هنری نقالی که زمانی در کاروانسراها و قهوه خانه ها می درخشید اما در سال های اخیر رو به فراموشی بود، می رود که در آینده ای نزدیک صاحب صنف یا خانه ای مستقل شود.
اشتراک گذاری :
به گزارش خبرگزاری تقریب، هنر نقالی پیشینه ژرفی در ایران دارد. کهن ترین شکل روایت افسانه ها در ایران نقالی است. مضمون بیشتر نقالی ها داستان پادشاهان و پهلوانان ایرانی بوده است. نقال شعر و نثر را با حرکان و گاهی موسیقی همراه می کرده و بیشتر در کاروانسراها و قهوه خانه ها به اجرا می پرداخته است. مهم ترین اثری که در نقالی ها استفاده می شود، شاهنامه بود. نخستین کتابی که به نحوه اجرای نقالی پرداخت فتوت نامه سلطانی اثر ملاحسین واعظ کاشفی، نویسنده قرن نهم هجری است.
از اواسط قرن پنجم به علت نفوذ ترکان ، حماسه های مذهبی و شبه تاریخی جای حماسه های ملی را گرفت و در کار نقالان هم اثر گذاشت. نقالان از آن پس بیشتر شرح احوال حضرت علی(ع) می گفتند. به خصوص که در این قرن کتابی با عنوان علی نامه سروده شد. این کتاب که شامل 12 هزار بیت می شود، حماسه منظوم در مدح امام علی(ع) است که توسط شاعری به نام ربیع سروده شد. این اثر که شرح رشادت های امام علی(ع) است، در سال 1388 به همت شفیعی کدکنی ، رضا بیات و ابوالفضل غلامی از دانشجویان دکتر کدکنی و امید سالار چاپ شد. نقالی این کتاب از سوی ابوالفضل ورمزیار یکی از نقالان نامی کشور اجرا شد.
کتاب علی نامه به لحاظ سبک و بیان حماسی در حوزه توصیف و تصویرگری ارزشمند است.دکتر شفیعی کدکنی در مقاله ای که تحت تاثیر این اثر نوشته می‌گوید" منظومه ای با این حجم، آن هم از قرن پنجم، به تنهایی کافی است که توجه اهل ادب و تاریخ شعر فارسی را به خود جلب کند. در میان حماسه های منظوم زبان فارسی این کتاب از لحاظ تاریخی در کتاب گرشاسپنامه اسدی قرار می گیرد و تاریخ سرودن آن با تاریخ سراش گرشاسپنامه حدود بیست سال فاصله دارد. از نظر تاریخ شعر شیعی و حماسه های شیعی نیز دارای کمالِ اهمیت است، تا آن جا که می دانیم اولین حماسه شناخته شده شیعی خاوران نامه ابن حُسام خوسفی است که در عصر تیموری سروده شده و حدود چهار قرن بعد از این کتاب تدوین شده است. اگر این همه امتیازات را هم نداشت به تنهایی به عنوان یک منظومه بازمانده از قرن پنجم دارای کمال اهمیت بود".آیت الله سیستانی در دیدار با رئیس کتابخانه مجلس در فروردین 1389 ضمن اظهار شگفتی از نوشته شدن کتاب علی نامه پنجاه سال پس از سرایش شاهنامه، گفت" کتاب علی نامه مرا زنده کرد".
در چند سال اخیر که نقالی رو به فراموشی بود جشنواره ای با نام نقالی و پرده خوانی غدیر به همت مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری توجه همگان را به این هنر جلب کرد. شب گذشته اختتامیه سومین دوره این جشنواره برگزار شد.عالم بخش، دبیر این جشنواره در اختتامیه مراسم آرزو کرد که در ایران عمارت نقالان تاسیس شود و از مسجد جامعی در خواست کرد همانطور که سینماگران خانه سینما دارند، برای نقالان نیز صنف و خانه ای تعریف شود. مسجد جامعی نیز با بیان اینکه علی(ع) شخصیت محوری حوزه فرهنگ و تمدن ایرانی است، گفت:47شیوه متفاوت اجرایی همچون مناقب‌خوانی، قصه‌گویی، قوالی، شمایل‌گردانی، چاووش‌خوانی، حمله‌خوانی، علی‌نامه‌خوانی، نوروزخوانی، مرشدخوانی، قنبرخوانی در نقالی داریم که بسیاری از آنها ارتباط مستقیم با موضوع زندگی حضرت علی(ع) دارند.
محمدرضا معجونی، رتبه نخست سومین جشنواره پرده خوانی و نقالی غدیر با بیان اینکه در نقالی علوی می توان به هریک از وجوه امام علی(ع) پرداخت، به خبرنگار شبستان، گفت: مولای متقیان علی (ع) انسانی یک وجهی نیستند بلکه صاحب چندین وجه هستند. می توانیم از منظر یک خلیفه به امام علی (ع) نگاه کنیم. می توان از منظر یک قهرمان جنگی و یا انسان روحانی و معنوی به امیرالمومنین (ع) نگاه کرد. در نقالی علوی گاهی لازم است از رشادت، دلاوری و شجاعت امیرالمومنین(ع) گفت و زمانی لازم است که صبر و حلم امام علی (ع) را ترسیم کرد.
مرکز هنرهای نمایش حوزه هنری شورای تخصصی نقالی و پرده‌خوانی را با هدف جان دادن به چراغ نیمه روشن هنرهای سنتی نقالی و پرده خوانی را در ابعاد حماسی و مذهبی راه اندازی کرده است. این شورا متشکل از اساتید و پیشکسوتان نقالی، پرده‌خوانی و شبیه‌خوانی با چاشنی هنرمندان جوان و توانمند است. به این ترتیب هنرمندان جوان این شورا شامل محسن میرزاعلی، مهدی دریایی و حسن مجتبی‌بیگی در کنار استادانی چون امیر صادقی، مرشد ابولفضل ورمزیار و مرشد مهدی چایانی گروه قدرتمندی را برای حفظ، احیا و تربیت هنرمندان این عرصه مهم هنرهای سنتی تشکیل داده‌اند. کوروش زارعی ، مدیر مرکز هنرهای در اختتامیه سومین جشنوراه نقالان علوی از راه اندازی نقالی و پرده‌خوانی شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی به طور رسمی، درست و صحیح، علمی و پژوهشی خبر داده و افزوده است که پیش از آنکه خیلی دیر شود باید به این امر بپردازیم. امید است که با توجه مسئولان مربوطه، هنر کهن و اثرگذار نقالی جانی دوباره گیرد، در جامعه مطرح شود و در مناسبتهای مختلف ملی و مذهبی مردم را همراهی کند.
