کاری را که امام حسین کرد، صف ها و اردوگاه ها را مشخص ساخت، استفاده ابزاری از دین را به چالش کشید، مشروعیت زدائی از نظام میراثی کرد. حج و زیارت و نماز و روزه ی متعارف را مردود دانست.

مردم به طرف حج می رفتند تا شیطان را سنگ بزنند و نفرین کنند، درحالی که عفریتی برکرسی خلافت اسلامی تکیه زده است و جُبه پوشانی به ستایش و کرم اش می پردازند.
 
حجی که زیرسایه یزید برگزار شود، عبادتی که درکنف استبداد برپا شود، طوافی که زیر بیرق جور صورت گیرد، نه عبادت است و نه طواف و نه حج.
 
حسین(ع) با جسارت تمام در خطبه عرفه بیزاری خودرا از اینگونه حج و قربانی ابراز داشت.
 
برجستگی امام حسین(ع) در ستیزه گری او با دینداری پوشالی، پوک و بی هدف بود، خرقه پوشانی که دین را در عبای دیانت حبس کرده بودند، جیره خوارانی که بخاطر لقمه نانی سکوت می کردند، فلک زدگانی که در خمِ کوچه گیرمانده بودند و راه را گم کرده بودند، حسین کشتی نجاتی شد، مشعلی بر فراز قله های شب ستیز، از خون خود، شمع حقیقت طلبی را بر افروخت و چهره ها را آشکار ساخت و حقیقت دینداری را برکف حقیقت طلبان نهاد.
 
همچون امام حسین کسی درتاریخ اسلام ندرخشیده است و چهره ی باطل را اینگونه ذلیل و رسوا نساخته است، حتی حضرت علی درمقابل سیاس زمان نتوانست چنین کند، او درهمین راه به شهادت رسید ولی همچون حسین در مشروعیت زدائی موفق نشد ولی حسین بن علی موفق شد.
 
از همین جهت امام حسین نسبت به دیگران متفاوت است.
 
از همین جهت حقیقت را تا حسینی نگاه نکنیم، غرق درگرداب خواهیم ماند.
 
محرم همانگونه که آغاز سال هجری قمری است، فضل زایش اندیشه جدید اسلامی و اصلاحات فکری و فرهنگی نیز می باشد.

به قلم: دکتر محمد صالح مصلحی عضو هیات علمی دانشگاه بلخ