تاریخ انتشار۱۵ آذر ۱۳۹۶ ساعت ۱۷:۳۳
کد مطلب : 296345
//ویژه کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی//(117)

وحدت و الزامات تمدن نوین اسلامی

وحدت امت اسلامی از جمله عوامل راهبردی شکوفایی تمدن اسلامی است؛ تأمل در چگونگی بروز و ظهور دوران طلایی تمدن اسلامی نشان می دهد هر گاه جهان اسلام بر وحدت و همدلی تکیه کرده به قله های باشکوه تمدنی دست یافته است؛
وحدت و الزامات تمدن نوین اسلامی
در این میان تبیین  الزامات تحقق تمدن نوین اسلامی با توجه به اصل وحدت می تواند مولّد افق های نوین تمدنی در عصر کنونی به شمار آید؛ اینگونه است که «شکل گیری تمدن نوین اسلامی با توجه به «مبانی مشترک تمامی مذاهب اسلامی»مورد تأکید مقام معظم رهبری قرار گرفته است.

وحدت اسلامی؛ زمینه ساز تمدن نوین اسلامی
بدیهی است وحدت در اشتراکات مذهبی، جهان بینی باشکوهی از ساختار تمدنی و رسمی در جهان اسلام ارائه می دهد و از آنجا که هر نوع تمدن دارای جهان پدیداری است لذا چارچوب جهانی را می توان بر مبنای آن تدوین کرد.
اینگونه است که شاهدیم  اتحاد و انسجام اسلامی فضای تولید مفاهیم را به صورت ناخودآگاه ایجاد کرده است؛ لذا بحث از تعاملات میان مذهبی به نحوی است که علمای مذاهب اسلامی نظام جهان بینی اسلامی را تبیین می کنند ؛ از آن جهت که نخبگان و متفکران اسلامی در نقطۀ پرگار قرار دارند و جهان پدیداری در حلقۀ پدیدار و حول محور اتحاد و انجسام اسلامی شکل می گیرد.
تحقق تمدن نوین اسلامی در گرو تعاملات میان مذهبی
گفتنی است وحدت اسلامی مقوله ای سیار و سیال است که صرفاً با عنصر حرکت و تعاملات میان مذهبی  در میان علمای اسلامی شکل می گیرد و از رکود و فساد و استبداد رأی جلوگیری می کند؛ این مسأله راهبردی با مقولۀ تمدن سازی نوین اسلامی و شهر پذیری و مواجهه مثبت و سازنده با جهان متکثر همراه است؛ اینچنین است که  اقوام ، زبان ها، فرهنگ ها و مذاهب اسلامی در ممالک اسلامی با یکدیگر زندگی مسالمت آمیزی دارند ؛ در عین حال که از مذهبشان نیز عدول نمی کنند لیکن همگان  برای  پویایی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اسلامی تلاش می کنند.
با این تفاسیر سیر مهاجرت میان علمای مذاهب اسلامی در ممالک اسلامی را باید تمدن ساز ارتباطات میان مذهبی دانست؛ که این رویکرد بیانگر  ضرورت ترویج حرکت و پویایی میان فرهنگی  در تمدن سازی است.
هم چنین اصل مهاجرت در اسلام به نحو اعم و نیز سیر مهاجرت علمای اسلامی نشانه ای آشکار در صلح طلبی است از این رو تمدن اسلامی بر خلاف تمدن های مادی جنگ طلب نیست و در بستر  فرهنگ محوری و تعامل گرایی شکل می گیرد.
جغرافیای معرفتی وحدت؛ اصل راهبردی در تحقق  تمدن نوین اسلامی
بی شک اهتمام به جغرافیای فرهنگی وحدت زمینه ساز شکل گیری تمدن نوین اسلامی است و از آنجا که مبنای شکل گیری هر تمدنی به جغرافیای معرفتی آن به شدت وابسته است لذا ضرورت بهره گیری از حکمت در تحقق این مهم، راهبردی است.
بدیهی است هم گرایی معرفتی با توجه به جغرافیای معرفتی در تولید علوم بومی جوامع اسلامی و خروج از روشنفکری غرب گرایانه از جمله مهمترین الزامات و بایدهای تحقق وحدت و تمدن نوین اسلامی است.
اینچنین است که بهره گیری از نمادها و مناسک معرفتی و تمدن ساز هم چون مسجد؛ کنگرۀ عظیم حج و نیز راهپیمایی جهانی اربعین حسینی  و دیگر مناسک آئینی در ایجاد تمدن نوین اسلامی نقش بی بدیل ایفا می کند؛ به عنوان نمونه مسجد در عصر طلایی تمدن اسلامی به عنوان مهمترین مرکز تئوریک تولید و نشر علوم اسلامی محسوب می شد؛ لذا برای ترویج وحدت میان امت اسلامی باید از ظرفیت های سخت افزاری در راستای تقویت نرم افزارهای بشری هم چون آموزش و پژوهش بهره گرفت.
با این اوصاف  بهره گیری از جغرافیای معرفتی تقریب، بازشناسی اشتراکات معرفتی همچون مولفه های  معماری و شهرسازی اسلامی در حیطه ای مشخص را امکان پذیر می سازد، به ویژه آنکه در وضعیت کنونی سایۀ سنگین شهرسازی مدل  غربی بر جوامع اسلامی حاکم شده است.
اینگونه است که  شهر سازی اسلامی به عنوان یکی از مصادیق اشتراکات متعدد مذهبی، جهان پدیدار است و در یک شهر(امت) تجلی می یابد؛ چنین شهری جهان بینی خواهد داشت و نظام معنایی شهرسازی، معماری فضایی را ایجاد می کند که آن فضا تولید معنا خواهد کرد و به تمدن سازی خواهد انجامید.
علوم انسانی حکمت محور؛ مبنای تمدن سازی نوین اسلامی
اقتصاد، فرهنگ و سیاست غیر عقلانی ناشی از عدم ورود علم به حیطۀ تمدن سازی است؛ لذا ورود عقلانیت ، دانش و اخلاق در مسألۀ  وحدت اسلامی باید بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد.
گفتنی است علوم انسانی متأثر از علوم اجتماعی است و تحولات علوم اجتماعی در پس خود تحول عظیم در علوم دیگر که از آن نشأت می گیرد را ایجاد می کند؛ لذا ضرورت اصلاح دینی و خروج از وابستگی به علوم انسانی غربی و شرقی از جمله الزامات اصلی در تقویت وحدت اسلامی و به تبع آن بازتولید معارف غنی اسلامی و تمدن سازی است.
در تبیین این امر باید به وضعیت کنونی جوامع اسلامی اشاره کرد؛ موج تفرقه گرایی مجال وحدت و تمدن سازی بر مبنای حکمت اسلامی را از مسلمانان سلب کرده است حال آنکه حکمت و عقلانیت فقهی ، ساختارهای عقلانی حکومت اسلامی را شکل می دهد؛ از سوی دیگر دین گرایی منبعث از وحدت دینی و اصلاح گری بر مبنای عقلانیت اجتماعی ، محافظه کاری و خود سانسوری را بر نمی تابد.
لذا  فضای ضد تقریبی باید شکسته شود و تدابیری برای مقابله با لایه های مختلف فکری تکفیر و تفرقه گرایی در نظر گرفته شود؛ زیرا سیطرۀ فضای ضد تقریبی با علوم انسانی به شدت در تضاد است حال آنکه علوم انسانی فارغ از دین نیست و علوم فرهنگی دین به شدت در آن جاری و ساری است.
بنابراین ضرورت تشکیل نهادهای سیاستگذار، منبعث از عقلانیت فقه مقارن در جهان اسلام برای حصول تمدن نوین اسلامی ضروری است .
از سوی دیگر باید این پرسش را مطرح کرد که به چه میزان ، ظرفیت عظیم حکمت اسلامی در مقولۀ وحدت و  حصول تمدن نوین اسلامی مورد توجه قرار گرفته است؟به راستی چرا پس از گذشت 39 سال ازانقلاب شکوهمند اسلامی از ظرفیت ها و کارکردهای عظیم علوم انسانی اسلامی بی بهره ایم؟پاسخ  آن روشن است؛ نفود علوم انسانی غربی و شرقی در ساحت علمی کشور، نخبگان جامعه اسلامی را به شدت مصرف گرا کرده است در حالی که  بازتولید علوم انسانی حکمت محور در گرو عدم مصرف گرایی است؛ این چالش در ساحت علمی کشور در حالی است که تضاد شالودۀ فکری علوم انسانی شرقی با رویکرد عرفان هندو و بودایی  و نیز تقابل آموزه های فلسفۀ غرب با عنصر حکمت اسلامی و عقلانیت فقهی غیر قابل انکار است.
نقش راهبردی دانشگاه مذاهب اسلامی در ایجاد تمدن نوین اسلامی
با این تفاسیر حوزه و دانشگاه باید تولید معرفتی خود را افزایش دهند و حکمت محوری را بیش از پیش به عنوان نرم افزار و تولید فکر  مورد توجه قرار دهند تا به تمدن سازی بینجامد،  در این میان نقش دانشگاه مذاهب اسلامی در تسهیل این سیر معرفتی غیر قابل انکار است.
اشتراکات عظیم فکری و عقیدتی جوامع اسلامی ، اصول مشترک دشمن شناسی ، جغرافیای مشترک معرفتی در کشورهای اسلامی و دیگر پیوند های بی بدیل مذاهب اسلامی همه و همه در واقع مولفه های جهان پدیداری است که تولید معنا خواهند کرد و اینگونه است که تولید معنا نه به صورت انتزاعی بلکه با رویکرد  های عینیت گرا در ظرف وجودی دین مبین اسلام شکل خواهد گرفت ؛ مولفه ای راهبردی که با نقش آفرینی دانشگاه مذاهب اسلامی و با تعامل و همکاری دیگر دانشگاه های اسلامی به منصۀ ظهور خواهد رسید.
 
به قلم: حجت الاسلام و المسلمین دکتر مختاری...رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی
https://taghribnews.com/vdcgt39xnak9yw4.rpra.html
نام شما
آدرس ايميل شما
کد امنيتی