیز پیش از این غیر قابل اعتماد بودن آمریکا را نشان داده بود.


حسن حنیف