تکیه «موریس ژار» بر تجارب و نه افتخارات هنری در ساخت موسیقی فیلم «الرسالة»
موریس ژار نه با پشتوانه افتخاراتش در عرصه موسیقی بلکه با تکیه بر تجارب سال‌ها فعالیت در این عرصه، موسیقی فیلم «الرسالة» را ساخت که تنها با این فیلم است که هویت می‌گیرد.
اشتراک گذاری :
خبرگزاری تقریب، حوزه فرهنگ و هنر: در تفاوت موسیقی فیلم با سایر ژانر‌های موسیقی، همین بس که این نوع موسیقی، شخصیت مستقلی نداشته و اتفاقاً براساس روایت فیلمی که برای آن انتخاب شده، ساخته می‌شود. شاید شنیده باشید که در بسیاری از آثار فاخر سینمای جهان عنصر موسیقی آن چنان از اهمیت بالایی برخوردار است که فیلم بدون همراهی با آن از جذابیت و محبوبیت در نزد مخاطبان خود برخوردار نشده و به همین دلیل است و در اصطلاح مسائل فنی فیلم گفته می‌شود که موسیقی وارد میزانسن شده است.
شخصیت‌پذیری موسیقی فیلم در بسیاری از آثار شاخص سینمایی عمدتاً تا به آن درجه پیش می‌رود که مخاطبان با شنیدن آن یا صحنه‌هایی از فیلم در ذهنش تداعی می‌شود و یا اگر جایی بدون صدا، شاهد تصاویری از آن فیلم بودند، ناخودآگاه حافظه شنیداریشان به سمت موسیقی که با آن فیلم عجین شده است، پیش می‌رود.
موسیقی فیلم «الرسالة» ساخته مصطفی عقاد را موریس ژار ساخته است؛ موسیقی که اجرای ارکسترال آن شکوه و عظمتی مضاعف به صحنه‌های بی‌نظیر آن بخشیده است و به این واسطه باید آن را نمونه بارز یک موسیقی فیلم دانست؛ فارغ از اینکه سازنده آن کیست و چه مقام و مرتبه‌ای در عالم موسیقی را می‌توان برای او درنظر گرفت.
موریس ژار، برنده سه جایزه اسکار موسیقی فیلم بوده است؛ یکی برای موسیقی فیلم «لورنس عربستان» در سال ۱۹۶۲ و یکی دیگری برای موسیقی فیلم «یکشنبه‌ها و سیبل» به سال ۱۹۶۳ و دیگری برای موسیقی فیلم «گذرگاهی به هند» در سال ۱۹۸۴ که با توجه به آنکه فیلم «الرسالة» در سال ۷۶ با موسیقی ژار توسط عقاد کارگردانی شد، حداقل این آهنگساز در زمان ساخت موسیقی این فیلم موفق به دریافت دو اسکار برای موسیقی فیلم شده بود که این آمار صرفنظر از دیگر آثاری است که او نامزدی اسکار و گلدن‌کلوپ و حتی گِرَمی را برای موسیقی آن‌ها از آن خود کرده است.
ژار موسیقی برای فیلم «الرسالة» را نه برپایه افتخارات و سوابق درخشان خود در عرصه موسیقی حرفه‌ای بلکه براساس عظمت فیلم و پروداکشن آن، فارغ از اینکه کارگردان فیلم چه سابقه‌ای داشته که البته عقاد پیش از ساخت این فیلم تجربه چندان چشمگیری در عرصه سینما نداشته است، می‌سازد؛ چراکه هیچ کس موسیقی فیلم «الرسالة» را به نام شخصی غیر از موریس ژار نخواهد شناخت و انصافاً ژار در ساخت موسیقی این فیلم سنگ تمام می‌گذارد.
فردا///تکیه موریس ژار بر تجارب و نه افتخارات هنری در ساخت موسیقی فیلم«الرساله»
موسیقی فیلم «الرسالة» از جمله آثار موسیقایی است که به جرئت می‌توان گفت: وارد میزانسن فیلم شده است و نه صحنه‌های آن را فارغ از موسیقی و نه موسیقی را جدای از صحنه‌های فیلم می‌توان تصور کرد؛ هر جایی هم که موسیقی آن بدون صحنه‌هایی از این فیلم پخش شود، برای خود آنچنان شخصیتی دارد که علاوه بر شور و هیجان و احیاناً احساس غروری که به مخاطب خود القاء می‌کند، صحنه‌های بی‌شماری را نیز در ذهن مخاطب تداعی می‌کند.
شاید گفته شود که این حس و حال به این دلیل در مخاطب ایجاد می‌شود که این فیلم و موسیقی بی‌نظیر آن بار‌ها پخش شده است به شکلی که بسیاری از مخاطبان حتی توالی صحنه و سکانس‌های آن را نیز از حفظ باشند، اما به جرئت می‌توان گفت که اگر این فیلم و موسیقی آن برای فردی که یکبار هم آن را ندیده باشد به نمایش درآمده و پخش شود، همان حس و حال به او نیز دست می‌دهد و قطعاً به این نتیجه خواهد رسید که با اثری عادی روبرو نیست.
همه این امتیازاتی که پس از بالغ بر ۴۰ سال از ساخت فیلم «الرسالة» به آن داده می‌شود دلیلش آن است که موریس ژار نه با پشتوانه افتخاراتش در عرصه موسیقی بلکه با تکیه بر تجارب سال‌ها فعالیت در این عرصه اثری را ساخته است که تنها با این فیلم است که هویت می‌گیرد و طی این سال‌ها آنچنان دارای شخصیت هنری شده است که هر کجا این موسیقی شنیده می‌شود بلافاصله مخاطب به سمت این ذهنیت سوق پیدا می‌کند که اتفاقی در رابطه با موضوع پیامبر (ص) در شرف روی دادن است.
به فاصله ۴۰ سال از ساخت فیلم «الرسالة»، مجید مجیدی؛ فیلمساز نام‌آشنای ایرانی ساخت فیلمی را با موضوع زندگی حضرت محمد (ص) را در دستور کار قرار می‌دهد که با وجود پروداکشن بسیار بزرگ و قوی و هزینه‌ای که برای آن در نظر گرفته شد، اما چندان با اقبال عمومی مواجه نشد.
این فیلم در بسیاری از زمینه‌ها از جمله انتخاب بازیگران چندان موفق نبود و البته با وجود انتخابات خوبی که در عوامل فنی و پشت صحنه آن نیز به عمل آمد نتوانست به عنوان یک فیلم شاخص در عرصه تاریخی و اسلامی به شهرت برسد.
فردا///تکیه موریس ژار بر تجارب و نه افتخارات هنری در ساخت موسیقی فیلم«الرساله»
الله رخا رحمان؛ برنده اسکار موسیقی فیلم به خاطر ساخت موسیقی فیلم «میلیونر زاغه‌نشین» کاندیدای ساخت موسیقی فیلم مجید مجیدی می‌شود اما آیا در میان فوجی از مخاطبان این فیلم پس از گذشت چند سال از اکران عمومی آن و در شرایطی که مدتی است شاهد انتشار این فیلم در شبکه نمایش خانگی هستیم کسی را می‌توان یافت که چند ثانیه‌ای موسیقی آن را به خاطر داشته و حتی با دهان قادر به نواختن آن شود؟
گویا موسیقی فیلم محو در صحنه‌های آن شده است و صحنه‌های فیلم، مستحیل در آن و هیچ کجا غلبه یکی بر دیگری را شاهد نیستیم که بتوان به واسطه غلظت یکی آن دیگری را به خاطر آورد و حتی زیر لب زمزمه کرد. امروز اگر در بسیاری از محافل رسمی و غیررسمی موسیقی این فیلم نواخته شود چند نفر را می‌توان در آن جمع یافت که بی‌درنگ اظهار کند که این موسیقی فیلم «محمد رسول‌الله(ص)» است؟
به نظر می‌رسد که موسیقی این فیلم بیشتر از اینکه تکیه بر توانایی فنی خود در حوزه نت‌نویسی بوده و اثری در خدمت فیلم باشد، مقهور نام سازنده آن یعنی الله رخا رحمان است که به واسطه دارا بودن اسکار موسیقی فیلم به تصور اینکه هرآنچه می‌سازد بدون هیچ تعارفی باید پروژه «محمد رسول الله(ص)» آن را بپذیرد، ساخته و ارائه شده است و تفرعن سازنده آن به واسطه اسکاری بودنش بیشتر از تجربیات و مطالعات تاریخی او برای ساخت موسیقی این فیلم مطرح است.
