کفر به ایمان عبارت است از ترک عملی که یک مسلمان به آن اقرار دارد ، از این جمله است اینکه بدون بیماری و بدون داشتن موانع شاغله نماز را ترک کند .
>>
نکتهای طلایی از تفسیر قرآن: «کفر به ایمان» به چه معناست؟
شفقنا , 15 مرداد 1397 ساعت 14:54
کفر به ایمان عبارت است از ترک عملی که یک مسلمان به آن اقرار دارد ، از این جمله است اینکه بدون بیماری و بدون داشتن موانع شاغله نماز را ترک کند .
به گزارش خبرگزاری تقریب، مرحوم علامهی طباطبایی، در تفسیر المیزان ذیل آیه ۵ سورهی مائده که میفرماید: «وَمَنْ یَکْفُرْ بِالْإِیمَانِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ وَهُوَ فِی الْآخِرَهِ مِنَ الْخَاسِرِینَ» مینویسند:
در تفسیر عیاشی در ذیل جمله : و من یکفر بالایمان فقد حبط عمله … ، از ابان بن عبد الرحمان روایت آمده که گفت : من از امام صادق (علیهالسلام) شنیدم میفرمود : کمترین عاملی که یک فرد مسلمان را از اسلام خارج میسازد این است که بر خلاف حق رأیی بدهد ، و پای آن رأی ایستادگی هم بکند ، زیرا خدای تعالی فرمود : و من یکفر بالایمان فقد حبط عمله ، و نیز فرمود : منظور از من یکفر بالایمان ، کسی است که به آنچه خدای تعالی امر فرموده عمل نکند ، و به أمر خدا راضی نباشد .
و در همان کتاب از محمد بن مسلم از یکی از دو بزرگوار یعنی امام باقر و امام صادق (علیهالسلام) روایت شده که فرمود : کفر به ایمان این است که مسلمان عمل به دستورات اسلام را به تدریج ترک کند تا بکلی ترک شود .
مؤلف : در سابق مطالبی که مضمون این اخبار را از دیدگاه تفسیر روشن سازد گذشت .
و در همان کتاب از عبید بن زراره روایت شده که گفت : من از امام صادق (علیهالسلام) از کلام خدای عز و جل که فرموده : و من یکفر بالایمان فقد حبط عمله سؤال کردم ، حضرت فرمود : کفر به ایمان عبارت است از ترک عملی که یک مسلمان به آن اقرار دارد ، از این جمله است اینکه بدون بیماری و بدون داشتن موانع شاغله نماز را ترک کند .
مؤلف : بعید نیست اینکه امام (علیهالسلام) از میانهمه مصادیق کفر به ایمان فقط ترک نماز را یادآور شده به این علت بوده باشد که خدای تعالی در کلام مجیدش نماز را ایمان خوانده ، و فرموده : و ما کان الله لیضیع ایمانکم ، یعنی خدای تعالی هرگز ایمان شما – نماز شما – را بی اجر نمیکند .
و در تفسیر قمی آمده که امام (علیهالسلام) فرموده کفر به ایمان عبارت است از اینکه کسی ایمان بیاورد ، و سپس اهل شرک را اطاعت کند .
و در کتاب بصائر از ابی حمزه روایت آورده که گفت : من از امام باقر (علیهالسلام) از معنای کلام خدای عز و جل سؤال کردم که فرموده : و من یکفر بالایمان فقد حبط عمله ، و هو فی الاخره من الخاسرین فرمود : تفسیر این آیه در بطن قرآن است ، و معنایش این است که هر کس به ولایت علی کفر بورزد چنین و چنان میشود ، چون علی (علیهالسلام) همانا ایمان است .
مؤلف : این معنا همانطور که خود امام (علیهالسلام) فرمود بطن قرآن است که در مقابل ظهر آن یا ظاهر آن است ، بطن و ظهر به آن معنائی است که ما در پیرامون محکم و متشابه در جلد سوم این کتاب بحث کردیم ، ممکن هم هست که بگوئیم این گفتار امام (علیهالسلام) از باب جری است ، یعنی تطبیق یک عنوان کلی بر مهمترین مصداق آن ، و یا بر یکی از مصادیق آن ، البته این را هم بگوئیم که رسول خدا (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) در آن روزی که – روز جنگ خندق – علی (علیهالسلام) را به جنگ با عمرو بن عبدود روانه میکرد آنجناب را ایمان خواند ، چون در آن روز فرمود : برز الایمان کله الی الکفر کله ، و در این معنا روایات دیگری نیز هست.
در قرآن کریم در چندین مورد از عبارت “من یکفر” استفاده شده است و در تمامی این موارد اشاره شده است به:
۱- کفر ورزیدن به خداوند.(۲)
۲- کفر ورزیدن به خداوند، ملائکه، کتب آسمانی و روز قیامت. (۳)
۳- کفر ورزیدن به کتب آسمانی . (۴)
۴- کفر ورزیدن به آیات خداوند. (۵)
اما جز آیه ای که در ابتدا نقل شده است، در جای دیگری نیامده که هر کس به ایمان کفر بورزد؛ در ظاهر، عبارت کفر به ایمان، عبارتی مبهم است، اساساً ایمان لوازمی دارد که کسی که مؤمن به آن لوازم باشد، ایمان در او محقق می شود و کسی که به آن لوازم کافر باشد، کفر ورزیدنش محقق می شود، همانگونه که در آیات دیگر قرآن کریم هم، کفر به خدا و روز قیامت و کتب آسمانی و آیات خداوند که همگی لوازم ایمان هستند را نشانه های تحقق کفر معرفی کرده است.
حال باید دید مقصود از کفر به ایمان چه چیز است!
در روایات تفسیری، مصادیقی برای این لازمه ایمان، که اگر به آن کفر ورزیده شود همه اعمال حبط می شود بر شمرده شده
که از مهمترین و پر تکرار ترین این مصادیق،
پذیرش ولایت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیهما السلام است
که به حقیقت ایمان تعبیر شده است و کافران به ولایت مولا علی علیه السلام، مصداق کسانی هستند که اعمالشان همگی حبط و نابود است.
به عنوان نمونه ای از این روایات تفسیری، حضرت امام محمد باقر علیه السلام در خصوص مقصود ایمان در این آیه می فرماید:
اَلْإِیمَانُ فِی بَطْنِ اَلْقُرْآنِ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَمَنْ کَفَرَ بِوَلاَیَتِهِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ. (۶)
مقصود از ایمان در بطن قرآن، علی بن ابی طالب علیه السلام است و هر کس به ولایت ایشان کفر بورزد به تحقیق که عملش نابود است.
در تبیین اینکه بر چه اساسی، مقصود ایمان در این آیه وجود مبارک مولی الموحدین امیرالمؤمنین حضرت علی بن ابی طالب علیهما السلام است، به حدیثی از رسول خدا حضرت محمد مصطفی صلوات الله علیه و آله استناد می شود که علاوه بر بسیاری از منابع شیعی، در منابع اهل سنت نیز نقل شده است؛ و آن حدیثی است که رسول مکرّم در روز جنگ احزاب (خندق) هنگامی که امیرالمؤمنین علیه السلام به نبرد با عمر بن عبدود رفت بیان فرمود:
برزَ الإیمانُ کلُّه إلی الشِّرکِ کلِّه (۷)
امروز همه ایمان در برابر همه شرک آشکار شد.
اگر دقت شود در این حدیث نبوی و به حدیث امام محمد باقر علیه السلام که در بالا ذکر شد تطابق بسیار ظریف و دقیقی مشاهده می شود.
امام باقر علیه السلام فرمودند، بطن ایمان در قرآن ولایت امیرالمؤمنین است.
بطن یعنی چیزی که ظاهر نیست، در روز خندق رسول خدا در بیان خود از فعل بَرَز(۸) استفاده فرمودند که یعنی آشکار شد؛ چیزی باید مخفی باشد که آشکار شود، آن چه که مخفی بوده چه بوده است؟، بلی اینکه حقیقت ایمان وجود مبارک مولی الموحّدین امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیهما السلام است که همان بطن ایمان است که در روایت امام باقر علیه السلام نیز بیان شده اند.
بنابر این ایمان یکی از نام های امیرالمؤمنین علیه السلام است که در موارد دیگری هم در قرآن حضرت به این نام خوانده شده اند؛ از جمله:
در آیه شریفه:
حَبَّبَ إِلَیکُمُ الْإِیمانَ (۹)
خداوند ایمان را در نزد خدا شما محبوب گرداند.
در کتاب شریف کافی، از امام صادق علیه السلام روایت شده است که مقصود از ایمان در این آیه که در نزد مؤمنین محبوب شده است، وجود مبارک مولا امیرالمؤمنین علی علیه السلام است.(۱۰)
بنابر این، مهمترین مصداق ایمان که کفر ورزیدن به آن، باعث حبط و نابودی همه اعمال می شود پذیرش ولایت مولی الموحدین، امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیهم السلام است. (که علامه طباطبایی رحمت الله علیه و آله نیز بر همین اساس در تفسیر خود به این حقیقت اشاره کرده اند.(۱۱))
لازم به ذکر است که این سیاق تفسیری، سیاق تفسیری خود معصومین علیهم السلام است، به عنوان نمونه، زمانی که مأمون (لعنت الله علیه) از حضرت امام رضا علیه السلام درباره امتیازات اهل بیت پیامبر نسبت به امت پیامبر در قرآن پرسید، به عنوان یکی از پاسخ ها امام رضا علیه السلام فرمود:
خدا در قرآن می فرماید:
«فَسْأَلُوا اَهْلَ الذِّکْرِ اِنْ کُنْتُم لاتَعْلَمُونَ»؛(۱۲)
«اگر نمیدانید از اهل ذکر (آگاهان) بپرسید.»
و فرمود: ما اهل ذکر هستیم، اگر نمیدانید از ما خانواده (اهل بیت علیهمالسلام ) بپرسید.
مأمون لعنت الله علیه در پاسخ به این سخن امام رضا علیه السلام گفت:
برخی از اندیشمندان گفتند: به نظر ما مقصود خداوند از اهل ذکر علمای یهود و نصاری هستند که به برخی از مسائل آگاهی دارند.
امام علیه السلام در پاسخ فرمود:
سبحان اللّه! اگر ما پرسیدیم و آنها هم به دین خود دعوت کردند و گفتند: دین ما بهتر از دین اسلام است، آیا چنین کاری بر ما جایز است؟!
مأمون گفت: ای اباالحسن! آیا ممکن است این سخن را بیشتر شرح دهید تا خلاف ادّعای اینها ثابت شود.
حضرت فرمود: بلی،
«ذکر» رسول اللّه است و ما نیز اهل [و خانواده] آن حضرت هستیم. این معنا در کتاب خداوند بیان شده است، آنجا که میفرماید:
کد مطلب: 348495