تاثیر قطعی ۲۰ درصدی سوابق تحصیلی در کنکور سال ۹۸ اعتراضات متفاوتی داشته است سازمان سنجش در این میان از نبود جایگزین صحبت می‌کند.
اشتراک گذاری :
به گزارش خبرگزاری تقریب؛ «کنکور»؛ عبارتی که خیلی‌ها خیال می‌کردند دیگر برایشان کابوس شبانه نیست و یک میلیون خانواده‌ای که هر سال شب و روز برایشان نمی‌ماند، با فراهم شدن مقدمات حذف کنکور و روش‌های جایگزین آن (تاثیر سوابق تحصیلی) دیگر این عبارت در حافظه تاریخی دفن خواهد شد، اما این‌طور نشد و «تحولات» چهارماهه گذشته در مدل برگزاری کنکور سال ۹۸، «استرس کنکور» را بیشتر کرده است، هرچند مسئولان آموزش عالی هر روز بگویند ۹۰ درصد پذیرش در کنکور سراسری بدون آزمون است، اما اصل رقابت در ۱۰ درصد باقیمانده خواهد بود و همه این کش و قوس‌ها حول این درصد شکل گرفته است.
آغاز اعتراض و نقد‌ها
همه چیز از تیرماه سال جاری آغاز شد؛ جایی که رئیس سازمان سنجش از تاثیر قطعی ۳۰ درصد میزان سوابق تحصیلی دانش‌آموزان در کنکور سراسری سال ۹۸ خبر داد. او گفته بود: «این مصوبه در راستای اجرای قانون سنجش و پذیرش دانشجو است.» این خبر در حالی بود که تاثیر سوابق تحصیلی در کنکور سال‌های گذشته به صورت تاثیر مثبت لحاظ می‌شد. البته به عبارتی حذف کنکور از سال ۸۶ کلید خورده بود و به تدریج موضوع افزایش تاثیر سوابق تحصیلی سر زبان‌ها افتاد. سال ۹۲ که قانون سنجش و پذیرش دانشجو تصویب شد، تاثیر سوابق تحصیلی برای سال ۹۳ و ۹۴ قطعی بود. این قانون در سال ۹۵ توسط مجلس اصلاح شد و تاثیر سوابق تحصیلی برای بقیه سال‌ها به نظر شورای سنجش و پذیرش دانشجو ارجاع شد. شورای سنجش و پذیرش، تاثیر سوابق تحصیلی را برای سال ۹۵، ۹۶ و ۹۷ به صورت مثبت حفظ کرد و سرانجام در راستای همین قانون برای سال ۹۸ تاثیر قطعی ۳۰ درصد معدل را مطرح کرد.
بیشتر بخوانید: ۷ مدرک تحصیلی جنجال برانگیز مسئولین+ جزئیات و تصاویر
همین مساله در همان ساعات اولیه با واکنش و اعتراض بسیاری از داوطلبان (به‌خصوص نظام قدیم) همراه شد، به‌طوری که بسیاری از داوطلبان کنکور با قراردادن کامنت‌هایی برای پست‌های منصور غلامی وزیر علوم در صفحه اینستاگرام منتسب به وی، اعتراض خود را نشان دادند. معترضان از سازمان سنجش، وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم درخواست کردند مصوبه شورای سنجش و پذیرش دانشجو را اصلاح کنند، چراکه اجرایی شدن این مصوبه شانس قبولی آن‌ها را در کنکور پایین می‌آورد. حتی نمایندگان مجلس نیز عبارات قابل‌تاملی را درباره این قانون ایراد کردند.
جواد ابطحی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات در همان زمان در اعتراض به این قانون گفته بود: «با توجه به اینکه بسیاری از دانش‌آموزان از تاثیر قطعی سوابق تحصیلی در کنکور ۹۸ بی‌اطلاع بودند، اعمال این دستورالعمل و اجرای آن در کنکور ۹۸ خلاف شرع محسوب می‌شود. اکثریت اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس معتقدند در کنکور ۹۸ باید تاثیر سوابق تحصیلی به صورت مثبت باشد که احتمال میرود شورای سنجش و پذیرش دانشجو نیز با بازنگری در قانون تاثیر قطعی سوابق تحصیلی در کنکور ۹۸ نظر کمیسیون را اعمال کند.»
فاطمه سعیدی، دیگر عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس نیز گفته بود: «این موضوع در کمیسیون آموزش مجلس مطرح و قرار بر این شد کارگروهی تشکیل شود تا در آن به مسائل این مصوبه بپردازیم. به داوطلبان قول می‌دهیم این مساله را دنبال و ابهامات را برطرف کنیم. زمانی با این مهم موافق هستم که مناطق محروم به شکل خاص دیده شوند؛ اگر درصد برای تمام دانش‌آموزان در نظرگرفته شود، چه آن افرادی که از امکانات مطلوب برخوردار هستند و چه آنانی که از امکانات مطلوب برخوردار نیستند، موضوع عدالت آموزشی را به چالش می‌کشاند.»
البته این تصمیم موافقانی هم داشت؛ عمادی، رئیس مرکز سنجش وزارت آموزش‌وپرورش درباره این موج اعتراضات گفته بود: «برای سال ۹۸ تاثیر ۳۰ درصدی و قطعی سوابق تحصیلی در کنکور به قطعیت رسیده و این مساله در شورای سنجش و پذیرش دانشجو مصوب شده است، بنابراین برای کنکور ۹۸ نمی‌تواند محل بحث باشد و نمی‌توان فرآیند را تغییر داد. استدلال افرادی که به تاثیر قطعی سوابق تحصیلی در کنکور معترضند، اگرچه درست است، اما قانون مصوب مجلس گفته که باید تلفیقی از کنکور و سوابق تحصیلی را در پذیرش دانشجویان ملاک قرار دهیم و وزارتخانه‌های علوم و آموزش و پرورش مجری قانون مصوب مجلس هستند.»
ابهام‌های جدی
از سوی دیگر، مخالفان این قانون ابهامات دیگری را مطرح می‌کنند. آن‌ها معتقدند تضمین صحت و سلامت برگزاری امتحانات نهایی، مساله ترمیم معدل و سودجویی بسیاری از موسسات کنکوری و احتمال فروش سوالات نهایی ابهامات جدی‌ای را بر سر این قانون گذاشته است. پس به‌طور کلی این شیوه دارای چند ابهام جدی خواهد بود:
نابرابری برگزاری آزمون: جدی‌ترین ابهام و اعتراض داوطلبان این است که آزمون سال ۹۸ با توجه به معیار‌های تاثیر سوابق معدل خواهد بود و کسانی که دیپلم خود را در سال‌های گذشته اخذ کرده‌اند، قطعا به مشکلاتی برمی‌خورند.
مدارس خوب، مدارس بد: مساله روشنی که طی چندسال اخیر به وجود آمده و مدارس پولی، محتوای آموزشی خود را در سطحی متفاوت به نسبت مدارس مناطق محروم ارائه می‌دهند.
حفظ امنیت کنکور: قطعا حفظ امنیت کنکور راحت‌تر از امنیت برگزاری آزمون‌هایی است که بر معدل تاثیرگذار خواهد بود. این مورد نیز یکی از مواردی است که منتقدان ابهامات زیادی را بر آن وارد دانسته‌اند.
انتقال مافیای کنکور به ارتقای معدل: این مورد نیز که اخیرا مورد تایید مسئولان سازمان سنجش و نمایندگان مجلس نیز بوده است؛ یعنی ترمیم معدل کنکور برای آزمون سال ۹۸، طعمه لذیذی را برای موسسات کنکوری فراهم کرده است.
تاثیر قطعی یعنی چه؟
اواخر شهریورماه سازمان سنجش چگونگی برگزاری کنکور سراسری ۹۸ و ۹۹ را اعلام کرد که بند سوم آن با تغییرات خاصی روبه‌رو شده بود، به‌طوری که در آزمون سراسری سال ۱۳۹۸، میزان تاثیر سوابق تحصیلی، حداکثر ۳۰ درصد است؛ ۲۰ درصد با تاثیر «قطعی» و ۱۰ درصد با تاثیر «مثبت»، با این قید که آن دسته از دیپلمه‌های ریاضی و فیزیک، علوم تجربی، علوم انسانی و علوم و معارف اسلامی که دیپلم خود را سال ۱۳۹۸ و در نظام آموزشی جدید (۳-۳-۶) اخذ کرده‌اند و امتحانات دروس پایه دوازدهم آن‌ها به صورت نهایی، سراسری و کشوری برگزار شده، مشمول اعمال سوابق تحصیلی بوده و سوابق تحصیلی موجود دیپلم (پایه دوازدهم- سال سوم آموزش متوسطه نظام جدید ۳-۳-۶) به میزان حداکثر ۳۰ درصد به نسبت سوابق تحصیلی موجود داوطلب است که ۲۰ درصد به صورت تاثیر قطعی و ۱۰ درصد به صورت تاثیر مثبت در نمره‌کل نهایی آنان لحاظ می‌شود. از سوی دیگر آن دسته از افرادی که دیپلم خود را از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۷ اخذ کرده‌اند و امتحانات یک یا چند درس آن‌ها به صورت نهایی، سراسری و کشوری برگزار شده است، مشمول اعمال سوابق تحصیلی بوده و سوابق تحصیلی موجود دیپلم به میزان حداکثر ۲۵ درصد به نسبت سوابق تحصیلی موجود داوطلب و داوطلبان دارای مدرک پیش‌دانشگاهی ریاضی و فیزیک، علوم تجربی، علوم انسانی، علوم و معارف اسلامی و هنر که مدرک دوره پیش‌دانشگاهی خود را از سال تحصیلی ۹۱-۱۳۹۰ اخذ کرده‌اند و امتحانات یک یا چند درس آن‌ها به صورت نهایی، سراسری و کشوری برگزار شده است، مشمول اعمال سوابق تحصیلی بوده و سوابق تحصیلی موجود دوره پیش‌دانشگاهی (پایه دوازدهم- سال آخر آموزش متوسطه نظام قدیم) به میزان حداکثر پنج درصد به نسبت سوابق تحصیلی موجود داوطلب است. در مجموع میزان تاثیر سوابق تحصیلی حداکثر ۳۰ درصد است که ۲۰ درصد به صورت تاثیر قطعی و ۱۰ درصد به صورت تاثیر مثبت در نمره‌کل نهایی آنان لحاظ می‌شود. به معنی دیگر تاثیر قطعی معدل به این معنا خواهد بود که معدل سوابق تحصیلی می‌تواند در کاهش رتبه داوطلب تاثیر بگذارد.
ادامه اعتراضات/ ماجرای ماشین بدون جاده
با اعلام چگونگی برگزاری کنکور سال ۹۸، باز هم اعتراضات ادامه داشت و این بار استدلال‌های تازه‌ای از سوی منتقدان شنیده می‌شود.
قاسم احمدی لاشکی، نایب‌رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس یکی از افرادی است که ایرادات اساسی نسبت به این قانون گرفته. او در گفت‌وگویی با خانه ملت در رابطه با تاثیر قطعی ۲۰ درصدی سوابق تحصیلی در کنکور سال ۹۸ می‌گوید: «تاثیر قطعی ۲۰ درصدی معدل در کنکور به مثابه ساخت ماشین آخرین مدل بدون وجود جاده است. در واقع باید دید سوابق تحصیلی استاندارد که از آن برای تاثیر قطعی استفاده می‌شود، چگونه به دست می‌آید؟» او به ابهام موجود در این قانون اشاره می‌کند و به‌طور مثال با مطرح کردن عدالت اجتماعی می‌گوید: «قرنطینه سوالات و سلامت امتحانات در کل ایران تضمین نشده است؛ آیا تصحیح برگه‌های امتحانی در کل کشور با یک نظر و ایده انجام می‌گیرد؟ به دلیل وجود تفاوت در تصحیح‌کننده برگه سوالات، قطعا بین نمره دانش‌آموزی که در کردستان است با نمره دانش‌آموز مازندرانی ۰.۲۵ یا ۰.۵ نمره تبعیض دارد، بنابراین عدالت رعایت نمی‌شود. در صورتی که آزمون‌ها و نحوه تصحیح برگه‌ها استاندارد باشد، امکانات در سراسر کشور به صورت یکسان توزیع شود و سوالات امتحان نهایی لو نرود، می‌توان ادعا کرد جایگزین مناسبی برای کنکور پیدا کرده‌ایم.»
طرح جدید چیست؟
در این میان تعدادی از نمایندگان مجلس، دست به ارائه طرح جدیدی زده‌اند، که براساس این طرح مقرر شده تا زمانی که تمامی دروس سه پایه ۱۰، ۱۱ و ۱۲ متوسطه دوم به صورت نهایی و استاندارد برگزار نشده، تاثیر سوابق تحصیلی در کنکور به صورت مثبت اعمال شود. از زمانی که امتحانات نهایی و استاندارد برای این سه پایه برگزار شد، می‌توان تاثیر سوابق تحصیلی را به صورت قطعی درنظر گرفت.
بازی با اعداد
در این میان کارشناسان کنکور نیز دست به نقد علمی و ریاضی تاثیر قطعی ۲۰ درصد زده‌اند. یکی از این کارشناسان معتقد است: «حدودا ۵۰۰۰ نفر معدل ۲۰ در سال ۹۷ از طرف وزارت آموزش و پرورش به سازمان سنجش معرفی شده‌اند، بنابراین ارزش امتحانات نهایی خیلی هم بالا نیست. ارزش نمره با مفهوم «نمره تراز» نشان داده می‌شود، نمره تراز در نظر گرفته‌شده برای نمره ۲۰ حداکثر ۱۰۰۰۰ است (۱۰ هزار امتیاز دارد). در سوی دیگر، قضیه کنکور است که تعداد بسیار انگشت‌شماری می‌توانند به ۱۰۰ درصد تست‌های کنکور در یک درس درست پاسخ دهند. زیرا سوالات تست کنکور جنبه مفهومی و استدلالی بالاتری نسبت به سوالات حفظی امتحانات نهایی دارند، بنابراین نمره تراز صددرصدزدن در کنکور حدود ۱۴۰۰۰ است و ۱۴ هزار امتیاز دارد و نداشتن قدرت تفکیکی سوالات امتحانات نهایی (۵۰۰۰ معدل ۲۰) باعث می‌شود نمره تراز ۲۰ بسیار پایین‌تر از نمره تراز درصد ۱۰۰ باشد، حالا اگر معدل دانش‌آموز ۱۹ باشد که این تفاوت فاحش‌تر می‌شود، بنابراین همیشه تاثیر دادن معدل در نتایج کنکور به ضرر دانش‌آموزی است که به درصد‌های بالایی از سوالات کنکور پاسخ داده است.»
به صورت ساده‌تر، فرض کنید ظرفیت رشته‌های پرطرفدار در سال آینده، ۷۵۰۰ نفر باشد. در صورتی که ۷۵۰۰ نفر از داوطلبانی که فاقد تاثیر سوابق تحصیلی یا دارای دیپلم غیرمرتبط هستند، در آزمون درصد‌هایی مشابه بهترین درصد‌های یکی از دارندگان معدل ۲۰ کسب کنند، رتبه این داوطلب ۷۵۰۱ خواهد بود و در رشته‌های پرطرفدار پذیرفته نخواهد شد. شاید احتمال وقوع چنین موردی بسیار اندک باشد، اما به هر حال ایراد بسیار بارز و بدیهی است که تاثیر سوابق تحصیلی به صورت قطعی می‌تواند در پی داشته باشد و به هر حال محتمل است.
