یکی از کارهای موثر حجت الاسلام و المسلمین محققیان در زمینه تقریب میان مسلمانان جوامع اسلامی، ترجمه کتاب فضائل امیرالمومنین علیه السلام که نوشته یک مصری اهلسنت است، میباشد.
گفتگوی تفصیلی خبرگزاری تقریب با حجتالاسلام و المسلمین محققیان؛
برای تقریب مذاهب باید با توده مردم ارتباط بگیریم/برایم جالب بود در مصر بیش از ایران به فضائل امیرالمومنین(ع) میپردازند
اختصاصی
14 شهريور 1397 ساعت 22:20
یکی از کارهای موثر حجت الاسلام و المسلمین محققیان در زمینه تقریب میان مسلمانان جوامع اسلامی، ترجمه کتاب فضائل امیرالمومنین علیه السلام که نوشته یک مصری اهلسنت است، میباشد.
به گزارش خبرگزاری تقریب، نقش مردم در تعمیق روابط کشورها نقشی منحصر به فرد و بیبدیل است. موارد بسیاری در تاریخ وجود دارد که جریانهای متکی به ظلم و منفعت طلبی در راستای منافع خود خواستهاند میان ملتها انشقاق و نفرت ایجاد کنند اما همواره این محبت و الفت میان مردم با توجه به مشترکاتشان بوده که بر تصمیمات خصمانه مستکبرین فائق آمده است. یکی از مهمترین مولفهها برای ایجاد صمیمیت میان ملتها، مخاطبه با متن مردم و ارتباط برقرار کردن با تودههاست. پس از انقلاب بزرگ اسلامی ایران دول غربی و در راس آنها آمریکای مستکبر به کمک عمال منطقهای خود تلاش بسیاری کردند تا ارتباط جوامع اسلامی با ملت انقلابی ایران را بکلی قطع کنند و اجازه تاثیر و تاثر را ندهند. در این رابطه به سراغ حجت الاسلام و المسلمین محققیان رفتیم. ایشان سفرهای مختلفی به کشورهای مختلف اسلامی داشته و با تودههای مردم به گفتگو نشستهاند. یکی از کارهای موثر ایشان در این زمینه ترجمه کتاب فضائل امیرالمومنین علیه السلام که نوشته یک مصری اهلسنت است، میباشد. حجت السلام و المسلمین محققیان هم اکنون معاونت تهذیب سطوح عالی و خارج حوزهی علمیه قم را بر عهده دارد. در ادامه گفتگوی تفصیلی خبرگزاری تقریب با این شخصیت را از نظر میگذرانید.
خبرنگار: بسم الله الرحمن الرحیم. جناب محققیان وقتی ماکتاب شما را دیدیم مشتاق شدیم که هم این کتاب را در خبرگزاری معرفی کنیم و هم محتوا و کسی که آن را ترجمه کرده است را معرفی کنیم تا مردم هم با آن آشنا شوند. اگر لطف کرده و در گام اول در مورد این کتاب یک توضیحی بفرمایید ممنون خواهیم شد.
حجت الاسلام و المسلمین محققیان: بسم الله الرحمن الرحیم. در یکی از سفرهایی که به مکه مکرمه مشرف شدم -معمولاً اخلاق بنده به این شکل است که وقتی به کشورهای عربی میروم به کتابفروشیهای آنها سر میزنم- این کتاب را در یکی از کتابفروشیهای مکه دیدم. مشاهده کردم یک کتابی در همه انتشاراتیهای آنها وجود دارد و خیلی هم به صورت مفصل پخش شده است. چاپ مصر بود و پیدا بود در بین کشورهای عربی خیلی مورد استقبال است. نام کتاب این بود: «مائه قصةٍ و قصة من حیاة علی بن ابی طالب»، یعنی صد و یک قصه از زندگی علی بن ابی طالب علیه السلام. این کتاب را خواندم و دیدم همه فضائلی که ما برای حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام نقل میکنیم در آن است و حتی یک مقدار از فضائلی که در آن کتاب ذکر شده است را ما آنها را به عنوان فضائل ذکر نمیکنیم. من روش نویسنده را پسندیدم و به قصد ترجمه آن را خریدم که خداوند توفیق داد که آن را ترجمه کردم.
نویسنده کتاب محمد صدیق منشاوی بود که آن انتشاراتی گفت که ایشان همان قاری مشهور مصری است. البته من دلیل دیگری پیدا نکردم. انتشارات دارالفضیله مصر قاهره آن را چاپ کرده است. منتها من با انتشاراتی نتوانستم تماس بگیرم. حتی کتاب یک سری مشکلات فنی هم داشت؛ مثلاً در فهرست منابع او ننوشته بود که منابع متعلق به کدام چاپ است. مثلاً نوشته بود صحیح بخاری یا تاریخ طبری اما چاپ آنها را ننوشته است و من مجبور شدم همه آنها را منبع یابی کنم. از صد و یک قصه، هفتادوچهار قصه را جدا کردم؛ به دلیل اینکه قصههای آن از هم جدا بود و حذف شدن آنها خللی به متن نمیزد.
ایشان یک مقدمه خیلی خوبی هم در اول کتاب آورده است که واقعاً فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام را زیبا میشمارد.
خبرنگار: وقتی با محتوای کتاب آشنا شدید چه نکته خاصی شما را جذب کرد؟
حجت الاسلام و المسلمین محققیان: برای بنده این موضوع که فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام را مردم مصر و اهل سنت به این وضوح قبول دارند، خیلی جالب بود. البته بنده میدانستم که در قاطبه اهل سنت -به جز گروههای محدودی که خیلی هم کم هستند و در جهان اسلام قابل ملاحظه نیستند، البته قدرت رسانه دارند- محبت اهل بیت وجود دارد. این موضوع سرمایه بسیار بزرگی است و لذا این برای بنده خیلی جالب بود و برای مردم ایران هم این موضوع خیلی جالب بود که باعث اقبال زیاد به کتاب شد.
بنده در یاد دارم که وقتی این کتاب را ترجمه میکردم به دلیل اینکه در مورد فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام بود آن را بی وضو ترجمه نمیکردم. در ماه مبارک رمضان هم بود و با یک دقتی آن را ترجمه کردم. البته فکر نمیکردم استقبالی شود اما به خاطر این نکته که مردم ایران لذت میبردند که فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام از زبان اهل سنت به این زیبایی بیان میشود با استقبال روبرو شد.
خبرنگار: با توجه به اینکه شما این کتاب را ترجمه میکردید، آیا مطالعاتی هم در مورد مصر داشتید؟ زیرا منشاوی در آن فضا بزرگ شده و این کتاب را نوشته شده است. به نظر شما نگاه مردم عرب و به صورت خاص مردم مصر به خاندان اهل بیت و حضرت علی بن ابی طالب علیه السلام به چه شکلی است؟
حجت الاسلام و المسلمین محققیان: همانطور که فرمودید واقعاً مردم مصر یک علاقه مخصوصی به اهل بیت دارند. یعنی یکی از معضلات ما این است که با مردم مصر ارتباط عمیقی نداریم. به نظر من مهمترین مردم در بین مردم مسلمان جهان نسبت به اهل بیت، مصریها هستند. البته نه اینکه بقیه محب نیستند [اما آنها مهمتر هستند.] حتی مصریها اعتقاد دارند که از ما بیشتر اهل بیت را دوست دارند! من با برخی از مصریها که در مکه و مدینه صحبت میکردم، آنها مدعی میشدند که اهل بیت را بیشتر از ما دوست دارند و مدعی هستند و میگویند که شما چیزی از اهل بیت نمیدانید و ما آنها را بیشتر دوست داریم. حتی گاهی اوقات منبریهای آنها روضه میخوانند و شروع میکنند برای امام حسین علیه السلام گریه میکنند. به عبارتی خود را بسیار محبتر میدانند.
خبرنگار: پس کمکاری ماست که این کتابها را ترجمه نکردیم.
حجت الاسلام و المسلمین محققیان: بله، هم ترجمه نکردیم و متأسفانه با مردم هم ارتباط نداریم. برای مثال شما به زیارتگاههای آنها توجه کنید؛ مثلاً حضرت سکینه علیها السلام و امامزادگان دیگر و یا مالک اشتر. آنها خیلی به اصحاب و خود اهل بیت علاقه دارند. آنها مانند ما هستند و خیلی تفاوتی با ما ندارند. فقط ما ائمه علیه السلام را امام مفترض الطاعة میدانیم که این خیلی مهم است اما آنها اهل بیت را فقط فرزند پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم میدانند، اما محبت آنها خیلی زیاد است و از این جهت کم نمیآورند. لذا اگر با مصریها صحبت کنید خواهید دید که چقدر علاقه نشان میدهند. در قبرستان بقیه هم میآیند و از لباسهای آنها هم مشخص است که خیلی به اهل بیت علاقه دارند.
خبرنگار: با توجه به مقدمه کتاب که نوشتید، مسلّماً یک مطالعاتی هم در مورد شخصیت نویسنده داشتهاید، به نظر شما چرا ایشان این کتاب را نوشته است؟ اینکه یک نویسنده مصری این مطالب را بیان میکند؟ اکثر منابع هم از کتب اهل سنت است؟
حجت الاسلام و المسلمین محققیان: بله منابع او از اهل سنت است. البته خیلی از جاها را از نهجالبلاغه هم آورده است یا برخی از فضائل که ما آنها را فضائل نمیدانیم در آنجا ذکر شده است. برای مثال وقتی امیرالمؤمنین علیه السلام از مکه به مدینه فواطم را آوردند پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به استقبال امیرالمؤمنین علیه السلام رفتند. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم دست خود را به پاهای امیرالمؤمنین علیه السلام کشید. -ما این را به عنوان فضیلت بیان نمیکنیم- در کتاب نقل شده است که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم پاهای امیرالمؤمنین علیه السلام را لمس میکرد.
خبرنگار: پس میتوان اینگونه گفت که با توجه به علاقهای که مردم مصر به اهل بیت دارند جریان سلفیگری و تکفیری نتوانسته است در مصر خیلی نفوذی کند.
حجت الاسلام و المسلمین محققیان: بله. دو علت دارند که نتوانسته است نفوذ کند؛ یکی الازهر است که مرجعیت فکری مردم مصر است و کلیت آن محب اهل بیت است. البته وهابیت خیلی هم کار میکند که الازهر را از مرجعیت فکری جهان تسنن بیندازد. با قاطبه علمای الازهر گفتگو و تعامل کردن خیلی راحت است، البته شاید تعداد کمی هم به این شکل نباشد.
این وضعیت سیاسی که چندین سال است بر رابطه ایران و مصر سایه انداخته است به جهت تقریبی خیلی به ضرر دو ملت شده است. اگر ما میتوانستیم با مصر و مردم مصر ارتباط داشته باشیم این موضوع خیلی تأثیر داشت و هم به نفع جهان اسلام و هم به نفع مباحث تقریبی بوده است.
خبرنگار: در مباحث تقریبی در سالهای گذشته هم در کشور ما و هم در فضای بینالملل جهان اسلام کارهایی انجام شده است. به نظر شما در موضوع تقریب در بحث علما و رسانه چهکارهایی میتوان انجام داد؟
حجت الاسلام و المسلمین محققیان: گفتمان ما در تقریب یک گفتمان نخبگانی است؛ یعنی ما مراسم و جلسات را میگیریم و نخبگان را دعوت میکنیم و طرف خطاب ما هم نخبگان اهل سنت است اما باید گفتمان ما جامعه و مردممحور باشد؛ تا ما جوامع و مردم را به هم نزدیک نکنیم تقریبی ایجاد نخواهد شد. درست است که یکی از راههای تقریب مذاهب نشاندن نخبگان در کنار هم است اما فقط این نیست. به نظر من تابهحال گفتمان ما یک گفتمان نخبگانی بوده است و به طرف بطن جامعه نرفتهایم تا تقریب را برای ملتها ایجاد کنیم. یک مثالی میزنم؛ در سال حدود هشتصد هزار نفر از مردم ما به عمره میرفتند اما مردم ما با دیگر مسلمانان دنیا چه ارتباطی داشتند؟ هیچ. آیا ما روحانیهای کاروان را توجیه میکردیم که مردم را به ارتباط گرفتن با مسلمانان ترغیب میکردند؟ آیا ما برای این کار راهکارهایی داشتیم؟ این را برای مثال عرض کردیم. در حال حاضر یک سری از زباندانها از طرف بعثه رهبری میروند که خیلی هم کار خوبی هم است اما آنها تنها با نخبگان ارتباط میگیرند. آیا با مردم عادی هم ارتباط میگیرند؟ البته برخی میگویند که این کار زبان نیاز دارد اما به این شکل نیست.
بنده یک چیزی را خودم برداشت کرده بودم و برایم خیلی جالب بود؛ این وهابیها که با ما تندی میکنند مردم ما را نسبت به همۀ اهل سنت موضعدار میکنند و مردم ما با همه اهل سنت بد میشوند. یعنی آنها به شیعه بدی میکنند و باعث میشود که ما با کل اهل سنت ارتباط نگیریم. بنده دقت کردهام؛ برای مثال پیرمردهای پاکستانی به صحن مسجدالنبی میآیند -بنده بارها توفیق داشتم که ماه مبارک رمضان آنجا باشم- آنها بزرگان طوایف هستند اما مردم ما با آنها ارتباط میگیرند. بنده امتحان کردهام و به آنها سلام کرده و به دیدارشان میرفتم. البته آنهایی که وهابی بودند اخم میکردند اما در خود عربستان هم یک درصد هم نیستند. حتی باید با جوانان عربستان رفیق باشیم. بنده که معمم هستم برخی از مردم عربستان به سوی من آمده و میگفتند که دین شما چه میگوید و من برای آنها صحبت میکردم، با اینکه بر ضد ما به این مقدار تبلیغ کرده بودند.
خبرنگار: یعنی میتوان اقداماتی را به شکل مستقل برای جذب مردم ترتیب داد.
حجت الاسلام و المسلمین محققیان: بله، ما باید هوای مردم را داشته باشیم. در حال حاضر یکی از خصوصیات شبکه الکوثر همین است اما آنجا هم آرامآرام به سمتی میرود که دوباره شیعیان آن را خوب ببینند که این هم خود یک اشکال است. ما باید تدارکی ببینیم که تقریبی بین مسلمین جهان و بین جوامع مسلمین ایجاد کنیم.
خبرنگار: این همان نگاه حضرت امام است که میفرمودند با مردم حرف بزنید.
حجت الاسلام و المسلمین محققیان: برد حضرت امام و حضرت آقا همین است که مثلاً نامه به جوانان اروپا مینویسند و به عربی خطبه میخوانند و با شباب صحبت میکنند. به عالمان هم میگویند اما ادبیات مورد خطاب قرار دادن مردم خیلی ارزش دارد. این اشکال به ذهن بنده میرسد -البته شاید خیلی کار شده است و من خبر ندارم- اما آن چیزی که من از تقریب مذاهب میدانم به نظرم پاشنه آشیل ما این بوده است وگرنه برای نخبگان خیلی کار شده است. خیلی از کنگرههایی که میگیریم حتی انعکاس هم پیدا نمیکند، یعنی کنگره میگیریم و صدها اندیشمند میآیند که خیلی هم خوب است اما در کشورهای آنها حتی یک تیتر عادی هم در روزنامهها تبلیغ نمیشود حتی در کشور خودمان هم درست تبلیغ نمیشود.
خبرنگار: حال بهطور مشخص اگر درباره کنفرانس وحدت که در پیش بوده و مجمع تقریب هم دستاندرکار آن است پیشنهادی است بفرمایید. البته این فرای آن سؤال قبل است.
حجت الاسلام و المسلمین محققیان: به نظر بنده راجع به کنفرانس وحدت که نام آن است اولاً این کار در ریشه و اصل و مبنا کار خوبی است اما ما باید نتایج و انعکاس آن را در جوامع ایجاد کنیم؛ یعنی این کار محدود به کنفرانس و کنگره نباشد. زیرا اگر انعکاس پیدا نکند همان اشکالی که من گفتهام پیش خواهد آمد؛ تنها تبدیل به یک سری کتاب و سی دی و مجله میشود که نباید به این موضوع ختم شود.
در حال حاضر اهل سنت مردم سوریه به ایران علاقه دارند؛ به دلیل اینکه شهدای حرم به آنجا رفتهاند و ارتباط مردمی ایجاد کردهاند. چرا اهل سنت لبنان با ما مشکل ندارد و ارتباط بیشتری با آنها داریم؟ به دلیل اینکه حزبالله لبنان خوب عمل کرده و به اهل سنت بدی نکرده است. ما در مصر اصلاً ارتباطی نداریم؛ با النهضه چقدر ارتباط داریم؟ بااینکه آنها خیلی به ما نزدیک هستند. با اهل سنت آذربایجان چقدر ارتباط داریم؟ چقدر توانستهایم با اهل سنت ترکیه و اردن ارتباط برقرار کنیم؟ با نیجریه و با کشورهای شاخ آفریقا چقدر ارتباط داریم؟ با بوسنی که در دست ما بود و چند تا شهید در آنجا دادیم و در گذشته خیلی ارتباط داشتیم اما ارتباط خود را از دست دادیم، ما چقدر در آنجا جایگاه داشتیم، اما در حال حاضر جایگاه ما تضعیف شده است.
من یک نکته بیان کنم؛ برخی از مناطق اهل سنت کرمانشاه که زلزله آمده بود، آنها قبلاً با ما ارتباطی نداشتند، اما در زلزله که طلبههای ما به آنجا رفتند چقدر اخلاق آنها عوض شده است.
ما باید با اهل سنت و بالخصوص مصر (به دلیل اینکه مصر مرکز توجه جهان است) ارتباط بیشتری داشته باشیم. از سوی دیگر شرق آسیا هم خیلی مهم است؛ مانند مالزی و اندونزی که جمعیت زیادی دارند و باید با آنها ارتباط بگیریم. نباید به این حد وهابیت عربستان ما را به خود مشغول کند. اتفاقاً او هم میخواهد که ما طرف او شویم. نباید همه انرژی خود را در آن سو بگذاریم، خود اهل سنت هم در جلوی آنها میایستند.
خبرنگار: درواقع ما باید از همه ظرفیتهای مختلف که به بهانههای گوناگون مانند جنگ و حادثههایی طبیعی به وجود میآید به نفع تقریب مذاهب استفاده کنیم.
حجت الاسلام و المسلمین محققیان: بله به همین شکل است و این وظیفه مسلمانی ماست. ما نمیخواهیم آنها را شیعه کنیم، ما باید وظیفه مسلمانی خود را انجام دهیم. به یاد دارید که در قضیه زلزله پاکستان حضرت آقا در یکی از نمازها بغض کردند. اگر به این شکل باشد چرا اهل سنت ترغیب نشوند؟ به نظر من راه همین است.
خبرنگار: خیلی از شما متشکریم، اگر نکته پایانی است بفرمایید.
حجت الاسلام و المسلمین محققیان: نکته پایانی اینکه از شما که تشریف آورید تشکر میکنیم و از زحمات مجمع تقریب هم تشکر میکنیم؛ خصوصاً از حضرت آیت الله اراکی که زحمات زیادی کشیدند و همچنین آیت الله تسخیری که زحمات زیادی کشیدند. امیدواریم واقعاً این زحمات با اخلاص، آن رشدی را که مدنظر آیت الله خامنهای است، ایجاد کند.
کد مطلب: 356318